Kathaar: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
Wwikix (besprekings | bydraes) kat |
No edit summary |
||
Lyn 1:
{{Gnostisisme}}
{{Gnostisisme}}Die term '''Kathaar''' (ook gespel '''Kataar'''<ref>WAT - Kataar</ref> of '''Kathar'''<ref>Pharos - Kathar</ref>, letterlik die "Reine", afgelei van [[Grieks (taal)|Grieks]] ''katharos'' "rein") verwys na 'n aanhanger van die Christelike beweging, wat tussen die [[11de eeu|11de]] en [[14de eeu]] veral in Suid-[[Frankryk]], [[Italië]], [[Katalonië]] en [[Duitsland]] uitgebrei het. Dikwels word in plaas van Kathare ook die naam Albigense (of Albigensers) gebruik - 'n verwysing na die Suid-Franse stad [[Albi]], 'n bolwerk van die Katharisme. Die Kathare is deur die [[Inkwisisie]] vervolg en in 'n bloedige [[kruistog]] uitgewis. ▼
▲
Die Kathare was naas die [[Orde van die Tempeliers]] een van twee religieuse bewegings wat deur die [[13de eeu]]se [[Rooms-Katolieke Kerk]] en die Noord-Franse owerhede as 'n uitdaging beskou en uitgewis is.<ref>Barber, Malcolm: ''Die Katharer. Ketzer des Mittelalters''. Düsseldorf: Albatros 2008, bl. 7</ref> Maar terwyl die Tempelridders alle beskuldigings summier van die hand gewys het en ontsteld was oor die aanklagtes teen hulle, was die Kathare bereid om hul lewens te offer vir die leerstellings wat hulle as die ware Christelike geloof beskou het.
Line 6 ⟶ 8:
== Leerstellings ==
[[Lêer:Cathar cross.svg|
Die presiese leerstellings van die Kathaarse beweging bly nog steeds baie onduidelik; vermoedelik was daar in die laat periode 'n aantal splintergroepe.
'n Sterk invloed of tenminste ooreenkomste met bewegings soos [[Gnostisisme]], Manigeïsme en die Balkanse Bogomiele asook die leerstellings van Marcion kan aangewys word. Die Kathaarse biskop Nazarius het die [[Interrogatio Johannis]], 'n apokriewe geskrif van Bogomielse herkoms, na Suid-Frankryk gebring. Die [[dualisme]] het steeds 'n belangrike element in die Kathaarse teologie gebly
Die Kathaarse teologie het beweer dat daar 'n dualistiese kosmos bestaan, waarin die God van die Nuwe Testament as die heerser van die spirituele wêreld sy teenstander in 'n bose god ([[Demiurg]]) of Satan sou hê, wat die stoflike wêreld oorheers. Materie en ook die menslike liggaam maak deel uit van die bose, donker skepping, waarin net klein fragmente van die oorspronklike lig verborge lê.
Hierdie sienswyse hou moontlik nou verband met die werklike en sware lewe van die Middeleeuse landelike bevolking, wat gebuk gegaan het onder die las van die [[feodalisme|feodale]] stelsel, en waaraan hulle net deur hulle dood kon ontsnap. Terwyl die Rooms-Katolieke Kerk na 'n goddelike orde verwys het wat die Middeleeuse maatskaplike stelsel sou legitimeer, is die Kathaarse leerstellings moontlik as die natuurlike antwoord op die menslike ellende beskou. Die Kathare het kos, seksualiteit en vreugde aan wêreldlike dinge min geag en dit as die gevolg van die skeiding tussen gees en materie beskou. Kathaarse Christene het daarna gestrewe om hierdie toestand te oorwin en 'n spirituele lewe met oorgawe as hulle ideaal beskou.
[[Lêer:Cathars expelled.JPG|
Aangesien spirituele reinheid vir hulle nie met liggaamlikheid versoenbaar was, het die Kathare nie geglo dat die werklike, spirituele Christus van 'n vrou gebore en aan die kruis oorlede was nie.
Die Kathare het hulle self as die "ware" Christelike kerk beskou, en [[Jesus Christus]] het 'n sentrale rol in hulle geloof gespeel. Vir hulle is Christus as die ware seun van God na die stoflike wêreld gestuur om sy spirituele verlossing te verkondig. Die God van die Ou Testament is as die skepper van 'n bose wêreld afgekeur. Die Kathare het op die Nuwe Testament gesteun, en hier veral op die [[Evangelie volgens Johannes]].
Daar was baie Bybelse aanhalings in Kathaarse preke, tog is die uitleg van die Bybel taamlik vry gehandhaaf. Ook die Kathaarse Bybelvertalings blyk dikwels tendensieus te wees. Asketisisme of die oorgawe van die vlees aan die gees is as die pad na volmaaktheid beskou. Die Kathare het daarna gestrewe om die goeie in die mens
Die Kathare is in twee groepe verdeel, die gelowiges en die ''Perfecti''. Met die aanvaarding van die ''Consolamentum'', 'n soort sakrament wat deur handoplegging ontvang is, het gelowiges tot die status van ''Perfectus'' of ''Perfecta'' gevorder.
Line 27 ⟶ 29:
== Geskiedenis ==
Die Kathaarse leerstellings het hulle oorsprong in Oos-Europa en is langs die handelsroetes versprei. Weens die nou verwantskap met die Bogomielse geloof van [[Thrakië]] is die Kathare in die middeleeue dikwels ook ''Bougres'' ("Bulgare") genoem.
Baie min outentieke Kathaarse tekste het bewaar gebly (onder meer die ''Rituel Cathare de Lyon'' en die ''Nouveau Testament en Provençal''), en hulle verskaf weinig inligting oor die presiese leerstellings, morele waardes en praktyke.
[[Lêer:Chateau de Peyrepertuse vu de San Jordi.jpg|
Die oorspronklike bronne bevestig dat die Kathare sterk gekant was teen die destydse Katolieke Kerk en sy priesters, wat as korrup afgemaak is. Die Kathaarse kerk moet dan ook as 'n soort godsdienstige protesbeweging beskou word. Daar was slegs 'n klein aantal Kathaarse teoloë wat na hulself as "goeie vroue" (''bonnes femmes''), "goeie mans" (''bons hommes'') of "goeie christene" (''bons chrétiens'') verwys het (die terme ''Cathari'' of ''Perfecti'' is slegs deur die Katolieke Kerk en die Inkwisisie gebruik).
[[Lêer:Montsegur01.jpg|
Die aanhangers van die Kathaarse geloof (''Credentes'') het in die algemeen weinig van die leerstellings af geweet. Hulle was van die spesifieke morele verbooie en godsdienstige verpligtings vrygestel
Die eerste Franse Kathare het in die tydperk tussen [[1012]] en [[1020]] in die provinsie [[Limousin]] verskyn. Sommige van hulle is ontdek en in die jaar [[1022]] in [[Toulouse]] gedood. Die sinodes van [[Charroux]] ([[Vienne]]) in [[1028]] en Toulouse (1028) het die groeiende Kathaarse beweging veroordeel. Tydens die 11de eeu is predikers na die distrikte van Agenais en Toulousain beroep om die Kathaarse leerstellings regstreeks te beveg. Die Kathare kon desondanks hulle magsbasis in die suide van Frankryk versterk, veral danksy die optrede van hulle beskermheer [[Willem, hertog van Akwitanië]] en ander adellikes. Die bevolking was veral beïndruk deur die ''bons hommes'' en die antiklerikale predikasies van Pieter van Bruys en Hendrik van Lausanne in die provinsie van [[Périgord]].
Die provinsie van [[Languedoc]] (Oksitanië, Suid-Frankryk) het in die 12de eeu die eerste bolwerk van die Kathaarse kerk geword. Volgens die historiese bronne was die Kathaarse geloof eers aan die howe baie gewild, om in die latere tydperk (omtrent die 14de eeu) ook tot 'n ondergrondse kerk van die gewone bevolking te ontwikkel.
Die Oksitaanse kultuur het
[[Lêer:130610-Queribus-03.jpg|
'n Politieke koalisie van die koning, die Noord-Franse adel en die pous het in die jaar [[1208]] tot die eerste [[kruistog]] teen die Kathare onder die leiding van [[Simon de Montfort IV]] gelei. Die massaslagting van die inwoners van [[Béziers]], waartydens meer as 20 000 mense op [[22 Julie]] [[1209]] vermoor is, behoort tot die grootste gruweldade in die Europese geskiedenis. Slegs 'n klein minderheid van die stadbewoners was aanhangers van die Kathaarse kerk, tog het die bevolking geweier om hulle uit te lewer. Een jaar later het 'n tweede massaslagting in die stad Minerve plaasgevind. Die eerste kruistog teen die Kathare het in [[1212]] geëindig.
Line 47 ⟶ 49:
Die Kathaarse gemeente van Montaillou en omgewing is in [[1320]] deur die inkwisisie uitgewis. Die laaste Kathaar, wat in [[1321]] verbrand is, was Guillaume Bélibaste.
Die meeste Kathaarse kastele soos Montségur, Minerve, Roquefixade, Montaillou, Peyrepertuse en Quéribus lê op rotse in afgeleë berggebiede en is nog steeds bekende bakens in die landskap noordoos van die [[Pireneë]]gebergte.
== Diens en praktyk ==
Die Kathaarse priesters en priesteresse het in die volkstaal gepreek
Die Kathaarse kultus volg in wese die Bogomielse tradisies, veral deurdat die toelating tot die Kerk van Sondeloses
=== Die ''Consolamentum'' (Geesdoop deur handoplegging) ===
Line 60 ⟶ 62:
Die ''Consolamentum'' of Geesdoop volgens Paulus se Sendbrief aan die Romeine (1:12) en aan die Kolossense (2:2) was die beslissende stap wat gelowiges geneem het om 'n lid van die Kathaarse Kerk te word en is as die enigste Heilsweg beskou. Gelowiges, wat besluit het om die ''Consolamentum'' te ontvang, het hulle deur middel van 'n soort novisiaat op hulle lewe as Kathare voorberei. Ná die Geesdoop, wat hulle deur handoplegging ontvang het, moes 'n nuwe lid van die Kathaarse beweging sy of haar hele lewe as 'n Kathaar voer om sy heil te kan bereik. Mense wat die ''Consolamentum'' ontvang het kon hierdie sakrament vervolgens ook self bedien en die siele van mense red as hulle by die beweging aangesluit het.
Die ''Consolamentum'' is tydens 'n besonderse godsdienstige plegtigheid onder die leiding van 'n biskop of die oudste Kathaar van die gemeente of die omgewing toegedien en deur alle Kathare bygewoon, wat die sakrament reeds ontvang het. Kathare, wat by hierdie binneste sirkel van die Kathaarse Kerk aangesluit het, is ''Perfecti'' (manlik) of ''Perfectae'' (vroulik) genoem. Nadat die gelowige die vergewing van sy sondes en die "Onsevader"-gebed ontvang het, is die ''Consolamentum'' deur oplegging van die Evangelie volgens Johannes op die hoof van die kandidaat toegedien. Die Kathare, wat die seremonie bygewoon het, het nou om die beurt hul hande op die hoof van die kandidaat gelê om sodoende die gees van kennis aan hom of haar oor te dra. Sodra 'n ''Perfectus'' gesondig het, het hy of sy die ''Consolamentum'' verbeur
Ná die ontvangs van die ''Consolamentum'' het die ''Perfecti/-ae'' het hulle 'n lewe vol ontberings gevoer. Naas die verbod op huwelike en seksuele omgang was hulle ook aan streng spysvoorskrifte onderhewig. Hulle mog geen vleis eet, nie lieg en ook geen ede aflê nie.
Vroue kon net soos mans die ''Consolamentum'' ontvang om gered te word, alhoewel die ritus vir vroue in sommige opsigte van die manlike seremonie verskil het. Vroue moes nie deur die gelowiges aangeraak word nie, en 'n daar is dus 'n doek oor hulle gelê. Die Kathare het
Die ''Consolamentum'' is nie aan swanger vroue toegedien nie, aangesien hulle volgens die Kathaarse geloof 'n demoon in hulle lyf gedra het. Die Kathare was gewoonlik gekant teen die verwekking van kinders, aangesien Adam en Eva oorspronklik 'n lewe sonder seksualiteit gevoer het en eers deur die duiwel tot die sonde van voortplanting verlei is.
Line 92 ⟶ 94:
=== Etiek, moraal, spyswette en houding teenoor seksualiteit ===
Met uitsondering van ''La Gleisa de Dio'' ("Die Kerk van God"), 'n anonieme 14de eeuse werk wat die natuur van die ware kerk verduidelik, is daar geen stelselmatige beskrywings van die Kathaarse Kerk se morele en etiese kodeks nie. Gewoonlik word na die gebooie van die Nuwe Testament verwys. Nogtans het Rooms-Katolieke skrywers die etiese en morele gedrag van Kathaarse Perfecti noukeurig dopgehou.
Volgens eietydse bronne het Perfecti by voorkeur swart klere gedra en altyd kuisheid beoefen. Hulle het geen gegiste dranke soos [[wyn]] geniet en ook geen vleis, eiers, dierlike vette en suiwelprodukte geëet nie omdat hierdie kos deur middel van seksuele omgang (en sodoende duiwelswerk) geproduseer is, maar ook vanweë hul respek vir diere
== Organisasie ==
[[Lêer:Montségur Monolit.jpg|
Die hiërargiese organisasie weerspieël die ontwikkeling van die Kathaarse beweging, wat uiteindelik oor dieselfde tipiese strukture soos 'n kerk beskik het, en sy religieuse praktyke. Die Kathaarse Kerk was gekenmerk deur 'n klein leierskap, die biskoppe en hulle plaasvervangers, en 'n breë basis van gelowiges, die sogenaamde ''Credentes'' en Simpatisante.
=== Die biskoppe ===
Die Kathaarse biskoppe het oor minder bevoegdhede en funksies beskik as dié van die Rooms-Katolieke Kerk. Hulle het die eerste plek by alle Kathaarse rituele ingeneem, soos byvoorbeeld by die toediening van die ''Consolamentum'' en die breek van die brood. Daarnaas het biskoppe geen spesiale funksies soos die priesterwyding of vormsel waargeneem nie. Die Kathaarse biskop was feitlik slegs die hoof van sy gemeente.
Die posisie van biskop is in die Kathaarse kerk net deur mans beklee. Aanvanklik is biskoppe nog deur die lede van 'n gemeente verkies, maar in die 13de eeu het die Kathare reeds die voorbeeld van die Rooms-Katolieke gevolg, en die biskop van 'n bisdom is uitsluitlik deur ander biskoppe gewy.
Die twee plaasvervangers van 'n biskop is die jonger en ouer seun genoem. Hulle het die biskoplike funksies waargeneem, wanneer die ampsdraer tydelik afwesig was, en ook besoek afgelê aan die verskillende kerkgemeentes. Die siel- of pastorale sorg is egter deur diakens waargeneem.
=== Die ''Perfecti'' ===
Line 126 ⟶ 128:
== Eksterne skakels ==
{{CommonsKategorie|Cathars}}
* [http://www.cathares.org/ Franse webwerf oor die Kathare
{{Kruistog}}
{{Voorbladster}}▼
[[Kategorie:Geskiedenis van Frankryk]]
Line 137 ⟶ 140:
[[Kategorie:Middeleeue]]
[[Kategorie:Gnostisisme]]
▲{{Voorbladster}}
| |||