|
== Skryfwerk ==
* '''Poësie'''
Leipoldt skryf reeds in sy kindertyd gedigte en ʼn opstel wat hy op ongeveer twaalfjarige ouderdom aan ''The Boy’s Own Paper'' stuur, verwerf in Februarie 1893 ʼn eerste prys in die afdeling twaalf tot sestien jaar. Van Maart 1896 verskyn daar gereelde bydraes van hom in ''The Cape Argus''. “''Oktobermaand''”, wat later een van sy bekendste gedigte word, is reeds in 1897 geskryf en hy skryf in die jare 1896-1897 ook reeds ander gedigte soos “''Ou Booi se pondok''”, “''Sterretjie''”, “''Die ou meul''”, “''Mordegai''” en “''Op my ou Karoo''”.
In die Afrikaanse letterkunde lewer hy baanbrekerswerk. As digter verwoord hy die smart van die Afrikaner na die tragiek van die Anglo-Boereoorlog en open die oë van sy volk vir die natuurprag van sy land, beskryf in die prag van sy eie taal. Van sy gedigte is tydloos en word steeds gereken as van die beste en mooiste wat in Afrikaans verskyn het. “''Boggom en Voertsek''”, “''Op my ou ramkietjie''”, “''Oom Gert vertel''”, “''Wys my die plek''”, “''Van Noot se laaste aand''” en “''’n Handvol gruis uit die Hantam''” is enkele voorbeelde. Hy is een van die eerstes om die volkslied in sy gedigte te gebruik en hy maak ook ruim gebruik van ironie. Verder is hy die eerste om belydenispoësie in Afrikaans te skryf en gebruik te maak van die gewone spreektaal of praatpoësie. Hy is nie eerstens ʼn volksdigter wat nasionale temas verwoord nie, soos talle ander van sy geslag, maar ʼn kunstenaar wat skoonheid en vrye uitdrukking nastreef. Daarby het hy ʼn liefde vir die vreemde en bring ander wêreldstreke en kulture na die Afrikaanse letterkunde, om so die Afrikaanse tematiek te verruim. Gemeet teen sy tydgenote is sy poësie veel meer universeel van aard, met sy beste oorlogsgedigte wat byvoorbeeld uitstyg tot protes teen alle vorms van geweld en sy natuurverse wat ʼn aansluiting vind by die psige. Teen hierdie agtergrond is dit jammer dat sy teksversorging dikwels slordig was, soos Kannemeyer in sy biografie oor Leipoldt aantoon, sodat dit selfs moeilik is om ʼn definitiewe weergawe van ʼn groot aantal van sy gedigte vas te stel.
Reeds met die verskyning van sy eerste digbundel, “''Oom Gert vertel''<ref>Kamp, J. in Nienaber, P.J. “C. Louis Leipoldt, Eensame veelsydige” Afrikaanse Pers-Boekhandel Eerste
uitgawe 1948
</ref>“ '''''Oom Gert vertel en ander gedigte'''''”, oes Leipoldt lof van vooraanstaande kritici in. In Nederland spreek die bekende digter Albert Verwey en letterkundige C.G.N. de Vooys hulle positief uit oor sy digkuns en daarmee saam ook oor die bewys dat Afrikaans wel op eie voete kan staan en ʼn eie letterkunde kan ontwikkel. W.E.G. Louw bestempel hierdie bundel as Leipoldt se belangrikste bundel en wat digterlike vormgewing betref ook die sterkste. Die bekende taalkundige J.J. Smith skryf ʼn inleiding vir die bundel, waarin hy die sterk mening uitspreek dat hierdie gedigte aantoon dat Afrikaans die natuurlikste kommunikasiemiddel vir die Afrikaner is. Leipoldt bundel hier hoofsaaklik gedigte oor die Anglo-Boereoorlog en die Suid-Afrikaanse natuur. Die titelgedig is een van die hoogtepunte in sy oeuvre, waar Oom Gert die storie van “sy sterfte” vertel. Oom Gert is as Kapenaar tydens die Anglo-Boereoorlog self te bang om iets vir die Boere te doen, maar daar is tog van sy kontreimense wat voel dat dit hulle plig is om te help. Oom Gert gee vir twee jongmans van die dorp perde om hulle te help om kommando toe te gaan. Dit is duidelik dat oom Gert nie weet of hy te veel of te min gedoen het nie. Die klimaks van sy verhaal is die teregstelling van die twee jongmans Bennie en Johnnie as Kaapse rebelle, maar die manier waarop die verhaal vertel word en die baie skynbaar onbelangrike inligting wat oom Gert deurgee, verklap ontsaglik baie van sy eie karakter en van die res van die dorpsmense. Die emosies van oom Gert verhewig en verander soos hy die verhaal vertel en homself deurentyd probeer verontskuldig, sodat die dramatiese impak van sy vertelling hewig is. Hierdie dramatiese direktheid word ook teruggevind in sterk gedigte soos “''Vrede-aand''”, “''ʼn Nuwe liedjie op ʼn ou deuntjie''”, “''In die konsentrasiekamp''” en “''Aan ʼn seepkissie''”. “''Vrede-aand''” is in 1902 in Londen geskryf, kort na die aankondiging van die vredesluiting in Vereeniging. Hier is ook ʼn bepaalde spreker aan die woord, ʼn ontnugterde jong Afrikaner wat hom in hierdie tyd in Londen bevind en saam met sy hoorder ʼn bottel soetwyn drink terwyl die mense buite hulle oorwinningsfees vier. Die spreker bekyk in elke strofe die oorwinning en die gevolge vir sy volk uit ʼn ander hoek, met die bitter refrein en die drink van die wyn as bindingselemente. In sy beskonke toestand gee die spreker vrylik teuels aan sy emosies, wat smart, vernedering en ʼn persoonlike skuldbesef insluit omdat daar nie meer gedoen is om vryheid te behou nie. “''ʼn Nuwe liedjie op ʼn ou deuntjie''” is gebaseer op twee volksliedjies (“''Siembamba''” en “''Potjie rys, potjie vleis''”), met sommige reëls wat na die hol uitsprake van volksleiers klink. Hierin word die wrede lot van die kinders in die konsentrasiekampe op aangrypende en ironiese wyse verwoord teen die agtergrond van die troostende aard van die liedjies waarop dit gebaseer is. “''In die konsentrasiekamp''” gee met sy ironiese refreinreël uit Dante se “''Paradiso''” slegs skynbare vertroosting. “''Aan almal wat voorgegaan het''” is ʼn interessante mengsel van natuurgedig en oorlogsgedig, met die natuur wat gevul is met herinneringe van die lyding van die volk. “''Oktobermaand''” en “''Lenteliedjie''” is tiperend van sy vreugde in die natuur en word baie bekend, terwyl hy in sterk kontras in “''Die soutpan''” die natuur se dorheid uitbeeld. Vele ander natuurverskynsels word ook beskryf, soos in die geslaagde “''Die doringboom''”. “''Op my ou Karoo''” is nie soseer ʼn loflied aan die natuur nie as ʼn uitbeelding van die spreker se begeerte om in die “grougeel klei” te rus, met ʼn suggestie van sy eensaamheid. Die bundel word afgesluit met ʼn twintigtal persoonlike en eerlike “''Slampamperliedjies''”, wat eiesoortig is aan Leipoldt se digkuns en waarin hy sy innerlike gewaarwordinge verwoord, soos in die aangrypende “''Sekretarisvoël met jou lange bene''”, “''Ek sing van die wind''”, “''Jy sê vir my''”, “''Klossies, jul bewe en bibber''” en “''Kriekie, jy wat op die solder sanik''”. In hierdie verse stel die spreker vrae oor die misterie van die bestaan en oor sy plek in die wêreld en kom hy soms tot ʼn persoonlike onthulling.
Omstreeks 1916 begin Leipoldt met ʼn epies-liriese reeks gedigte oor die Voortrekkers, maar in sy besinning oor hierdie tydperk van die geskiedenis vind hy dan veel wat nie heroïes is nie. Die uiteinde is dat<ref>Pienaar, E.C. in Nienaber, P.J. “C. Louis Leipoldt, Eensame veelsydige” Afrikaanse Pers-Boekhandel
Eerste uitgawe 1948
</ref> “'''''Dingaansdag'''''” in sy eie woorde in die voorwoord meer ʼn aaneenskakeling word van los gedagtes oor volkstoestande as die beoogde epos. Daar is wel fragmente van deurdagte betekenis, aangrypende bewoënheid oor tragiese gebeure en ʼn aantal sterk liriese verse, maar oor die algemeen is hierdie bundel ʼn groot insinking in vergelyking met sy debuut. Die titel van die bundel is slegs gedeeltelik van toepassing op die verse, aangesien geen enkele heldefiguur uit die Groot Trek tree na vore tree nie. Na die lang en onbeholpe “''Aanroeping''” word die lewe en mymeringe van die Voortrekkers op die vooraand van die Trek weergegee, terwyl die verhale van Glaukus, Wolraad Woltemade en Koenraad Fiet deur stories om die kampvuur vertel word. Daarna volg gedigte oor die aankoms in Natal, ʼn skets van Dingaan en gedigte oor die moorde op vrouens en kinders. In later drukke word van die gedigte grondig verwerk en ʼn aantal byvoegings en weglatings gemaak. “''Die koperkapel kom uit sy gat''” is die hoogtepunt in die bundel en beeld diere uit (die koperkapel, meerkat, ystervark, geitjie en steenuil) wat kommentaar lewer op ʼn veldslag uit die Trek.
Sommige van die gedigte in “'''''Uit drie wêrelddele'''''” ontstaan reeds in Europa en Oos-Indië en word sedert 1914 in tydskrifte gepubliseer, sodat dit sy vorige bundel gedeeltelik voorafgaan. Die titel verwys dan na die ontstaansplek van die gedigte, naamlik Europa, Indië en Suid-Afrika. Die openingsgedig is die lang “''ʼn Voorspel vir ʼn Afrikaanse heldedig''”, waarin die Portugese ontdekkingsreisigers wat vanaf die vyftiende eeu die Kaap aandoen, besing word. Hoewel die vroeë geskiedenis hier op beeldryke wyse beskryf word, bly dit by beskrywing eerder as noodwendigheid. Drie reekse gedigte in hierdie bundel is noemenswaardig. Die siklus van agt “''Sonnette''” beeld gesamentlik ʼn liefde se opbloei en uiteindelike teleurstelling uit, met “''Die aakligste''” ʼn besondere hoogtepunt. Die gedeelte “''Uit my Oosterse dagboek''” verruim die tematiek om vir die eerste keer Afrikaanse gedigte oor ʼn nie-Afrikaanse natuur te skep. Die eksotiese natuurskoon van die trope word beskryf (“''Vaarwel aan Insulinde''”, “''Padang''” en “''Die oerbos''”, laasgenoemde met ʼn weelde van plante en diere). Dit is egter veral die mense van die Ooste (“''Aan Seli''”, “''Meta Api''”) en die eensame stryders (“''De Lesseps''”, “''Aan Multatuli''”) wat bekoor. Uitstaande is weereens die “''Slampamperliedjies''”, hierdie keer 52 van hulle, wat insluit die klassiek geworde “''ʼn Handvol gruis uit die Hantam''” (waar die handvol grond en gedroogde blare assosiatief die jeugwêreld oproep en die spreker besef hoe ryk aan geestelike goedere hierdie wêreld en sy herinneringe daaraan inderdaad is); “''Boggom en Voertsek''” (met sy aangrypende weergawe van die onbekende diere se sinnelose lewe en sterwe); “''Waar die Katberg, witkapok-gekroon''” (die verhaal van twee beeste wat, waarskynlik saam met die Groot Trek, ʼn nuwe wêreld in die noorderland leer ken); “''Waar die koue noordpool-naarheid''” (met pragtige beelding van die wit ysbeer en sy bestaan); “''Ek het ʼn mannetjie van potklei gemaak''” en “''In ʼn gat daar onder die sukkeldoring''” (met die speel- en sprokieswêreld van die kind as boustof) en “''Op my ou ramkietjie''” (waar die musikant se spel op die eensnaar-instrument aan die natuur gerig is, waaruit hy vertroosting vind, met die mense se reaksie wat onbelangrik is). “''Grysblou bulte''” beskryf Dingaan se vlug en die verhaal van sy lewe en skuldgevoel. Die bundel sluit ook die dramatiese “''Van Noot se laaste aand''” in, die gegewe waarvan hy later verwerk tot sy treffende drama “''Die laaste aand''”, waarin die Kaapse goewerneur Pieter Gysbert van Noodt toevallig sterf dieselfde dag as vier mans wat hy ter dood veroordeel het. Hierna ontstaan die legende dat een van die mans hom voor die regterstoel van God gedaag het om saam met hom te boet en dus só verantwoordelik was vir sy dood. “''Die beste''” (na aanleiding van “''Seven wise men on an old black settle''” uit “''A coiner of angels''” van Alfred Noyes) is met sy siening van die Suid-Afrikaanse landskap en effektiewe gebruik van die refrein, en die kontras met die gedagte van dood en verganklikheid te midde van die prag, ook ʼn hoogtepunt. “''Reisigers''” is ook goed, met Leipoldt wat in die derde strofe hier gebruik maak van die irrasionele in die verbeelding, wat aan die gedig ʼn steeds moderne aansig gee.
“'''''Die bergtragedie'''''”<ref>Van den Heever, C.M. in Nienaber, P.J. “C. Louis Leipoldt, Eensame veelsydige” Afrikaanse Pers-
Boekhandel Eerste uitgawe 1948
</ref> is reeds voor 1900 begin skryf in Engels. Dit is ʼn lang gedig wat filosofies besin oor die lewe, die dood en die ewige skoonheid en wat gedagte-inhoud betref diepgaande is. Dit vertel die verhaal van ʼn jong man wat tydens bergklim op Tafelberg verongeluk, waarna sy siel vir nog ʼn dag oor die Kaapse landskap en dorpe sweef voordat dit opgaan in die ruimtelose eensaamheid. In hierdie tyd besin hy oor die sin en aard van die lewe en neem hy ook die omgewing in oënskou. Die bespiegelings is gebaseer op die panteïstiese lewensfilosofie na die Boeddhistiese leer van Karma en Bardo. Die meeste kritici beskou die werk egter as ʼn mislukking, veral weens die gebrekkige vormgewing wat die spreker aan sy gedagtes gee en die onsuiwer en selfs verwarrende gebruik van woorde en uitdrukkings. Die gedig slaag dus nie as poësie nie, selfs al het Leipoldt dit per geleentheid as sy beste werk beskou.
“'''''Skoonheidstroos'''''” word in 1934 met die Hertzogprys bekroon. Hierdie bundel sluit aan by “''Die bergtragedie''” daarin dat die skoonheid wat hierin besing word, ook geskoei is op dieselfde lewensfilosofie. Die toonaard van hierdie gedigte is ontdaan van die heftige innerlike stryd en die uitbundige genieting van die skoonheid. In die plek daarvan is skoonheidsherinneringe wat met kalmte en ingetoënheid betrag word, sonder dat dit tot volkome bevrediging kan kom. “''ʼn Kersnaglegende''” vertel die legendariese verhaal van Judas wat een nag in die jaar gegun word om op die Noordpool af te koel. Mooi is die natuurskildering in “''Bosveldlied''” en bowenal “''Pater Servaas''” se ironie, waar die fanatieke sendeling se bekeringsywer só deur die Oosterse filosofieë beïnvloed word dat hy aan sy geloof twyfel en terugvlug na die veiligheid van die klooster. In “''ʼn Kersnaggebed''” is die spreker se bede dat hy in die aardse skoonheid die weerkaatsing van God sal aanskou. Hierdie gedig toon ʼn hegte bou met ʼn indrukwekkende oploop tot ʼn klimaks. Ook hierdie bundel bevat ʼn aantal slampamperliedjies, met hoogtepunte soos “''Wys my die plek''” (een van die min liefdesgedigte van Leipoldt, waarin die spreker hom deurentyd tot ʼn afwesige geliefde rig en ʼn tyd van geluk en samesyn in herinnering roep), “''Kom gee vir my polfyntjie''”, “''As ouderdom, wat alles breek''”, “''Sielsanker''”, “''Tuinroos tussen die tulpe''”, “''Gun my ʼn blommetjie, Kelkiewyn''” en “''Gee vir my boegoe, en kanniedood-blare''”, hoewel hierdie slampamperliedjies oor die algemeen die spontaneïteit van die vroeëre werke van hierdie aard mis. Later word al die slampamperliedjies uit “''Oom Gert vertel en ander gedigte''”, “''Uit drie wêrelddele''” en “''Skoonheidstroos''” in ʼn afsonderlike uitgawe as “'''''Slampamperliedjies'''''”<ref>Bruwer, L.C. in Nienaber, P.J. “C. Louis Leipoldt, Eensame veelsydige” Afrikaanse Pers-Boekhandel
Eerste uitgawe 1948
</ref> gepubliseer.
Hoewel Leipoldt nie aanleg of liefde vir musiek gehad het nie, word sy verse weens die musikaliteit daarvan gereeld deur talle komponiste getoonset, in Suid-Afrika sowel as in Nederland. Gedigte wat getoonset is, sluit in “''Ek sing van die wind''”, “''Op my ou ramkietjie''”, “''Siembamba''”, “''Lenteliedjie''” en “''Oktobermaand''”. Hy skryf ook die teks vir ʼn klugtige operette, “'''''Die waarheidsliewende kandidaat – ʼn musikale onmoontlikheid in drie stuiptrekkings'''''”, wat deur M.L. de Villiers getoonset is. Hierdie operette is nooit gepubliseer nie. Oor die Tweede Wêreldoorlog dig hy hoofsaaklik in Engels, maar skryf ook die reeks van sestien Afrikaanse ''De Stoep''-gedigte, wat die eerste keer in April 1944 in ''De Stoep'', ʼn Nederlandse tydskrif, verskyn wat te Curaçao gedruk is omdat Nederland toe nog onder Duitse bewind was. Die gedigte word in Julie 1944 ook in ''Die Volkstem'' gepubliseer. Hierin trek hy heftig te velde teen diegene in die Afrikanervolk wat teen Suid-Afrika se deelname aan “Engeland se oorlog” gekant was en beweer dat hulle daardeur ook hulle stamland, Nederland, in die steek gelaat het. W.E.G. Louw stel in 1946 ʼn gesaghebbende bloemlesing uit sy gedigte saam, wat onder die titell <ref>Lindenberg, E. “Kriterium”, Oktober 1963</ref>“'''''Vyftig gedigte van C. Louis Leipoldt''' Leipoldt''” verskyn, met ʼn waarderende inleiding oor sy werk.
Na Leipoldt se dood word ʼn keuse uit sy nagelate gedigte in “'''''Die moormansgat en ander verhalende en natuurgedigte'''''” (versorg deur P.J. Nienaber) uitgegee, maar die gedigte hierin toon in die geheel dieselfde probleme van valse beeldspraak en slordige tegniek wat regdeur sy oeuvre teenwoordig is, terwyl daar geen verse is wat kan vergelyk word met sy bestes nie. Die titelgedig is ʼn spanningsverhaal in dialoogvorm met die selfdood van ʼn moordenaar as tema, waaruit sy belangstelling in die afwykende karakter en die spookagtige blyk. Sommige van die natuurverse is nie sonder verdienste nie, maar is nie op dieselfde peil as vroeër soortgelyke werk nie. Later verskyn nog ʼn keur uit sy nagelate gedigte onder die titel<ref>Antonissen, Rob “Standpunte”, No.20, Julie 1951</ref> “'''''Geseënde skaduwees'''''”, versorg deur J.R.L. van Bruggen. Die gedigte hierin sluit aan by bekende temas uit sy digkuns, soos die bekoring van die Ooste en die verlore liefde. Die “''Verse van die tentmaker, Omar''” is ʼn vertaling van sestien van Fitzgerald se vertalings van Omar Khayyam kwatryne, met soortgelyke vertalings wat reeds deur C.J. Langenhoven en Abraham H. Jonker gemaak is. Dit is onduidelik op watter gronde die samestellers dit nodig geag het om twee bundels uit sy nadoodse erfenis saam te stel, aangesien nóg die gehalte, nóg die tematiek dit regverdig. Van sy beste ongepubliseerde gedigte, soos “''Faustus''” uitgebeeld in sy laaste ure (gepubliseer in ''Standpunte'' van Desember 1950) en die sestien ''De Stoep''-gedigte, word glad nie in hierdie bundels opgeneem nie.
Vir kinders skryf hy verskeie gedigte wat versprei is deur sy bundels, maar vir wie hy ʼn keur uit sy oeuvre saamstel in die bundels<ref>Bruwer, L.C. in Nienaber, P.J. “C. Louis Leipoldt, Eensame veelsydige” Afrikaanse Pers-Boekhandel
Eerste uitgawe 1948
</ref> “'''''Uitgesoekte gedigte vir jong Suid-Afrika'''''” en later <ref>Kok, B. in Nienaber, P.J. “C. Louis Leipoldt, Eensame veelsydige” Afrikaanse Pers-Boekhandel Eerste
uitgawe 1948
</ref>“'''''ʼn Versieboord vir kinders'''''”. In die eerste bundel is daar ʼn paar verhalende verse, waarin onder andere “''Die storie van Wolraad Woltemade''” en “''Die storie van Glaukus''” op rym aan jonger lesers bekendgestel word. Beide bundels bevat “''Die Slamaierwinkel''”, ʼn jeugherinnering wat bekoor met sy klankspel, met “''Die duiwelby''” en “''In die spens''” uit laasgenoemde ook bekoorlik. “'''''Driesprong'''''” is ʼn keur van W.E.G. Louw uit gedigte van hom, Totius en Jan F.E. Celliers. Leipoldt se <ref>Grové A.P. “Beeld” 29 September 1980</ref>“'''''Versamelde gedigte'''''” <ref>Grové, A.P. “Tydskrif vir Letterkunde” Nuwe reeks 19 no. 1, Februarie 1981</ref>verskyn in 1980 en hierin word ook verse<ref>Olivier, Fanie “Die Transvaler” 10 November 1980</ref> opgeneem wat verspreid in tydskrifte verskyn het of nog nooit gepubliseer is nie. Sy gedigte word in verskeie bloemlesings opgeneem, waaronder “''Groot verseboek''”, “''Die Afrikaanse poësie in ʼn duisend en enkele gedigte''”, “''Digters en digkuns''”, “''Digters en digsoorte''”, “''Digterstemme''”, “''Uit ons digkuns''”, “''Afrikaanse verse''”, “''Afrikaanse letterkunde''”, “''Junior verseboek''”, “''Die junior digbundel''”, “''Nuwe Kleinverseboek''”, “''Nuwe Kleuterverseboek''”, “''Uit ons letterkunde''”, “''Die mooiste Afrikaanse liefdesgedigte''”, “''Afrikaanse natuurpoësie''”, “''Faune''”, “''Stories op rym''”, “''Woordpaljas''”, “''Miskien sal ek die wingerd prys''”, “''Liggaamlose taal''”, “''My Afrikaanse verseboek''”, “''Die goue vreugde''”, “''Tussen die engtes''”, “''Voorspraak''” en “''Die tweede gerf''”.
* '''Drama'''
Reeds vroeg illustreer Leipoldt sy dramatiese aanleg met die dramatiese monoloë uit sy digbundels, soos “''Oom Gert vertel''”, “''Vrede-aand''” en “''Van Noot se laaste aand''”. Hy is dan ook een van die eerste belangrike dramaturge wat Afrikaans oplewer.<ref>Bosman, F.C.L. in Nienaber, P.J. “C. Louis Leipoldt, Eensame veelsydige” Afrikaanse Pers-Boekhandel
Eerste uitgawe 1948
</ref> “'''''Die heks'''''” is omstreeks 1911 in<ref>Beukes, Gerhard J. in Nienaber, P.J. “C. Louis Leipoldt, Eensame veelsydige” Afrikaanse Pers-
Boekhandel Eerste uitgawe 1948
</ref> Engels geskryf en daarna in Afrikaans vertaal en verwerk, waarna dit in 1920 as “''Die hamer van die hekse''” persklaar gemaak is, maar eers later as “''Die heks''” gepubliseer is. Hierdie drama word beskou as die eerste groot drama in Afrikaans en saam met “''Die laaste aand''” as van die bestes in Afrikaans. Beide dramas (veral “''Die heks''”) word dan ook gereeld opgevoer deur die Afrikaanse rondreisende toneelgeselskappe van daardie tyd, asook deur die amateur toneelverenigings. “''Die heks''” is ook een van die eerste dramas wat verfilm word met die koms van televisie in die sewentigerjare. Volgens ʼn mededeling van Leipoldt self is die drama ʼn verwerking van ʼn ou legende en bestaan daar ook ʼn mate van ooreenkoms met Ernst von Wildenbruch se gedig “''Das Hexenlied''”. Die stuk speel af in die eerste kwart van die vyftiende eeu in die denkbeeldige kasteel Ahrweiler in Noord-Duitsland, in ʼn tyd toe die bloedige vervolging van sogenaamde hekse deur die Rooms-Katolieke Kerk hoogty gevier het. Hierdie praktyk is geregverdig op grond van Ou Testamentiese wette en spesifiek Exodus 22: 18: “Die towerheks mag jy nie laat lewe nie”. Die drama vertel die verhaal van kardinaal Jeronimo D’Orilla, bekend as “Die hamer van die hekse”, wat twee hekse ter dood veroordeel. Sy dienskneg Placido wys hom dan ʼn wapenseël wat hulle by die ouer heks gekry het en die kardinaal herken dit as sy eie. Die twee hekse, Elsa en haar dogter Janetta, word in die onderaardse kerker in die kasteel aangehou. Hier onthou hulle die verlede en maak Elsa bekend dat die kardinaal wat hulle veroordeel het, haar jeugliefde en Janetta se vader is. Die kardinaal besoek hulle om die waarheid uit te vind en besef dan dat die “heks” (Elsa), wat hy ter dood veroordeel het, sy jeugliefde is by wie hy ook ʼn kind verwek het. Dit is duidelik dat hy haar, wetend of onwetend, in die steek gelaat het. Haar koms dwing hom om die werklikhede van sy verlede en sy persoonlike swakhede en tekortkominge te konfronteer. Hy neem hom voor om Elsa en Janetta te begenadig en hulle so van die brandstapel te red, maar word flou voordat hy tot aksie kan oorgaan. Hierdie floute word vooraf gemotiveer deur sy diensknegte. Die feit dat hy flou word wanneer hy moet besluit of hy die stelsel wat hy so getrou dien moet verloën om die vrou wat hy weet onskuldig is te red, word egter tog as dramatiese swakheid in die drama gesien. Wanneer die kardinaal wakker word, is die brandstapels reeds aangesteek en is dit te laat om sy vonnis te verander en word die besluit dan deur omstandighede namens hom geneem, eerder as deur sy eie besluit. Die kardinaal verklaar aan die einde dat hy te lank swak was en nou sterk is, wat suggereer dat sy optrede in die toekoms anders sal wees, maar sy gebede aan die einde dui nie beslissend aan dat hy die kerk in die toekoms sal teengaan nie. Elsa se karakter word deur die titel van die stuk in die middelpunt geplaas en sy word as gewone mens eindelik die slagoffer van die dade van ander, terwyl die kardinaal as tragiese figuur met sy gewete moet saamleef. “''Die heks''” word in 1944 saam met “''Die laaste aand''” met die Hertzogprys bekroon. T.T. Cloete neem “''Die heks''” op in die versamelbundel “''Vyfling''”, wat eenbedrywe van Hertzogpryswenners bevat, terwyl die tweede toneel uit hierdie drama deur D.F. Malherbe in die versamelbundel “''Afrikaanse letterkunde''” opgeneem word. J.P. Smuts neem “''Die heks''” op in die bundel “''Triptiek''”, waarin hy ook die drama in-diepte bespreek.
</ref>“ '''''Die laaste aand '''''”<ref>Muller, Renée “Die Transvaler” 13 Julie 1981</ref> is ʼn dramatisering in vrye versvorm van sy gedig “''Van Noot se laaste aand''”, wat reeds in 1916 in ''Die Brandwag'' verskyn en dan opgeneem word in “''Uit drie wêrelddele''”. Soos “''Die heks''” werk dit met ʼn soortgelyke tema van verraad teenoor ʼn jeugliefde. Die grootste gedeelte van die drama speel af voor en in die Kasteel aan die Kaap en dit is gebaseer op die geskiedenis van Pieter Gysbrecht van Noodt, wat na diens in Nederlands-Oos-Indië vanaf 1727 tot 1729 goewerneur aan die Kaap was en feitlik as ʼn tiran geheers het. Tydens sy bewind dros ʼn aantal soldate van die Kompanjie en hulle word gevang en op aanklag van diefstal en diensverlating verhoor. Die goewerneur en die heemrade se beslissing is dat vier van die drosters opgehang moet word. Van Noodt is aan ʼn hartaanval oorlede ten tyde van die teregstelling van hierdie soldate. Uit hierdie sameloop van omstandighede het die legende ontstaan dat een van die drosters tydens sy verhoor die goewerneur uitgedaag het om saam met hom voor die regterstoel van God te verskyn en dan vir sy dade te boet. Rondom hierdie gegewens skryf Leipoldt dan sy drama. Martha sweer wraak wanneer Gysbrecht haar in Jakarta in die steek laat nadat hy haar swanger gemaak het. Sy maak haar seun groot om wraak te neem. Dertig jaar later is die protagoniste in Kaapstad, aan die vooraand van die openbare teregstellings. Die blinde Martha word beskou as ʼn Slamse towenares en Gysbrecht is nou goewerneur Van Noodt, met hulle seun, ook Gysbrecht, die sersant wat op die punt staan om tereggestel te word weens sy rebellie. Martha konfronteer die goewerneur en eis dat hy hulle seun moet begenadig en die teregstelling moet afstel. Wanneer Martha by Van Noodt in die kamer is en sy stem weer hoor, herleef haar groot liefde vir hom egter weer en verplaas die wraakgedagtes. Die moordtuig (ʼn kris) waarmee sy beplan het om hom te vermoor val uit haar hand en sy streel die hoof van die man wat haar so diep verontreg het. Die skok is egter vir hom te groot en hy sterf op hierdie oomblik sonder om die teregstelling te keer. Die grootste tekortkoming in die drama is dat Martha geen werklike antagonis het nie en dat die eintlike botsing plaasvind tussen die liefde en haat binne-in haarself. Haar insig aan die einde (dat sy al die jare verkeerd opgetree het) is dus nie iets waartoe sy op dramatiese wyse ontwikkel nie, maar eerder die skok van die gebeure wat haar tot ʼn belydenis dwing. “''Die laaste aand''” word in 1944 saam met “''Die heks''” met die Hertzogprys bekroon. ▼<ref>Bosman, F.C.L. in Nienaber, P.J. “C. Louis Leipoldt, Eensame veelsydige” Afrikaanse Pers-Boekhandel
Die dramas “''Die kwaksalwer''”, “''Onrus''”, “''ʼn Vergissing''” en “''Afgode''” word ook gepubliseer, maar is nie op dieselfde peil nie.<ref>Kritzinger, M.S.B. “Oor skrywers en boeke” J.L. van Schaik Bpk. Pretoria Eerste uitgawe 1932</ref> “''Die kwaksalwer''” is ʼn komedie. Die hoofkarakters is die dokter Piet Westera, wat baie gesteld is op sy eer as medikus, en sy liefdevolle moeder. Om hom te kan laat studeer het <ref>Bosman, F.C.L. in Nienaber, P.J. “C. Louis Leipoldt, Eensame veelsydige” Afrikaanse Pers-Boekhandel
▲</ref>“'''''Die laaste aand'''''”<ref>Muller, Renée “Die Transvaler” 13 Julie 1981</ref> is ʼn dramatisering in vrye versvorm van sy gedig “''Van Noot se laaste aand''”, wat reeds in 1916 in ''Die Brandwag'' verskyn en dan opgeneem word in “''Uit drie wêrelddele''”. Soos “''Die heks''” werk dit met ʼn soortgelyke tema van verraad teenoor ʼn jeugliefde. Die grootste gedeelte van die drama speel af voor en in die Kasteel aan die Kaap en dit is gebaseer op die geskiedenis van Pieter Gysbrecht van Noodt, wat na diens in Nederlands-Oos-Indië vanaf 1727 tot 1729 goewerneur aan die Kaap was en feitlik as ʼn tiran geheers het. Tydens sy bewind dros ʼn aantal soldate van die Kompanjie en hulle word gevang en op aanklag van diefstal en diensverlating verhoor. Die goewerneur en die heemrade se beslissing is dat vier van die drosters opgehang moet word. Van Noodt is aan ʼn hartaanval oorlede ten tyde van die teregstelling van hierdie soldate. Uit hierdie sameloop van omstandighede het die legende ontstaan dat een van die drosters tydens sy verhoor die goewerneur uitgedaag het om saam met hom voor die regterstoel van God te verskyn en dan vir sy dade te boet. Rondom hierdie gegewens skryf Leipoldt dan sy drama. Martha sweer wraak wanneer Gysbrecht haar in Jakarta in die steek laat nadat hy haar swanger gemaak het. Sy maak haar seun groot om wraak te neem. Dertig jaar later is die protagoniste in Kaapstad, aan die vooraand van die openbare teregstellings. Die blinde Martha word beskou as ʼn Slamse towenares en Gysbrecht is nou goewerneur Van Noodt, met hulle seun, ook Gysbrecht, die sersant wat op die punt staan om tereggestel te word weens sy rebellie. Martha konfronteer die goewerneur en eis dat hy hulle seun moet begenadig en die teregstelling moet afstel. Wanneer Martha by Van Noodt in die kamer is en sy stem weer hoor, herleef haar groot liefde vir hom egter weer en verplaas die wraakgedagtes. Die moordtuig (ʼn kris) waarmee sy beplan het om hom te vermoor val uit haar hand en sy streel die hoof van die man wat haar so diep verontreg het. Die skok is egter vir hom te groot en hy sterf op hierdie oomblik sonder om die teregstelling te keer. Die grootste tekortkoming in die drama is dat Martha geen werklike antagonis het nie en dat die eintlike botsing plaasvind tussen die liefde en haat binne-in haarself. Haar insig aan die einde (dat sy al die jare verkeerd opgetree het) is dus nie iets waartoe sy op dramatiese wyse ontwikkel nie, maar eerder die skok van die gebeure wat haar tot ʼn belydenis dwing. “''Die laaste aand''” word in 1944 saam met “''Die heks''” met die Hertzogprys bekroon.
Die dramas “''Die kwaksalwer''”, “''Onrus''”, “''ʼn Vergissing''” en “''Afgode''” word ook gepubliseer, maar is nie op dieselfde peil nie.<ref>Kritzinger, M.S.B. “Oor skrywers en boeke” J.L. van Schaik Bpk. Pretoria Eerste uitgawe 1932</ref> “'''''Die kwaksalwer'''''” is ʼn komedie. Die hoofkarakters is die dokter Piet Westera, wat baie gesteld is op sy eer as medikus, en sy liefdevolle moeder. Om hom te kan laat studeer het sy na haar man se dood op grond van ʼn ou resep van haar ouma as kwaksalwer opgetree om geld in te samel. As geneesheer kry Piet daagliks te doen met die slegte nagevolge van onwetenskaplike middels. Wanneer Piet uitvind dat sy ma haar hieraan skuldig gemaak het, veroordeel hy haar, ten spyte van die feit dat hy sy opvoeding daaraan te danke het. “'''''Onrus'''''” is ʼn dramatiese voorstelling van ʼn spookstorie, waar die spook van die pas gestorwe Oom Giel Gewers protesteer teen die huigelagtigheid van sy swaer, Piet Skuller. Die spook wil nie sy swaer se krans op sy doodskis hê nie, want die swaer het hom besteel. Wanneer Piet en sy vrou in die huis opdaag vir die begrafnis, neem die onrus van hulle besit en die spook se verskyning laat die skurk ʼn toeval kry, sodat hy op hierdie wyse gestraf word. Hierdie drama het nie veel om die lyf nie en is buiten die gespokery deurspek met ongeloofwaardige optredes deur die karakters. “'''''ʼn Vergissing'''''” is ʼn klugtige eenbedryf, waarin oom Andries baie vernaam vir die jong Gert verduidelik hoe ʼn Christen ten alle tye gereed moet wees om te sterf. Aan tafel ontdek hy egter dat hy ʼn vergiftigde eier geëet het en wat volg is geen berusting in die dood nie.<ref>Kritzinger, M.S.B. “Oor skrywers en boeke” J.L. van Schaik Bpk. Pretoria Eerste uitgawe 1932</ref> “'''''Afgode'''''” beeld die verhouding uit tussen ʼn alkoholiese man en sy verdraagsame vrou. Gys van Stal is ʼn prokureur en ʼn vooraanstaande man in die gemeenskap, maar in werklikheid ʼn skurk en huigelaar wat hom skuldig gemaak het aan volksverraad, bedrog en omkopery. In sy ontrouheid aan sy vrou het hy ook ʼn basterkind in die lokasie verwek. Sy vennoot en sy familielede poog om die kennis van sy wandade van sy vrou te weerhou, maar dit blyk dat sy altyd daarvan bewus was en desondanks met ʼn alles verdraagsame liefde bly staan by hierdie gebroke afgod met voete van klei. Die drama ly onder die gebrekkige karakterisering en sielkundige motivering vir die protagoniste se gedrag.
Na Leipoldt se dood word twee voorheen ongepubliseerde eenbedrywe van hom in versamelbundels opgeneem. “'''''Die byl'''''” is in 1949 opgeneem in F.C.L. Bosman se “''Vier uitgesoekte eenbedrywe''”. Hierin word Van Riebeeck en sy mense bewus van ʼn moord wat gepleeg is. Die sentrale figuur in die drama verskyn nooit op die verhoog nie. Dit is ʼn Engelsman aan die Kaap wat as skerpregter opgetree het om Karel I te onthoof. Sy verhaal word geopenbaar in die gesprek van drie persone, waar die gesprek gedurig onderbreek word om die spanning te laat oplaai. Hierdie is ʼn mindere stuk en nie juis geslaagd nie. Die klug “'''''Jannie'''''” verskyn in Gerhard J. Beukes se “''Nuwe eenbedrywe''” in 1952.
Die vollengte drama in vier bedrywe<ref>Dommisse, Hermien “Tydskrif vir Letterkunde” Nuwe reeks 19 no. 3, Augustus 1981</ref>, “'''''Moederplig'''''”,<ref>Beneke, Hannes “Die Transvaler” 22 September 1980</ref> is reeds in 1938 voltooi maar word eers in 1980 gepubliseer. Die weduwee Gertruida Fraam se seun Gert word ter dood veroordeel op ʼn aanklag van moord. Gert se verloofde, sy prokureur, die huisdokter, die dominee en die huisdiaken werk almal saam om sy onskuld te probeer bewys deur die ware moordenaar te laat opspoor. Gertruida se houding is egter buitengewoon. Sy glo dat Gert skuldig is en dat sy saam met hom skuldig is omdat sy hom altyd te veel beskerm het. Om hom nie in die steek te laat nie, pleeg sy selfmoord op die dag wat sy glo die doodvonnis voltrek sal word. Ten spyte van strukturele gebreke in die drama, soos die uitgerekte verloop van die laaste twee bedrywe wat die spanningslyn verbreek, is die uitbeelding van die mevrou Fraam-karakter ʼn besliste aanwins vir die Afrikaanse drama.
Verskeie van sy vroeë dramas word nie in boekvorm bestendig nie, wat insluit “'''''Die laspos'''''”, wat in Mei 1919 in ''Die Brandwag'' verskyn, waarin die hoofkarakter ʼn ou Khoisan is wat deur die knellende gedagte dat hy oorbodig geword het op die plaas, oor ʼn afgrond gedwing word. Ander ongepubliseerde dramas van hom is <ref>Antonissen, Rob “Standpunte”, No.20, Julie 1951</ref>“'''''Die waarheidsliewende kandidaat– ʼn musikale onmoontlikheid in drie stuiptrekkings'''''”, die teks vir ʼn klugtige operette wat deur M.L. de Villiers getoonset word. Die samespraak in verse “'''''Elberveld in die tronk'''''” verskyn in Augustus 1922 in ''Die Huisgenoot''. Leipoldt laat saam met hierdie samespraak fragmente en notas vir ʼn drama oor Pieter Elberveld na, wat van gemengde Hollands-Javaanse afkoms was. In die agtiende eeu word Elberveld leier van ʼn sameswering teen die owerhede in Batavia omdat hy onder meer voel dat as halfbloed sy burgerregte hom ontneem word. Hy word skuldig bevind aan hoogverraad en in 1722 op verskriklike wyse tereggestel. Elsa Joubert ontdek hierdie fragmente in die Jagger-biblioteek by die Universiteit van Kaapstad en laat dit voorlees by die bekendstelling van haar reisboek “''Gordel van smarag''” in die Boekesentrum van Nasionale Pers in Kaapstad. Jan Kromhout meld verder die ongepubliseerde eenbedryf “'''''Die koningsplig'''''”, wat slegs in manuskripvorm besta
Hy skryf ook prosa, wat egter veral daarop ingestel is om te vermaak en nie die diepgaande waarde of diepgang van sy beste gedigte en dramas het nie. Die verhale munt egter steeds uit in sy besondere vertelkuns, wat plek-plek besondere beskrywings bevat. Tydens die Anglo-Boereoorlog publiseer ''Elsevier’s Geillustreerd Maandschrift'' die oorlogsverhale “''De Rebel, een episode uit den Boereoorlog''” (Desember 1900) en “''Bambinelino''” (November 1901). Op 1 Augustus 1914 verskyn sy kortverhaal “''Die weeskindjie wat ʼn moeder wou hê''” in ''Die Brandwag''. In ''Die Huisgenoot'' verskyn onder andere “''Karbolsuur''” (Oktober 1919), “''Wit Angeliere''” (November 1919) en “''Die Transportryer se Storie''” (Oktober 1921). Hy laat in hierdie verhale graag ʼn onopgeloste raaisel aan die leser oor om hom so tot nadenke te stem.
Eerste uitgawe 1948
</ref> “'''''Waar spoke speel'''''” dui die bundeltitel aan dat dit hoofsaaklik spookstories bevat. Hy skryf vooraf ʼn insiggewende inleiding oor die kuns om bang te maak in die letterkunde, waarin hy ʼn paar reëls neerlê oor die spookstorie. In “''Wit Angeliere''” word ʼn regter, wat ʼn onskuldige ter dood veroordeel het, vyf jaar na die gebeurtenis op bonatuurlike wyse oortuig van sy regterlike dwaling. Hy is weer in dieselfde kamer waar hy die noodlottige aanbeveling geskryf het, met die enigste verskil dat in plaas van ʼn groot bos angeliere daar nou rooi rose op die tafel staan. Die rooi rose verander in ʼn bos wit angeliere gedurende die nagtelike verskyning wat die regter se slaap versteur. Dit is egter nie net sy verbeelding nie, want die volgende oggend sien die dokter werklik angeliere in die slaapkamer en daar is steeds die merk om sy nek. Leipoldt probeer nie om die okkulte verskynsel te verklaar nie en laat die onopgeloste raaisel aan die leser oor om oor na te dink. In “''O'Callaghan se Waatlemoen''” is oom Oelf en Kelgen, die dorpstimmerman, groot maats. Laasgenoemde is in die laaste stadium van tering as hy oom Oelf se doodskis moet vergroot. Om sy vriend op te beur gaan oom Oelf ʼn weddenskap aan met die timmerman omtrent hul lewensduur en laat hom plegtig sweer dat hy ʼn spogwaatlemoen, wat nog geplant moet word, sal kom help opeet. Die timmerman sterf eerste en sy kopmussie wat volgens die weddenskap oom Oelf toekom word saam met hom begrawe. As die spogwaatlemoen oopgesny word, is Kelgen egter daar om sy eed gestand te doen en ook om die kopmussie volgens die weddenskap af te lewer. “''Die lammervanger''” beskryf hoe die weduwee Ankus vir mevrou Markus, die magistraat se emosionele vrou, beïnvloed. Mevrou Markus word dan die medium van ʼn vermoorde man, wat die verdenking van moord wat op die weduwee rus, bevestig. Mevrou Markus moet padgee en word in die veld deur ʼn lammervanger toegetakel, waarna sy in ʼn sielsieke-inrigting opgeneem word. Hier word die lammervanger die duiwelse beliggaming van die bose vrou. Uit die verhale blyk duidelik Leipoldt se belangstelling as medikus in die wisselwerking tussen siel en liggaam en in sy ontginning as skrywer van die wedersydse impak maak hy gebruik van die bonatuurlike as vaartuig. Die verhaal “''Die wit hondjie''” uit hierdie bundel word deur G.S. en P.J. Nienaber opgeneem in die versamelbundel “''Die Afrikaanse dierverhaal''”. Hierdie hondjie is telkens op bonatuurlike wyse die voorbode van die dood.
Leipoldt self beskou in sy inleiding “'''''Wat agter lê'''''”<ref>Kritzinger, M.S.B. “Oor skrywers en boeke” J.L. van Schaik Bpk. Pretoria Eerste uitgawe 1932</ref> as ʼn verdere en miskien ryper ontwikkeling van die tipe van verhaal wat hy reeds in “''Waar spoke speel''” opgeneem het. Daar is dan ook ʼn duidelike ooreenkoms tussen die motiewe in die bundels, met Leipoldt se beheersing van die elemente van die kortverhaal wat inderdaad ʼn groei toon. Nog beter as in die vorige bundel slaag hy daarin om die leser se belangstelling te behou, terwyl sy beskrywing van die bonatuurlike verskynsels duidelike blyke gee dat hy hom verder verdiep het in hierdie onderwerp. In “''Die vlermuis''” ontwikkel spanning tussen wat die verteller sê en wat in werklikheid gebeur. So word die spreker geleidelik afgetakel totdat hy kranksinnig word. Die tema is die gierigheid van mense wat bereid is om ʼn testament te vervals. Aan die slot word ʼn ander spreker aan die woord gestel om die afloop te vertel en die gedrag van die hoofpersoon in die juiste perspektief te plaas, wat afbreuk doen aan die impak. P.C. Schoonees beskou “''Groottannie se salf''” as die beste verhaal<ref>[[:Lêer:///C:/Users/Lenovo/Downloads/Leipoldt, C Louis (2).docx# ednref3|[iii]]] P.C. Schoonees se “Die prosa van die tweede Afrikaanse beweging: derde druk 1939, bladsy 325</ref> waarin die oumense se werklike en verbeelde kwale en hulle geloof in medisyne op humoristiese wyse aan die geheimsinnige gekoppel word.
In “'''''Die rooi rotte'''''”<ref>Die rooi rotte
Du Toit, S.J. in Nienaber, P.J. “C. Louis Leipoldt, Eensame veelsydige” Afrikaanse Pers-Boekhandel
</ref> is vier van die verhale, “''Die rooi rotte''”, “''Renosterbosas''”, “''Die klipspringerhare van tant Kato''” en “''Kattekruie''”, ook oor die bonatuurlike. Die hoogtepunte in die bundel is egter die dorpsverhaal<ref>Schoonees, P.C. “Nuwe Brandwag” Deel 4 no. 3, Augustus 1932</ref> “''Die koei van die weduwee Priem''” en die verhaal oor die Khoi-egpaar en hulle kroos, “''Oorblyfsels''”, waar ʼn dieper kyk in die karakters se gevoelslewe gegee word. “''Die koei van die weduwee Priem''” beskryf met speelse geestigheid ʼn geskil tussen ʼn lankmoedige Engelse predikant en ʼn opvlieënde weduwee. Die koei verstoor elke Sondag die predikant se dienste en ten einde raad neem hy die koei persoonlik skut toe. Die bitsige weduwee gee langs die pad op geen ondubbelsinnige wyse nie haar frustrasie te kenne. Die slot is waar die boetvaardige tante ewe sagmoedig die dominee ʼn kommetjie sult van die oorlede koei kom aanbied, nadat sy by nadenke besef dat sy moontlik met haar taalgebruik die grense van die betaamlike oorskry het. “''Oorblyfsels''” beskryf ʼn stokou Khoi-egpaar met hul ondankbare kroos. Om hulle tot besinning te bring gaan die ou vrou, Regina, te werk met listige oorleg, want sy eksploiteer die godsdienssin, bygeloof en gierigheid van haar kinders en kleinkinders met soveel sukses dat sy op haar oudag in weelde vertroetel word. Die geval van die moordenaar Gert Swanepoel, wat in 1856 op George opgehang is en die tema vorm van sy roman “''Die dwergvroutjie''”, het Leipoldt so geboei dat hy ook die kortverhaal “''Die graskolletjie''” (opgeneem in “''Die rooi rotte''”) daarop baseer en die artikel “''The charred gunstock''” daaroor skryf wat op 25 Februarie 1933 in ''The Cape Argus'' gepubliseer is. Benewens die verhale wat in hierdie bundels opgeneem is, publiseer Leipoldt nog sowat twintig ander verhale in tydskrifte en koerante. Die ongepubliseerde manuskrip “''Satieriese sprokies''” is in die besit van Tafelberg-Uitgewers. In sy nagelate geskrifte is ook die ongepubliseerde kortverhaal “''Die boomstam''”, waarin ʼn sendeling sy roeping prysgee wanneer hy bewus word van onverklaarbare geestelike magte wat onder die Oosterlinge werksaam is.
A.P. Grové stel ʼn keur uit sy kortverhale saam, wat onder die titel “'''''O’Callaghan se waatlemoen en ander verhale'''''” gepubliseer word. Verskeie van sy kortverhale word opgeneem in versamelbundels, soos “''Wit angeliere''” in “''Halfeeu''”, waarin hoogtepunte uit kortverhale wat in die eerste vyftig jaar van ''Die Huisgenoot'' verskyn het, deur P.G. du Plessis saamgebundel word. Ander versamelbundels wat van sy korter werk opneem sluit in “''Borde borde boordevol''” en “''Wys my waar is Timboektoe''”, albei saamgestel deur Hennie Aucamp, “''Trekvoëls''” van A.P. Grové, “''Uit dorp en veld''” van Abraham H. Jonker, “''Die jongste Afrikaanse kortverhale''” onder redaksie van M.S.B. Kritzinger, “''Tydskrif''” van Daniel Hugo, “''Vertellers''” en “''Vertellers 2''” van Merwe Scholtz en “''Kort keur''” en “''Steekbaard''” van Abraham H. de Vries. Die Nederlandse kortverhaal “''Bambinelino''”, wat oorspronklik in Desember 1900 in ''Elsevier’s Geïllustreerd Maandschrift'' verskyn, word in November 1980 in ''Tydskrif vir Letterkunde'' gepubliseer. Sy kortverhaal “''Wit angeliere''” word deur Chris Claassen in ʼn kort drama verwerk en onder die titel “''Wit blomme''” opgeneem in die versamelbundel “''Kort dramas vir ʼn nuwe geslag''”.
Verder skryf hy populêre speurverhale soos “''Die moord op Muisenberg''”, “''Die verbrande lyk''” en “''Die moord in die Bosveld''”. Sy speurverhale het die afgetrede predikant dr. Jan Slink as baasspeurder. Hy is ʼn intellektueel en fynproewer van kos en wyn en in die verhale word die klem geplaas op die speurwerk as navorsingswerk, waarin die spreker bo alle twyfel wil bewys dat die moordenaar skuldig is. Die verhale word dus nie gekenmerk deur die spanning en aksie van ander boeke in hierdie genre nie, maar neig tot die meer intellektuele. In “'''''Die moord op Muisenberg'''''” word iemand een Sondagmiddag op die Muizenbergse strand vermoor, vlak onder die oë van duisende besoekers. ʼn Paar kneusplekkies aan die lyk en die rafels van ʼn rooi badkostuum is feitlik die enigste leidrade wat by speurder Slink agterdog verwek. Eerwaarde Jan Slink vind speurwerk heelwat interessanter as die godgeleerdheid, en deur die besprekings wat hy met sy seun, speurder Slink, voer, dra hy veel daartoe by om die verhaal binne die perke van die waarskynlikheid te hou. Ofskoon hy die belangrikste rol speel by die ontmaskering van die misdadiger, verteenwoordig hy ook die intelligente leser. Hy gaan wetenskaplik te werk en laat niks aan die toeval oor nie. Sy optrede is nogal geheimsinnig en as sy seun hopeloos op dwaalspore rondsnuffel, kom hy met oortuigende bewyse wat tot ʼn verrassende ontknoping lei.
In “'''''Die verbrande lyk'''''”<ref>Pienaar, P. de V. in Nienaber, P.J. “C. Louis Leipoldt, Eensame veelsydige” Afrikaanse Pers-Boekhandel
Eerste uitgawe 1948
</ref> word die gebeure rondom ʼn moedermoord op die Karoodorpie Evaskroon deur middel van ʼn hofsaak weergegee, waar die amptenare met nougesetheid elke stukkie getuienis weeg en elke feit ondersoek, sodat hulle ʼn oortuigende bewys van die aangeklaagde se skuld kan lewer. Hendrik Dageraad vermoor sy moeder deur haar te verwurg of te versmoor en daarna verbrand hy die lyk op die vuurherd om die skyn te wek dat sy verbrand het toe sy die herd met petrol wou skoonmaak. Die sensasiewekkende besonderhede is hier egter van minder belang as die vernufspel tussen die deskundiges en die reaksie van die regter en jurie op hul getuienis, met veral die mediese getuienis wat van groot belang is. Jan Slink is op die Karoodorpie om van griep te herstel en speel weer die hoofrol in die ontrafeling van die saak. Die roman bring ook die wenslikheid van die juriestelsel en die toepaslikheid van die Romeins-Hollandse Reg vir Suid-Afrika onder die loep. Hierdie verhaal is gegrond op die Hauptfleisch-moord, wat op 13 Januarie 1925 op Richmond in die Kaap gepleeg is.
“'''''Die moord in die Bosveld'''''”<ref>Kritzinger, M.S.B. in Nienaber, P.J. “C. Louis Leipoldt, Eensame veelsydige” Afrikaanse Pers-
Boekhandel Eerste uitgawe 1948
</ref> verskyn van 22 Julie tot 7 Oktober as vervolgverhaal in ''Die Huisgenoot''. Jan Slink is hier saam met ʼn groepie gaste op die Bosveldplaas aanwesig en die verhaal word afgesluit deur die speurder wat aan die einde die saak beredeneer, verdagtes een vir een uitskakel en dan die skuldige aanwys. Die moordenaar, Waardekker, word geskets as bevryder van die gemeenskap omdat hy die afstootlike Ewald Knors uit die weg ruim.
Hy skryf ook drie romans, “''Die donker huis''”, “''Galgsalmander''” en “''Die dwergvroutjie''”. Globaal gesien poog hy hierin meer om die wetenskaplike of sielkundige verklaring na vore te bring, met die gevolg dat karakteruitbeelding verwaarloos word en karakters dan meermale as tipes eerder as lewende wesens ervaar word.<ref>Kritzinger, M.S.B. “Oor skrywers en boeke” J.L. van Schaik Bpk. Pretoria Eerste uitgawe 1932</ref> “'''''Die donker huis'''''” verskyn aanvanklik in 1928 as vervolgverhaal in ''Die Huisgenoot''. Die hoofkarakter, die suksesvolle prokureur en sakeman Cornelis Gram, tree wreed en ongenaakbaar op teen sy vrou en kinders, veral sy oudste seun Piet. Wanneer sy vrou op sterwe lê, wys sy hom op die gevolge van sy gedrag. Na haar dood het hy behoefte aan liefde en soek toenadering tot Piet, maar die vervreemding het reeds te ver gevorder. Piet het intussen weens sy opvoeding groot geword as ʼn swakkeling en mislukking. Dit is pateties om te sien hoe die ongenaakbare vader nou smeek vir die brokkies liefde wat hy verwerp het toe die kinders kleiner was. Hierdie roman is duidelik geskryf met die didaktiese opset om mense op die gevolge van outokratiese opvoeding te wys, met die gevolg dat die karakters nie as werklike mense uit die verf kom nie.
Van 30 Augustus 1929 tot 3 Januarie 1930 word<ref>Kritzinger, M.S.B. in Nienaber, P.J. “C. Louis Leipoldt, Eensame veelsydige” Afrikaanse Pers-
Boekhandel Eerste uitgawe 1948
</ref> “'''''Galgsalmander'''''” as vervolgverhaal in ''Die Huisgenoot'' gepubliseer. Die agtergrond van die verhaal is die maatskaplike toestande aan die begin van die negentiende eeu in die streek tussen die hoë Olifantsrivier- en Skurweberge. Interessant is die opvattings van die boere oor politieke, kerklike en maatskaplike sake, asook die mededelings oor boerderytoestande en die metodes van ʼn plattelandse onderwyser. Die hoofkarakter, Amadeus Tereg, het vroeër opgetree as laksman, iets wat hy as ʼn groot skande beskou. Na ʼn onverwagte erfenis verander hy sy naam na Everardus Nolte en vestig hom in ʼn onbekende omgewing, waar hy spoedig die hoogagting van almal win. Hy word gevra om sy gemeenskap in die wetgewende raad te verteenwoordig, waarna sy geheim nie langer verborge kan bly nie. Die skrywer wend allerlei poginge aan om hierdie “geheim” nie aan die leser te verklap nie. Amadeus is oortuig dat hy reg gehandel het, en sy enigste motief vir die geheimhouding is die vrees dat hy die agting van sy vriende sal verloor. Hierdie verhaalgegewe is besonder yl en die karaktertekening laat ook veel te wense oor. Die vernaamste verdienste van die roman lê in die agtergrondgegewens oor die periode net voor die Groot Trek. Leipoldt verwerk die roman in Engels as “''Gallows gecko''” en poog vergeefs om ʼn uitgewer vir hierdie weergawe te kry. Baie jare later word dit as “''Chameleon on the gallows''” gepubliseer.
“'''''Die dwergvroutjie'''''”<ref>Malherbe, F.E.J. in Nienaber, P.J. “C. Louis Leipoldt, Eensame veelsydige” Afrikaanse Pers-Boekhandel
Eerste uitgawe 1948
</ref> verskyn aanvanklik van 10 November 1933 tot 16 Maart 1934<ref>Nienaber, P.J. “Jaarboek van die Afrikaanse Skrywerskring”, 1937</ref> as vervolgverhaal in ''Die Huisgenoot''. Die verhaal speel af aan die begin van die negentiende eeu en beskryf die huwelikslewe van twee abnormale mense, die intelligente maar misvormde dwergvroutjie Nisba en die periodiek waansinnige man Lukas, die laaste telg van ʼn familie wat met erflike kranksinnigheid belas is. Op simpatieke wyse word die geduld en liefde van Nisba vir Lukas beskryf, teen die agtergrond van Lukas se waansinnigheid en kleptomanie, wat hom dryf tot verskeie moorde en sodoende eindelik tot sy ondergang lei. In die ontrafeling van die moordgeskiedenisse kom Leipoldt se talent as skrywer van speurverhale tot sy reg en gee hy die leser ook ʼn interessante blik op die regspleging aan die begin van die negentiende eeu. Die figuur van Lukas is gebaseer op die ware verhaal van die kleptomaniese moordenaar Gert Johannes Swanepoel wat in 1856 in die openbaar op George opgehang is. Latere romans van hom bly onvoltooid. In Junie 1942 begin hy skryf aan ʼn roman oor die Hugenote, maar skryf slegs ses hoofstukke voor hy hierdie poging laat vaar. ʼn Ander roman waaraan hy die titel “''Pasjent in die donker''” gee, word ook nie voltooi nie.
* '''Nie-fiksie'''
Van groter belang is sy nie-fiktiewe prosa, veral sy boeke oor die kookkuns. Na aanleiding van sy uitgebreide besoek aan die Ooste voltooi hy reeds in 1912 ʼn reisverslag in Engels, “''Visit to the East Indies''”, wat ongepubliseer bly en waarvan ʼn manuskrip in die Jagger-biblioteek by die Universiteit van Kaapstad bewaar word. Hy verwerk later die stof in Afrikaans en dit word gepubliseer as <ref>Kritzinger, M.S.B. in Nienaber, P.J. “C. Louis Leipoldt, Eensame veelsydige” Afrikaanse Pers-
Boekhandel Eerste uitgawe 1948
</ref>“'''''Uit my Oosterse dagboek'''''”. Hierdie is een van die eerste reisverhale in Afrikaans met besonder interessante inligting en beskrywings, wat tot van sy beste prosa gereken word. Dit word meer as ʼn reisbeskrywing in sy weergawe van interessante agtergrondinligting oor die mense, kulture en geskiedenis. Onderhoudend en met groot kennis gesels hy oor Indiese towenaars en mensvreters; Chinese familiegrafte en seerowers; oliefabrieke, rystafels, opiumskuiwers, vulkane, tropiese bome en plante. Mooi is ook sy beskrywings van die Oosterse natuurskoon en interessant sy inligting en anekdotes oor die bewoners. Hierdie reisbeskrywing bevat nuttige inligting vir in-diepte begrip van die digbundel “''Uit drie wêrelddele''”. Interessant genoeg word vier hoofstukke uit die oorspronklike Engelse manuskrip weens besorgdheid oor die oorgevoeligheid van die gemeenskap nie in die Afrikaanse publikasie opgeneem nie. Hierdie hoofstukke is hoofsaaklik negatief oor die kleurkwessie en die rol van die sendelinge. A.P. Grové neem “''Oosterse towery''” uit hierdie boek op in sy versamelbundel “''Trekvoëls''”.
Geskiedkundige prosa uit sy hand is onder andere die breed opgesette<ref>Krüger, D.W. in Nienaber, P.J. “C. Louis Leipoldt, Eensame veelsydige” Afrikaanse Pers-Boekhandel
Eerste uitgawe 1948
</ref> “'''''Jan van Riebeeck'''''” met subtitel “''Grondlegger van ʼn blanke Suid-Afrika''”, oorspronklik in Engels geskryf en gepubliseer en ook in Duits vertaal. Die boek is ʼn populêre, eerder as wetenskaplike, behandeling van die lewensloop van die leier van die eerste blanke nedersetting in Suid-Afrika. Daar is ook geskiedkundige werke wat hoofsaaklik op jongmense gerig is, naamlik<ref>Van Zyl, P.H.S. in Nienaber, P.J. “C. Louis Leipoldt, Eensame veelsydige” Afrikaanse Pers-Boekhandel
Eerste uitgawe 1948
</ref> “'''''Die Groot Trek'''''” en <ref>Van Zyl, P.H.S. in Nienaber, P.J. “C. Louis Leipoldt, Eensame veelsydige” Afrikaanse Pers-Boekhandel
Eerste uitgawe 1948
</ref>“'''''Die Hugenote'''''”, waarin hy ʼn oorsig gee van al die belangrikste historiese feite en gebeurtenisse rondom hierdie temas. Die boekies wemel egter van onnoukeurige omgang met die inligting, wat vele klein feitefoute tot gevolg het. Interessant aangebied in laasgenoemde werk is die uiteensetting van die ekonomiese, intellektuele en geestelike agtergrond van die Kerkhervorming in die sestiende eeu.
Die grootste gedeelte van “'''''Praatjies met die oumense'''''” bestaan uit ʼn populêr-wetenskaplike behandeling van mediese onderwerpe soos kanker, geslagsiektes en die drankkwessie. Vyf opstelle behoort egter tot die didaktiese literatuur. Hy moedig oumense aan om vir hulleself te dink en lê klem op die noodsaaklikheid om logies te redeneer. Verder lewer hy ʼn pleidooi vir ʼn suiwer Afrikaanse beeldspraak. Sommige van sy menings is egter baie kontroversieel. So is hy ʼn teenstander van godsdiensonderwys op skole en beskou hy sendingwerk as ʼn uiting van onverdraagsaamheid. As geneesheer is hy verder verantwoordelik vir ʼn aantal vakkundige boeke oor die mediese versorging van die jeug, soos “'''''Skoolgesondheid'''''” (ʼn handleiding oor die bedryf van skoolgesondheid), “'''''Die Afrikaanse kind in siekte en gesondheid'''''” (sy mees omvattende werk op die gebied van die populêre geneeskunde, waarin hy ouers en onderwysers touwys maak oor die normale kind en sy kinderlewe) en “'''''Eerste gesondheidsleesboek vir Afrikaanse skole'''''” (waarin hy in eenvoudige taal skryf oor die verskillende dele van die liggaam, gesonde voedsel en hoe om werk en spel af te wissel).
Om saam te val met die publikasie van sy biografie oor Leipoldt, bundel J.C. Kannemeyer vier grootliks onbekende opstelle van Leipoldt oor Clanwilliam onder die titel <ref>Venter, L.S. “Beeld” 9 Augustus 1999</ref>“'''''So blomtuin-vol van kleure'''''”,<ref>A.M.M. Rapport” 27 Junie 1999</ref> terwyl hy terselfdertyd<ref>Aucamp, Hennie “Insig” September 1999</ref> “'''''Uit die skatkis van die slampamperman'''''”<ref>Grové, A.P. “Rapport” 27 Junie 1999</ref> saamstel. Hierdie boek noem hy ʼn omnibus,<ref>Venter, L.S. “Beeld” 9 Augustus 1999</ref> aangesien dit voorbeelde bevat van die ryke verskeidenheid van Leipoldt se werk, soos gedigte, drama met “''Die heks''” in geheel, briewe, kortverhale, spookstories, artikels, grepe uit sy romans, uitsonderlike resepte en kinderverse. In 2003 word sy briewe as korrespondent van die Amsterdamse koerant ''Het Nieuws van den Dag'' tydens die Anglo-Boereoorlog in “'''''Hierdie land van leuens'''''” gepubliseer, onder redaksie van Wium van Zyl. Dit bied waardevolle inligting oor Leipoldt se siening van die oorlog, asook die gebeurtenisse en mense van daardie tyd soos dit in die Kaap plaasgevind het. Die manuskrip van Leipoldt se ongepubliseerde dagboek is in besit van SENSAL te Pretoria. As kritikus skryf hy verskeie opstelle wat postuum in bundels soos “'''''Literêre causerie'''''” en “'''''Kritiese aanloop'''''” gepubliseer word.
Met sy kookkuns verwerf hy groot bekendheid en sy kosboeke word telkemale herdruk. As koskenner raak hy beroemd en hy skryf ʼn aantal boeke oor hierdie onderwerp<ref>Veldsman, Peter “Beeld” 15 Augustus 2011</ref>. “'''''Kos vir die kenner'''''” word reeds in 1933 die eerste keer gepubliseer, waarna dit in 1978 en weer in 2011 herdruk word, die laaste herdruk verbeter met ʼn glossarium en register. Hierin versamel hy letterlik meer as duisend tradisionele resepte, vergesel met sy kenmerkende lewendige skryfstyl en beskrywing van die metodes wat gevolg moet word in die voorbereiding daarvan. Die styl daarvan maak dit eindelik minder ʼn praktiese resepteboek en meer ʼn interessante boek wat agtergrondkennis skep oor die hele kultuur van die kookkuns. “'''''Polfyntjies vir die proe'''''” is as kookboek met prikkelende essays die rigtinggewer vir hierdie genre. Hierdie stukke het aanvanklik oor ʼn periode van vyf jaar tussen 1942 en 1947 onder die skuilnaam K.A.R. Bonade as rubriek onder die titel “''Kelder en Kombuis''” in ''Die Huisgenoot'' verskyn. Die resepte word afgewissel met wetenswaardighede en herinneringe in ʼn gesellige skryfstyl wat hierdie boek veel meer as net ʼn kookboek maak. Fred le Roux versamel hierdie artikels en publiseer dit vir die eerste keer in 1963. Wanneer “''Polfyntjies vir die proe''” in 2004 weer uitgegee word in Afrikaans en ook in ʼn Engelse vertaling onder die titel “''Leipoldt’s cellar & kitchen''” verskyn, word albei bekroon met die internasionale Gourmand-toekenning in die kategorie “wyngeskiedenis, res van die wêreld”, wat Brittanje en die Verenigde State van Amerika uitsluit. “'''''Eet saam met Leipoldt'''''” verskyn in 1980 en is ʼn praktiese Leipoldt-resepteboek wat deur Peter Veldsman saamgestel is.
* '''Jeugliteratuur'''
Leipoldt het ʼn sterk fokus op die skep van jeugliteratuur op ʼn stadium toe daar baie min vir hulle beskikbaar was. In “'''''Praatjies met die kinders'''''” bundel hy agtien kort essays wat onderwerpe soos die sintuie en sinsbedrog, water, weerlig, diamante, die opskerping van die geheue, spinnekoppe, die maan en ander onderwerpe behandel. In “'''''Stories vir die kinders'''''” bundel hy vertellings uit die Viking- en Noorse mitologie, asook Oosterse volksverhale en ʼn aantal sprokies, insluitende die storie van koning Midas. <ref>Cruse, H.P. in Nienaber, P.J. “C. Louis Leipoldt, Eensame veelsydige” Afrikaanse Pers-Boekhandel
Eerste uitgawe 1948
</ref>“'''''Kampstories'''''” bevat elf verhale van uiteenlopende aard wat volgens Leipoldt aan jonger kinders op skoolkampe vertel is en wat Leipoldt na alle waarskynlikheid in sy jeug op Clanwilliam by die bruin mense gehoor het. Daarby pas hy verskeie sprokies aan by die Suid-Afrikaanse milieu, soos “''Gogga en Gorra''” oor hoe die Apiesrivier ontstaan het. Daar is ook stories uit die Chinese verhaalskat, soos “''Die stout seun''”. “'''''As die natuur gesels I en II'''''” het eers as sketse in ''Die Huisgenoot'' verskyn voordat dit in die “''Self-lees serie''” gepubliseer is. Die eerste deel dra basiese kennis oor die seelewe, die geologie, plante, insekte en diere oor. Die tweede deel bevat fantasieverhale oor voëls en hulle gewoontes. “'''''Die wonderlike klok'''''” het reeds in 1920 in ''Die Huisgenoot'' verskyn en vertel hoe die horlosiemaker Melchior Oerman se wonderlike toringklok sy lewe verwoes en hoe hy wraak neem. “'''''Paddastories vir die peetkind'''''” bevat ses fantasieë met paddas en ander diere as vernaamste rolspelers. Leipoldt bou ook klein sedelessies in die verhale in. “'''''Die mossie wat wou ryk word'''''” verskyn in ''Die Huisgenoot'' en word later in die “''Verhaaltjies vir laer skole''”-reeks gepubliseer. Die gulsige mossie verlaat sy veilige nes om groener weivelde by ander voëls te gaan soek, maar word gevang en leer die les dat dit beter is om by jou eie soort te hou en die gevare van die wêreld te vermy.<ref>Sita in Nienaber, P.J. “C. Louis Leipoldt, Eensame veelsydige” Afrikaanse Pers-Boekhandel Eerste
uitgawe 1948
</ref> “'''''Die goue eier'''''” verskyn in die “''Ons Kinderrakkie''”-reeks. Hamerkop beweer dat hy ʼn goue eier in sy nes het en daarom as leier van die voëls verkies moet word en dit verdeel die voëls in twee groepe. Dit blyk egter dat die goue eier die horlosie van meneer Geer is wat deur Hamerkop gesteel is. Hierdie verhaaltjie is egter veral ʼn satire oor die politiek van die dag, met Oupa Uil en Hamerkop die leiers van die twee partye en Blouduif wat later ʼn herenigingsparty stig. Hierdie fyn spot het ongetwyfeld die gewone kind van die dag se begripsvermoë oorskry. In “'''''Die issiegrimmiebonso'''''” <ref>Die issiegrimmiebonso
Steenberg, Elsabe “Beeld” 1 Desember 1980
</ref>maak Pieter W. Grobbelaar ʼn keur uit sy kinderwerk,<ref>Steenberg, Elsabe “Tydskrif vir Letterkunde” Nuwe reeks 19 no. 1, Februarie 1981</ref> waar veral die fantasieverhale (insluitende “''Die slim kraai''” en “''Die een wat blind was''”) beïndruk. In medewerking met J.J. Jordaan en P.C. Schoonees stel Leipoldt ook vanaf 1929 die reeks “''Juta se Afrikaanse leesboeke vir die laerskool''” saam. In die leesboek vir standerd drie neem hy sy eie “''Pierewiet se Kersaand''” op, wat voorheen in 1927 in ''De Volkstem'' gepubliseer is, terwyl “''Die weeskindjie wat ʼn moeder wou hê''” in die standerd vier leesboekie in 1914 in ''Die Brandwag'' verskyn het. Die standerd ses boekie bevat drie van sy verhale, naamlik “''Die storie van Saïdjah''” (sy verwerking van die verhaal uit Multatuli se “''Max Havelaar''”), “''Die pêrel-admiraal van Portugal''” (oor die geskiedenis van Vasco da Gama) en “''Met ʼn botanis na die Kalahari''” (oor sy reis as kind saam met Rudolf Schlechter). Om verdere leesstof vir die jeug te verskaf, verwerk Leipoldt in 1924 ook die Deen Carl Ewald se “'''''Natuursprokies'''''” en die Franse skrywer Alexandre Dumas se “''La tulipe noire''” as “'''''Die swart tulp'''''” in Afrikaans.
* '''Engelse werk'''
Hy skryf ook in Engels en publiseer reeds tydens die Anglo-Boereoorlog gedigte in die Britse literêre tydskrif ''The New Age'', wat ʼn spreekbuis was vir Britse andersdenkendes. In 1902 verskyn ʼn bundel protesgedigte in Londen onder die titel “''Songs of the veld and other poems''”. Die deelnemende digters is meestal Britte, maar ses anonieme Suid-Afrikaners (insluitende Leipoldt) se gedigte word ook hierby ingesluit. Die Suid-Afrikaners moes anoniem bly sodat hulle nie ingevolge die krygswet vir hulle standpunt teen die barbaarsheid van die Britte se metodes tydens die oorlog gestraf kan word nie. Sy Engelse gedigte word onder die skuilnaam Pheidippides gebundel in “'''''The ballad of Dick King and other poems'''''”. Dit sluit al sy Engelse gedigte in vanaf die Anglo-Boereoorlog, waaronder ook ʼn aantal oor die Tweede Wêreldoorlog, waarvan sommige voorheen in ''Cape'' ''Times'' en ''Forum'' verskyn het. Sommige van die gedigte in hierdie bundel sluit in onderwerp en aanbieding sterk aan by sy Afrikaanse gedigte, terwyl “''Fairies at Zeekoevlei''” klaarblyklik ʼn verwerking is van ʼn gedig wat voorheen in “''Versieboord vir kinders''” verskyn het. In soortgelyke trant is sy kortverhaal “''The rebel''”, wat in 1904 in die Britse blad ''The Monthly Review'' gepubliseer word. Hierin besin die Kaapse rebel Frikkie in sy dodesel oor sy besluit om te rebelleer en spreek hy die morele kwessies van sy besluit aan.
Die outobiografiese<ref>Coetzee, Ampie “Sunday Times” 26 Oktober 1980</ref> “'''''Bushveld doctor'''''”<ref>Grové, A.P. “Tydskrif vir Letterkunde” Nuwe reeks 19 no. 1, Februarie 1981</ref> word reeds in 1937 in Londen gepubliseer.<ref>Grütter, Wilhelm “Die Burger” 14 April 1988</ref> Hierin gee hy sy wedervaringe as mediese inspekteur van skole in die Bosveld weer, met belangwekkende insigte in die siektes en veral die kultuur van die mense van die Bosveld in daardie tyd<ref>Van Rooyen, W.F. “Die Transvaler” 4 Mei 1981</ref>. Belangwekkend ook is sy uitlatinge oor die rassevooroordele van die mense en sy sienings oor sake wat vir baie Afrikaners heilige koeie was. <ref>Wynberg, Nana “Rand Daily Mail” “27 Oktober 1980</ref>So is hy byvoorbeeld gekant teen die viering van Geloftedag (toe nog Dingaansdag genoem) en is hy ʼn voorstander van genadedood en die sosiale aanvaarding van homoseksualiteit. Sy briewe wat hy in sy tyd oorsee geskryf het word gebundel in <ref>Brink, André P. “Rapport” 9 Desember 1979</ref>“'''''Dear Dr. Bolus'''''”. In hierdie briewe aan sy weldoener (gedateer vanaf 1897 tot 1911), is die eerste aantal jare feitlik hoofsaaklik gewy aan die plantkunde, terwyl hy later ook uitvoerig verslag doen van sy bedrywighede en uitgawes terwyl hy oorsee studeer. Leipoldt skryf ook ʼn bydrae oor die Suid-Afrikaanse geskiedenis vir “''The Cambridge history of the British Empire''”.
Die trilogie van romans “''Chameleon on the gallows''”, “''Stormwrack''”, en “''The mask''” word na sy dood eers apart uitgegee en later gesamentlik onder die titel “'''''The Valley'''''”. Hoewel later gepubliseer, is <ref>Goosen, Jeanne “Beeld” 8 Januarie 2001</ref>“'''''Chameleon on the gallows'''''” die voorloper van “''Stormwrack''”. Hierdie roman speel af in die begin van die negentiende eeu, waar die verarmde saalmaker Amadeus Tereg geld erf en as Everardus Nolte ʼn nuwe lewe in die Vallei begin. Hy raak bevriend met afstammelinge van die Hollandse Oos-Indiese Kompanjie en met die nuwe Britse immigrante, wat hom dan as leiersfiguur verkies om die Vallei in die parlement te verteenwoordig. Die geheim van sy herkoms lek dan uit. In hierdie boek word die kultuur, die geskiedenis en veral die sosiale en maatskaplike toestande van sy tyd op onderhoudende wyse geskets. “'''''Stormwrack'''''” het as tema die impak wat die Anglo-Boereoorlog op die Suid-Afrikaanse gemeenskap gehad het. Die hoofkarakter is die Brit Andrew Quakerley, wat in die negentiende eeu hoofburger van ʼn dorpie in die Kaapkolonie word. Hoewel uiters lojaal aan Brittanje, kom hy in noue aanraking met sy medeburgers van Hollandse afkoms. Die resultaat is dat hy die afloop en uitkoms van die Anglo-Boereoorlog baie negatief ondervind. Dit is veral die teregstellings van die Kaapse rebelle wat uiteenlopende reaksies by die karakters verwek. “'''''The mask'''''” speel af in die dertigerjare en toon verbasende versiende insig in die politieke en maatskaplike toestande en toekoms van die land. Die verhaallyn tussen hierdie roman en die drama “''Afgode''” is op dieselfde gegewens gegrond. Die vooruitstrewende plaaslike prokureur word as toonbeeld van professionele eerlikheid voorgehou, maar is in werklikheid ʼn alkoholis en die vader van ʼn buite-egtelike kind. Sy dogter Santa, wat as mediese dokter kwalifiseer, begin as vennoot in ʼn praktyk op die dorp werk en vind die ware toedrag van sake uit. Haar vader se vennoot, wat op Santa verlief is, weet dat die ouer prokureur sy vrou en dogter se trustgeld verduister het, maar verberg dit vir Santa. Beide wil die inligting oor die buite-egtelike kind van Santa se moeder weerhou. In werklikheid weet sy egter reeds hiervan.
Op mediese gebied publiseer Leipoldt reeds in 1912 “'''''The school nurse”''''' met subtitel “''Her duties and responsibilities''”. Hierdie boek het sy ontstaan daarin dat hy as skooldokter die werk van die verpleegster in skoolmediese dienste van besondere belang ag en daar geen handleiding vir die beroep in Engels beskikbaar was nie. Sy Engelse boeke oor die kookkuns word gepubliseer onder die titels “'''''Common sense dietics'''''” wat so vroeg as 1911 verskyn en in 1936 heruitgegee word as “'''''The belly book or Diner’s guide'''''”. Hierna verskyn “'''''300 years of Cape wine'''''” in 1952, die eerste Suid-Afrikaanse werk oor ons wynbou, en in 1976 verskyn moontlik sy belangrikste kookkunswerk, “'''''Cape cookery'''''”, wat hy reeds in 1946 voltooi het. Laasgenoemde twee boeke en “'''''Culinary treasures'''''” (vertaling van “''Polfyntjies vir die proe''”) word later saamgebundel in<ref>Malan, Pieter “Rapport” 18 April 2004</ref> “'''''Leipoldt’s food and wine'''''”.<ref>Van Biljon, Madeleine “Insig” April 2004</ref> Die Engelse vertaling van “''Polfyntjies vir die proe''” wat onder die titel “''Leipoldt’s cellar & kitchen''” in 2004 verskyn, word bekroon met die internasionale Gourmand-toekenning in die kategorie “wyngeskiedenis, res van die wêreld”, wat Brittanje en die Verenigde State van Amerika uitsluit. Hy was een van die leidende figure van die [[Tweede Taalbeweging]] (tesame met [[Jan F.E. Celliers]] en [[J.D. du Toit]]). Benewens [[gedig]]te, het hy ook [[roman]]s, [[toneelstuk]]ke, kinderverhale, kookboeke en 'n reisjoernaal geskryf. Min weet dat hy meer in Engels as in Afrikaans gepubliseer het. Hy was 'n liefhebber van die natuur, en het dit dikwels as tema vir sy werk gebruik, maar met spesifieke klem op die legendes en landskappe van sy geliefde Hantam. Ander temas betrek die lyding en pyn wat deur die Tweede Vryheidsoorlog veroorsaak is, en die kulturele leefwêreld van die Kaapse Maleiers
== Eerbewyse ==
|
