Anna Neethling-Pohl: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
Skuilnaam bygevoeg
Skuilnaam bygevoeg
Lyn 20:
{{Verwysings}}
[[Lêer:Die_Goeie_ou_tyd_1944.jpg|duimnael|250x250px|[[Gert van den Bergh]], [[Paula Styger]], [[Pierre de Wet]] en Anna Neethling-Pohl in 'n toneel uit Sita se Die Goeie ou tyd (1944).]]
'''Anna Neethling-Pohl''' (1906-1992) was 'n [[Afrikaans|Afrikaanse]] aktrise en skrywer wat op die verhoog en in rolprente opgetree het, sy lewer ook skryfwerk ook onder die skuilname '''A.P. Niehaus''' en '''Wynand du Preez'''. Saam met W.A. de Klerk skryf sy die briefroman ''Van Willem en San'' onder die skuilnaam '''Anna Heymans'''. Sy het in meer as 50 verhoogproduksies en hoofrolle opgetree, en 7 van [[Shakespeare]] se dramas na Afrikaans vertaal. Sy het ook verskeie romans gepubliseer waarvoor sy die Langenhoven-prys in 1926 en die Vaderland-prys in 1937 ontvang het. In 1948 ontvang sy 'n Erepenning vir Toneelspel van die [[Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns]].<ref>[http://esat.sun.ac.za/index.php/Anna_Neethling-Pohl Anna Neethling-Pohl se profiel op ESAT], besoek op 13 Desember 2012</ref><ref>[http://www.beeld.com/Vermaak/Nuus/Anna-Neethling-Pohl-enkele-hoogtepunte-20120903 Anna Neethling-Pohl: enkele hoogtepunte], [[Beeld]], 3 September 2012</ref>
 
== Biografie ==
 
=== Vroeë lewe en herkoms ===
Anna Servasina Pohl is op [[24 Desember]] 1906 op [[Graaff-Reinet]] as die oudste van vier kinders gebore<ref>Neethling-Pohl, Anna''. Dankbaar die uwe''. Human & Rousseau Kaapstad en Pretoria Eerste uitgawe 1974</ref>. Voor haar is tweeling seuns gebore, maar hulle het slegs ʼn paar dae gelewe. Haar broer en susters is die komponis Jan Luyt Pohl, die drama regisseur Gertruide Isabella Reinet (Truida) Pohl, wat met [[N.P. van Wyk Louw]] getroud is, en Sophia Maria (Snaps) Pohl, wat later met ds. W.F. Huyzers getroud is.
 
Die stamvader van die Pohls in Suid-Afrika is Carl Friedrich Pohl, wat in [[1787]] vanuit Schivelbein in [[Pommere]] na Suid-Afrika emigreer en hom in Grahamstad gevestig het, waar hy op [[13 Mei]] [[1841]] oorlede is. Die boekhouer en later makelaar en afslaer Peter Huntley Carlisle (Pieter) Pohl is haar vader, wat ook bekendheid verwerf met sy entoesiastiese ondersteuning en bevordering van die amateur toneel. Haar moeder, Evelyn Maud Luyt, is die oudste van agt kinders wat wees gelaat is toe hulle ouers skielik oorlede is en sy word in ʼn klooster groot. Haar vader word teen die einde van die [[Anglo-Boereoorlog]] deur die Britse soldate gevang en as krygsgevangene na Trichinopoli in Indië gestuur. Met sy terugkeer is hy en Anna se moeder in Julie [[1903]] op [[Middelburg, Oos-Kaap|Middelburg]] in die [[Kaapprovinsie|Kaap]] getroud en hulle vestig hulle daarna op [[Graaff-Reinet]]. Haar moeder is oorlede tydens die groot griep-epidemie van Oktober [[1918]] en die baba wat sy verwag het is doodgebore. Twee jaar na haar dood trou haar vader met Johanna le Roux en twee seuns (Pieter le Roux en Friedrich Wilhelm) word uit hierdie huwelik gebore. Haar vader is in [[1964]] na sy negentigste verjaarsdag oorlede<ref>Geni: <nowiki>http://www.geni.com/people/Anna-Neethling-Pohl/6000000006158030066</nowiki></ref>.
1974
</ref>. Voor haar is tweeling seuns gebore, maar hulle het slegs ʼn paar dae gelewe. Haar broer en susters is die komponis Jan Luyt Pohl, die drama regisseur Gertruide Isabella Reinet (Truida) Pohl, wat met [[N.P. van Wyk Louw]] getroud is, en Sophia Maria (Snaps) Pohl, wat later met ds. W.F. Huyzers getroud is.
 
Die stamvader van die Pohls in Suid-Afrika is Carl Friedrich Pohl, wat in [[1787]] vanuit Schivelbein in [[Pommere]] na Suid-Afrika emigreer en hom in Grahamstad gevestig het, waar hy op [[13 Mei]] [[1841]] oorlede is. Die boekhouer en later makelaar en afslaer Peter Huntley Carlisle (Pieter) Pohl is haar vader, wat ook bekendheid verwerf met sy entoesiastiese ondersteuning en bevordering van die amateur toneel. Haar moeder, Evelyn Maud Luyt, is die oudste van agt kinders wat wees gelaat is toe hulle ouers skielik oorlede is en sy word in ʼn klooster groot. Haar vader word teen die einde van die [[Anglo-Boereoorlog]] deur die Britse soldate gevang en as krygsgevangene na Trichinopoli in Indië gestuur. Met sy terugkeer is hy en Anna se moeder in Julie [[1903]] op [[Middelburg, Oos-Kaap|Middelburg]] in die [[Kaapprovinsie|Kaap]] getroud en hulle vestig hulle daarna op [[Graaff-Reinet]]. Haar moeder is oorlede tydens die groot griep-epidemie van Oktober [[1918]] en die baba wat sy verwag het is doodgebore. Twee jaar na haar dood trou haar vader met Johanna le Roux en twee seuns (Pieter le Roux en Friedrich Wilhelm) word uit hierdie huwelik gebore. Haar vader is in [[1964]] na sy negentigste verjaarsdag oorlede<ref>Geni: <nowiki>http://www.geni.com/people/Anna-Neethling-Pohl/6000000006158030066</nowiki></ref>.
 
=== Opleiding ===
Anna se laerskoolopleiding begin by die Engelsmediumskool op Graaff-Reinet, maar sy verander van skool wanneer Anna Grobbelaar ʼn eenmanskooltjie in Afrikaans begin. Wanneer Anna Grobbelaar nie meer die skool kan behartig nie, gaan sy na die regeringskool. In [[1923]] matrikuleer sy aan die Hoër Volkskool op die dorp en die volgende jaar begin sy haar naskoolse opleiding aan die [[Universiteit Stellenbosch|Universiteit van Stellenbosch]], waar sy aan die begin van [[1927]] ʼn B.A.-graad behaal met Geskiedenis en Aardrykskunde as hoofvakke. Haar medestudente op Stellenbosch sluit in die skrywers [[Mikro]], [[Anna de Villiers]], [[Ernst Schlengemann|E.A. Schlengemann]] en [[Anna Rothmann]], terwyl sy klasloop by onder andere [[J.F.W. Grosskopf]], S.F.N. Gie, E.C. Pienaar en F.E.J. Malherbe.
 
=== Loopbaan as onderwyser ===
Van Julie tot Desember [[1927]] hou sy skool aan die Oranje-Meisieskool op [[Bloemfontein]], waarna sy in [[1928]] dosent word by die Opleidingskollege op Graaff-Reinet. In [[1929]] gaan sy in [[Pretoria]] na die Transvaalse Universiteitskollege, waar sy die Hoër Onderwysdiploma met onderskeiding verwerf. Sy trou in [[1930]] met dr. Johann Christiaan (Chris) Neethling en hou dan vir ʼn tyd skool in Pretoria. Haar man word aangestel as sekretaris van die Koringraad en hulle verhuis na [[Malmesbury, Wes-Kaap|Malmesbury]] in [[1931]], waar hulle dogter Linda op [[10 Maart]] 1931 gebore is. Daarna trek hulle na [[Vredehoek]] in [[Kaapstad]], waar N.P. van Wyk Louw en sy eggenote Joan hulle bure is. Haar man verloor dan sy werk by die Koringraad en gaan na die [[Transvaal]], terwyl sy noodgedwonge weer skoolhou, hierdie keer vir ses maande op [[Gordonsbaai]], waarna sy by haar man op [[Krugersdorp]] aansluit. Hier doen sy sekretariële werk terwyl haar man met assuransie werk. Na ʼn paar maande word haar man aangestel by die afdeling Ekonomie en Markte in die Staatsdiens en hulle trek terug na Pretoria.
 
=== Betrokkenheid by die Ossewa-brandwag ===
Sy en haar man word lede van die [[Ossewabrandwag|Ossewa-Brandwag]] (OB), wat hewig gekant is teen die deelname van Suid-Afrika aan die [[Tweede Wêreldoorlog]]. Haar man word bevorder tot generaal in die OB. Tydens die oorlog word staatsamptenare verbied om lid te wees van die OB en hy word dan op [[14 Februarie]] [[1942]] in hegtenis geneem vanweë sy verbintenis met hierdie organisasie. Anna word daarna gedwing om haar pos by ʼn Engelse kerkskool te bedank, waarna sy ʼn ruk by die Padvervoerraad gaan werk. Haar man word vir maande aangehou sonder verhoor en wanneer die verhoor op [[2 Junie]] 1942 begin, is dit slegs die begin van ʼn lang uitgerekte hofgeding. Ten spyte daarvan dat daar geen sterk getuienis teen hom was nie, word hy in Maart [[1943]] na die Koffiefontein-interneringskamp gestuur. Die tyd van haar man se gevangeskap is moeilike jare, waarin sy telkens finansiële probleme ondervind. Die Ossewa-Brandwag betaal die premies op haar man se assuransie-polisse en help haar ook soms met ander benodigdhede. Die toneelreise sorg ook vir ʼn gereelde inkomste, maar wanneer dit verby is, moet sy met ongereelde private Afrikaans klasse vir anderstaliges die mas probeer opkom. Haar man word na drie jaar in die interneringskamp vrygelaat, maar hulle skei kort daarna in [[1944]].
 
=== Werk by die SAUK en begin van loopbaan as akrise ===
Vroeg in [[1945]] begin sy in Johannesburg werk vir die [[Suid-Afrikaanse Uitsaaikorporasie]] (SAUK), waar sy omroepster is en Afrikaanse programme vervaardig en sy is eindelik vir 21 jaar aan hierdie organisasie verbonde. Haar werkgewer is tegemoetkomend teenoor haar ander belangstellings en laat haar toe om verskeie dramas op te voer, te regisseer en op toneelreise te gaan. Onder andere het sy in hierdie tyd ʼn noue werkverhouding met [[André Huguenet]]. In Januarie [[1947]] word sy lid van ʼn sub-komitee van die Nasionale Raad vir Volwasse Onderwys, wat die rol van die teater in volwasse onderwys ondersoek. Hulle verslag lei eindelik tot die stigting van die Nasionale Toneelorganisasie (NTO), waarvan sy ʼn lid van die eerste raad is.
 
=== Reise ===
In 1948 onderneem sy ʼn konserttoer deur [[Holland]] en [[België]] en besoek ook [[Engeland]] en [[Ierland]] in [[1949]]. Sy is kort voor hierdie reis met die Portugees Jaoa Henrique Ulrich getroud, met wie sy haar in België sou verenig, maar kort voor haar vertrek vind sy uit dat hy in die tronk is vir bedrog. Hulle skei dus na minder as ʼn maand van getroude lewe. Oorsee werk sy by die uitsaaidiens in [[Brussel|Brussel,]] Hilversum, [[Dublin]] en [[Londen]].
 
=== Terugkeer na Suid-Afrika en werk as akademikus ===
By haar terugkeer neem sy vanaf [[1 Januarie]] [[1950]] die Vrouerubriek waar vir die SAUK. Met die [[Van Riebeeck-fees]] van [[1952]] is sy in beheer van die groot optog wat die drie eeue geskiedenis moes voorstel en reis sy regdeur die land om dorpe se samewerking te verkry. Aan die einde van [[1964]] bedank sy by die SAUK en sy word in Januarie [[1965]] professor in Drama aan die [[Universiteit van Pretoria]], ʼn pos wat sy tot [[1971]] beklee. Sy lewer haar intreerede in [[1966]] onder die titel ''Die akteur en sy rol in sy gemeenskap''. Van haar studente was [[George Ballot]], [[Lerina Erasmus]], [[Katinka Heyns]], [[Tobie Cronjé]], [[Sandra Prinsloo]] en [[Trudie Taljaard]].
 
Na haar uittrede hou sy haar besig met vryskut toneel- en radiowerk, as aktrise en as regisseur. Sy is op [[14 Augustus]] 1992 in Bloemfontein aan kanker oorlede.
 
== Loopbaan as aktrise ==
In haar loopbaan tree sy as aktrise in meer as vyftig toneelstukke op en sy was regisseur van byna sestig. Haar pa is baie betrokke by gemeenskapsteater as toneelspeler en regisseur en onder sy leiding maak sy reeds op sesjarige ouderdom in Graaff-Reinet haar debuut op die verhoog. Op 17-jarige ouderdom vertolk sy in [[1923]] ʼn rol in ''Die laaste van die takhare'' van [[C.J. Langenhoven]].
 
Op universiteit is sy aktiewe lid van die Dramatiese Komitee van die Unie-Debatsvereniging en tree sy op in opvoerings van onder andere ''Lentewolken'' van Herman Roelvink ([[1925]]), ''Koringboere'' van [[D.F. Malherbe]] ([[1926]]), ''The master builder'' van [[Henrik Ibsen]] ([[1926]]) en ''Candida'' van [[George Bernard Shaw]] ([[1927]]).
 
In Kaapstad in die dertigerjare raak sy aktief betrokke by die amateurtoneel en help in [[1934]] om die Kaapstadse Afrikaanse Toneelvereniging (KAT) te stig. Sy is saam met H.A. en Queenie [[Henry Fagan|Fagan]], A.M. Viljoen, [[Boerneef]], [[M.I. Murray]], Herman Rooseboom, N.P. van Wyk Louw en Jacques Malan die eerste bestuurslede. Die doel van die KAT is om die Afrikaanse toneel deur opvoerings, besprekings en vertalings te bevorder, ʼn toneelbiblioteek en ʼn teater met die nodige fasiliteite op te rig en die Afrikaanse Eisteddfod te ondersteun. Vir KAT speel sy onder andere ʼn rol in die opvoering van ''Hantie kom huis toe'' van [[P.W.S. Schumann]].
 
In Pretoria help sy in [[1935]] met die stigting van die Volksteater, eers bekend as die Ons Teatertjie-toneelgroep, wat verskeie toere deur die land onderneem. Vir hulle speel sy in negentien opvoerings tussen [[1936]] en [[1942]]. In [[1937]] vertrek sy saam met die Afrikaanse Studentebond onder leiding van [[P.J. Nienaber]] op ʼn reis na Europa om eerstehandse ondervinding van die toneelkuns in [[Duitsland]], [[België]] en [[Nederland]] op te doen en hou ook voordragte van Afrikaanse poësie in België en Nederland. By haar terugkoms voer sy in Desember [[1938]] ''Die dieper reg'' van N.P. van Wyk Louw op ten tye van die hoeksteenlegging van die [[Voortrekkermonument]].
 
Sy gebruik die verhoognaam Anna Neethling-Pohl om sodoende verwarring met die sopraan Anna-Elizabeth Pohl te voorkom. In [[1941]] begin sy die kortstondige Kinderteater vir Volksteater, waarin sy kinders gebruik om self deur improvisering hulle eie dramas te skep, terwyl sy ook ʼn jaarlikse ''Kersspel'' skep. 
 
Gedurende die oorlogsjare gaan sy vir die eerste keer op beroepstoneelreise saam met die Pierre de Wet-geselskap, eers met die drama ''Pinkie'' en daarna met ʼn program eenbedrywe, wat [[W.A. de Klerk]] se ''Ontvlugting'' ingesluit het. Wanneer hierdie eenbedryf later gepubliseer word in De Klerk se bundel ''Drie vroue'', dra hy dit aan Anna op. Sy vertolk ook een van die hoofrolle in die rolprent ''Die lig van ʼn eeu'', met die skrywer [[Sangiro]] as regisseur. Die rolprent is gemaak vir die eeufeesviering van die [[Nederduitse Gereformeerde Kerk|N.G. Kerk]] van Transvaal en bestaan uit ʼn dramatiese voorstelling van die geskiedenis van ʼn Afrikaanse familie oor drie geslagte. Haar toneelspel word reeds vroeg raak gesien en bekroon en sy verower die Langenhoven-prys in [[1926]] en die Vaderland-prys in 1937. Hierna verwerf sy verskeie ander toekennings, onder andere die Gallery Club Award in [[1964]] vir haar rol in ''Die lewe wat ek jou gegee het'' van Luigi Pirandello en in [[1965]] vir dieselfde drama die eerste Drie Blare-prys as beste speelster.
 
Van haar talle optredes op die verhoog sluit in [[Henrik Ibsen]] se ''Boumeeste''r (1935), [[J.F.W. Grosskopf]] se ''In die wagkamer'' (1936), [[Henry Fagan|H.A. Fagan]] se ''Rooibruin blare'' en ''Ousus'' (1936), [[P.W.S. Schumann]] se ''Katrina'' (1937), [[Sophokles]] se ''Koning Oidipus'' (1938), [[C. Louis Leipoldt]] se ''Die laaste aand'' (1940), [[Friedrich Schiller]] se ''Maria Stuart'' (1941), H.A. Fagan se ''Lenie'' (1941), J.F.W. Grosskopf se ''Legende'' (1942), Maurice Maeterlinck se ''Monna Vanna'' (1942) en ''Suster Beatrys'' (1943), ''Pinkie'' van [[Pierre de Wet]] (1944), [[W.A. de Klerk]] se ''Ontvlugting'' (1944), Euripides se ''Die vroue van Troje'' (1945), [[William Shakespeare|Shakespeare]] se ''Hamlet'' (1947, ''Gif en oujongnooiens'' van Joseph Kesselring (1948), ''Macbeth'' van Shakespeare (1950), ''Periandros van Korinthe'' van [[D.J. Opperman]] (956), [[N.P. van Wyk Louw]] se ''Germanicus'' (1957), Friedrich Dürrenmatt se ''Die besoek van die ou dame'' (1962), Luigi Pirandello se ''Die lewe wat ek jou gegee het'' (1964), ''Elektra'' van [[Sophokles]] (1965), ''Die pluimsaad waai ver'' van N.P. van Wyk Louw (1966) en ''Harold and Maude'' van Colin Higgins in 1986 in [[Windhoek]] vir [[Swaruk|SWARUK]].
 
Sy behartig die regie van verskeie opvoerings, waaronder ''Terwyl daar basaar gehou word'' van [[Marie Linde]] (1936), ''Die dieper reg'' van N.P. van Wyk Louw (1938), [[Fritz Steyn]] se ''Die wildsboudjie'' (1940), [[Friedrich Schiller]] se ''Maria Stuart'' (1941), ''Hamlet'' van Shakespeare (1947), W.A. de Klerk se ''Nag het die wind gebring'' (1948), ''Periandros van Korinthe'' van D.J. Opperman (1956), Ferenc Molnar se ''Gekonkel in die nag'' (1956) en ''Die koopman van Venesië'' van Shakespeare (1969).
 
Hoewel rolprente nie haar gunsteling medium was nie, maak sy haar debuut in 1938 in hierdie genre met ''Die bou van ons nasie'' en vertolk daarna rolle in ʼn aantal rolprente, insluitende ''Die lig van ʼn eeu'', ''Daar doer in die stad'', ''Huis op horings'', ''Majuba: Heuwel van duiwe'', ''Die Voortrekkers'', ''Môre môre'', ''Dit was aand en dit was môre'' en ''Elsa se geheim''. Met die koms van televisie maak sy ook haar buiging in hierdie medium.
 
== Skryfwerk ==
Onder die skrywersnaam A.P. Niehaus skryf sy die sketsbundel ''Ken u haar?'' en die jeugverhale cum liefdesromans ''Skewe potte'' (waarin die lotgevalle van verskeie families op die dorpie Gruisdorp die onderwerp is) en ''Die susters Dupont'' (wat die drie susters Dupont se lewens volg nadat hulle vroeg hulle moeder en daarna hulle vader verloor)<ref>Esaach: <nowiki>http://www.esaach.org.za/index.php?title=Neethling-Pohl,_Anna_Servasina</nowiki></ref>.
 
''My liewe Magda'' is ʼn dagboekroman waarin die eensame Lena Wium haar bestaansrede in haar dogter, Magda, vind. In ʼn lang brief wat op dagboekaantekeninge gegrond is, vertel sy van haar ongelukkige huwelik en ander teenslae, wat haar as mens gevorm het tot wat sy is. Dit is ʼn verhaal van die strewe na liefde, verydeling en teenslae, boetedoening oor foute wat gemaak is en eindelik geestelike oorwinning.
 
''Van Willem en San'', wat sy saam met W.A. de Klerk skryf onder die gesamentlike skrywersnaam Anna Heymans, vertel ʼn liefdesverhaal in briefvorm. In hierdie roman word die verhaal ontbloot uit die twee karakters se briewe aan mekaar, wat uiteraard tegelykertyd twee perspektiewe bied. Die roman beeld die groei uit van een tot selfaanvaarding en geloof; hoe twee mense van mekaar wegdryf op fisiese gebied (wanneer een voor verleiding swig) sowel as geestelike gebied en hoe hulle mekaar weer vind juis as gevolg van die geestelike groei by een.
 
''Dankbaar die uwe'' is haar outobiografie<ref>De Villiers, Aart. Beeld, 5 Mei 1975</ref>, terwyl ''Vader ek kry koud'' die biografie van haar vader Pieter Pohl is.
 
Van haar skryfwerk word ook in versamelbundels opgeneem, waaronder ''Ons noem hom Wyk'' (ʼn skets oor N.P. van Wyk Louw) in ''Dames 17'' onder redaksie van [[C.J.M. Nienaber]] en ''Ken u haar?'' in ''Flitse''.
 
Onder die skuilnaam Wynand du Preez skryf sy artikels en stories vir die tydskrif ''Dagbreek'', asook in [[1940]] ʼn ongepubliseerde drama ''Dagbreek''<ref>Esat: <nowiki>http://esat.sun.ac.za/index.php/Wynand_du_Preez</nowiki></ref>. Saam met die sanger Jannie du Toit skryf sy ook ʼn musikale weergawe van C.J. Langenhoven se ''Loeloeraai'', wat in [[1985]] by die Universiteit van Pretoria opgevoer word.