Wikipedia

Johannes Beijer: Verskil tussen weergawes

Blaai deur geskiedenis
← Ouer wysigingNuwer wysiging →
Content deleted Content added
VisueelWikiteks
Morne (besprekings | bydraes)
86 133 edits
Morne (besprekings | bydraes)
86 133 edits
No edit summary
Lyn 4:
 
== Herkoms, opleiding en vroeë loopbaan ==
Ds. Beijer was die oudste seun uit die huwelik van die skoenmakerskneg Johannes Beijer, 'n skoenmaker invan De Visserstraat, enmet sydie vroudiensmeisie, Trijntje Folkers, albeiook van Groningen. Hy Sy grootvader, na wie hy vernoem is, was 'n straatmaker. Nes sy kollega ds. Dirk Postma, het hy sy opleiding as predikant ontvang van ds. Tamme Foppes de Haan, 'n Hervormde predikant wat hom inop Goeie Vrydag 1839 by die Christelik Afgeskeie Gereformeerde Kerk in Nederland gevoeg het nadat dié kerkverband in 1834 van die Hervormde Kerk afgeskei het. 'n Deel van sy opleiding het hy ook ds. Dirk Postma geniet, wie se eerste kollega in Suid-Afrika hy op [[2 Februarie]] [[1862]] op [[Reddersburg]] sou word. Prop. Beijer is in 1849 tot die bediening toegelaat en word op [[12 Mei]] [[1852]]was predikant van die Christelik Afgeskeie gemeentes van [[Dokkum]] (ds. Postma se geboortedorp), te Heerenveen. Reeds(vanaf op [[4 November]] daardie jaar verhuis hy na die gemeente Leeuwarden, waarvandaan hy op [[1812 Mei]] [[18611852]] na Reddersburg in Suid-Afrika sou vertrek. Die dood van sy eerste vrou) en hulLeeuwaarden vyfde kind tydens die bevalling op(vanaf [[34 AugustusNovember]] [[18601852]] was moontlik die rede waarom hy in 1861 die tweede beroep na die [[Gereformeerde kerk Reddersburg]] aanvaar het nadat ds). Dirk Postma die gemeente, en daarmee saam die dorp, op [[7 Mei]] [[1859]] gestigDaar het ashy die eerste Gereformeerde kerkhom in diebesonder [[Oranje-Vrystaat]].ook [[Reddersburg]] se kerkraad hetvir die dorp vir kerkdoeleindes onder leiding van [[Koos Venter|J.J. Venter]]onderwys aangelêbeywer.
 
Vanaf Leeuwarden het hy op [[18 Mei]] [[1861]] (volgens ’n ander bron in Julie) saam met sy vier jong kinders met De Zaanstroom na Reddersburg in Suid-Afrika, vertrek nadat hy ter wille van sy vrou tevore 'n beroep na Transvaal bedank het. Hulle is vergesel deur hulle 38-jarige diensmeisie Breitske van der Heide, afkomstig van Zwolle. Tussen haar en Beijer ontwikkel 'n verhouding wat, agterna besien, die lewe en werk van Beijer in 'n tragiek verander het. Die dood van sy vrou en hul vyfde kind tydens die bevalling op [[3 Augustus]] [[1860]], ’n gebeurtenis wat sy lewe beslissend ten goede en ten kwade beïnvloed het, was moontlik die rede waarom hy in 1861 die tweede beroep na die [[Gereformeerde kerk Reddersburg]] aanvaar het. Ds. Dirk Postma het die gemeente, en daarmee saam die dorp, op [[7 Mei]] [[1859]] gestig as die eerste Gereformeerde kerk in die [[Oranje-Vrystaat]]. [[Reddersburg]] se kerkraad het die dorp vir kerkdoeleindes onder leiding van [[Koos Venter|J.J. Venter]] aangelê. Tydens sy bevestiging en die eerste Sinode, op Reddersburg, het Beijer versoek dat sy ou vriend, ds. Postma, hulle op [[22 Maart]] [[1862]] in die huwelik bevestig.
 
== Op Reddersburg ==
Line 12 ⟶ 14:
 
[[Beeld:GK Reddersburg Inwyding van tweede kerk 1863.JPG|duimnael|300px|links|Die inwyding van die tweede Gereformeerde kerk op Reddersburg in 1863, 'n jaar ná die koms van ds. Beijer.]]
Ds. Beijer se diens as predikant in die pas gestigte Gereformeerde Kerk in Suid-Afrika was van groot betekenis, aldus B. Spoelstra in die ''[[Suid-Afrikaanse Biografiese Woordeboek]], deel III''.
 
Ds.Sy Beijergemeente se diens as predikant inhet die pashele gestigteOranje-Vrystaat Gereformeerdebeslaan. KerkDie inmeeste Suid-Afrikamense was vanrondom grootdie betekenishuidige Reddersburg, aldus[[Ventersburg]], B.[[Fauresmith]], Spoelstra[[Petrusburg]] inen die ''[[Suid-AfrikaanseBethulie Biografiese Woordeboek]], deel III''saamgetrek. Sy gemeente het die hele Oranje-Vrystaat beslaan en hyHy was tot 1865 as konsulent en enigste predikant naas ds. Postma van [[Gereformeerde kerk Rustenburg|Rustenburg]], ook verantwoordelik vir die Gereformeerde kerke [[Gereformeerde kerk Burgersdorp|Burgersdorp]], [[Gereformeerde kerk Middelburg, Kaap|Middelburg]], [[Gereformeerde kerk Colesberg|Colesberg]] (die oudste drie kerke in die [[Kaapkolonie]],; almal gestig in 1860) en [[Gereformeerde kerk Philipstown|Philipstown]], wat in 1863 as kerkdorp gestig is weens die "vervolging en smaad" wat die Gereformeerdes elders in die noordoostelike dele van die Kolonie moes verduur.<ref>{{af}} [[Stephanus du Toit|Du Toit, prof. dr. S.]] 1955. ''Handleiding vir die studie van die Kerkgeskiedenis''. Potchefstroom: Pro Rege-Pers Beperk</ref> In dieselfde jaar het ook [[Gereformeerde kerk Aliwal-Noord|Aliwal-Noord]] bygekom. Prof. Spoelstra skryf oor ds. Beijer se veeleisende taak: “In daardie dae moes die dominee die notule, doop- en lidmate-registers aanlê en byhou, katkisasie afrond, doopouers ontmoet, kerkraadsvergadering hou en soms vanaf Vrydag vier voorbereidingsdienste voor die nagmaal en doop bedien, belydenis van geloof afhandel en Maandag huwelike sluit. Daarna het hy afgereis na die volgende plek, waar alles weer herhaal word.”
 
Reeds in sy bediening en organisasie van die jong kerkverband het hy grondleggende werk gedoen. Ook was hy skriba van die eerste Sinode van die Gereformeerde Kerk in Suid-Afrika, op Reddersburg in Maart 1862, voorsitter van die volgende, te [[Rustenburg]], in 1863 en weer skriba van dié te [[Burgersdorp]] in 1866. Ds. Beijer het die moed van sy oortuiging getuiggehad om op die eerste Sinode sy voormalige leermeester ds. Dirk Postma teë te gaan. enDs. Postma het daarinsy geslaageie omkerkorde dieopgestel, Sinode'n tewysiging oorreed omvan die Dordtse KerkordeSinode van 1619. asOp grondslagdie vireerste diesinode, jongin kerkverband1862, se regeringhet bods. Beijer voorgestel het dat die gewysigdekerke kerkordedie vanDordtse ds.Kerkorde en nie Postma tese Gewysigde Kerkorde nie as basis vir die kerkregering aanvaar. SoDs. Beijer se voorstel is aanvaar en so het hy ’n bepalende invloed op die Gereformeerde Kerk uitgeoefen. Ds. Postma het jare later laat blyk dat hy nie lekker gevoel het dat hulle ds. Beijer se advies bo syne gevolg het nie. Op [[24 Desember]] [[1871]] het ds. Postma selfs aan sy eie gemeente geskryf dat hy met leedwese gemerk het dat hulle soms Beijer selfs bo hom geëer het, maar hy wou dit ootmoedig dra.
 
In opdrag van die Sinode van 1863 het hy, nes ds. Postma, tuis met die opleiding van begaafde maar ongeskoolde jong mans en seuns as predikante begin, van wie enkeles tot die bediening toegelaat is. As konsulent in die Noordoos-Kaap het ds. Beijer die oorkoms van ds. Postma in 1866 as predikant na [[Gereformeerde kerk Burgersdorp|Burgersdorp]] bewerkstellig met die oog op die opleiding van predikante. Beijer het dus 'n belangrike bydrae gelewer tot die ontstaan in 1869 van die [[Teologiese Skool Burgersdorp|Teologiese Skool]] van die Gereformeerde Kerk in Suid-Afrika, wat in 1905 na Potchefstroom verplaas is en waaruit die [[PU vir CHO]] ontstaan het.▼
 
Die Vrystaatse Volksraad het ds. Beijer se salaris vanaf [[27 Februarie]] [[1862]] betaal. Die Volksraadsnotule wys dat ds. Beijer regstreeks en onregstreeks deur invloedryke lidmate soos [[Koos Venter|J.J. Venter]] deurentyd die saak van die laer onderwys in die Oranje-Vrystaat gestimuleer het. Hy en sy kerkraad het ook aandag gegee aan die onderwys van die kinders. In Maart 1863 is vir die eerste maal die gedagte geopper van die oprigting van 'n skool op Reddersburg. Toe die saak voor 'n gemeentevergadering gelê is, was die bevinding dat dit nie moontlik sal wees om op die dorp 'n skool op te rig nie omdat daar te min kinders is. Blykbaar het die toestand aan die begin van 1864 verander, want in Januarie 1884 word 'n skool deur die gemeente opgerig. Die kerkraad benoem die skoolkommissie. As eerste onderwyser is aangestel die heer J. Styger. Ds. Beijer het hom ook gedurende die Basoeto-oorlog van 1865 in liefdadigheidswerk onderskei toe Reddersburg deur middel van 'n walaer beveilig moes word.
 
== Sy ywer vir teologiese opleiding ==
In opdrag van die Sinode van 1863 het hy, nes ds. Postma, tuis met die opleiding van begaafde maar ongeskoolde jong mans en seuns as predikante begin, van wie enkeles tot die bediening toegelaat is, omdat predikant nie uit Nederland bekom kon word nie. Ds. Beijer het eerste dié opdrag begin uitvoer. Ds. Postma is in 1864 na Burgersdorp genooi om oor die saak van opleiding te beraadslaag en net daarna deur die kerke van die Kaapkolonie met feitlik eendersklinkende beroepsbriewe beroep. Die Algemene Vergadering het ds. Beijer op eie inisiatief toe ook beroep om saam met ds. Postma op Burgersdorp predikante op te lei. Hy het op [[29 September]] [[1864]] bedank en gewys op sy onbekwaamheid, die bedieningsnood wat so 'n konsentrasie van predikante met die oog op opleiding sou meebring en die nog onberekende koste daaraan verbonde. Tog het hy die geesdrif om met 'n eie opleiding te begin toegejuig en geskryf dat wanneer daar meer predikante en kerke is, die tyd ryp sal wees "om die hand aan die ploeg te slaan om 'n Teologiese Skool op te rig".
 
Nadat di. Postma en Beijer se eerste privaat studente as predikante toegelaat is, het hierdie plan van 1864 feitlik net so weer op die Sinode van 1866 na vore gekom. In hierdie stadium het ds. Postma van Rustenburg die beroep na Burgersdorp aangeneem met die oog op opleiding. Ds. Beijer is gevra om intussen sy paar studente se opleiding voort te sit. Op [[20 November]] [[1866]] het hy geesdriftig na Nederland geskryf en die beskeie begin aangeprys as 'n bolwerk teen "bedekte liberalisme en half gereformeerde gees". Hy het ook steun uit die vaderland gevra.
 
▲In opdrag van die Sinode van 1863 het hy, nes ds. Postma, tuis met die opleiding van begaafde maar ongeskoolde jong mans en seuns as predikante begin, van wie enkeles tot die bediening toegelaat is. As konsulent in die Noordoos-Kaap het ds. Beijer die oorkoms van ds. Postma in 1866 as predikant na [[Gereformeerde kerk Burgersdorp|Burgersdorp]] bewerkstellig met die oog op die opleiding van predikante. Beijer het dus 'n belangrike bydrae gelewer tot die ontstaan in 1869 van die [[Teologiese Skool Burgersdorp|Teologiese Skool]] van die Gereformeerde Kerk in Suid-Afrika, wat in 1905 na Potchefstroom verplaas is en waaruit die [[PU vir CHO]] ontstaan het.
 
== Terug na Nederland ==
Line 30 ⟶ 38:
[[Lêer:Journaal gehouden van Reddersburg (Oranje Vrijstaat) naar Rustenburg (Zuid-Afrikaansche Republiek) deur ds Johannes Beijer, 1863.jpg|duimnael|regs|200px|Ds. Beijer se ''Journaal gehouden van Reddersburg (Oranje Vrijstaat) naar Rustenburg (Zuid-Afrikaansche Republiek)'', uitgegee deur sy broer in 1863.]]
 
Ds. Beijer was 'n ondernemende mens en bereid om militant te stry vir 'n saak waarin hy geglo het, aldus prof. Spoelstra. Sy sterk verdediging vir die afskeiding van 1859 is deur sy tydgenote grootliks verswyg. Beijer het eers die drie werke ''Journaal gehouden van Nederland naar Zuid-Afrika (Algoabaai) in het jaar 1861'', ''Journaal gehouden van Port Elizabeth (Algoabaai) naar Reddersburg (Oranje Vrijstaat) in het jaar 1861, alsmede de redenen der afscheiding van de Nederduitsch Gereformeerde Kerk'' en ''Journaal gehouden van Reddersburg (Oranje Vrijstaat) naar Rustenburg (Zuid-Afrikaansche Republiek) in het jaar 1863, benevens overzigt van de Gereformeerde en de Nederd.-Gereformeerde Kerk in Zuid-Afrika'' afsonderlik gepubliseer. Dié drie werke is in 1866 herdruk en saamgebundel met ''Openlijke verklaring of redenen, waarom velen zich hebben afgescheiden van die Ned.-Ger. Kerk en de gronden der Gereformeerde Kerk in Zuid-Afrika,'' uitgegee deur [[Saul Solomon]]. B.Daarin Spoelstramotiveer skryf:hy "Hierdie publikasies was veral bedoel om in Nederland 'n apologie vir die stigting vanwaarom die Gereformeerde Kerk inoor Suid-Afrikaveel gedurendemeer 1859as tenet bieddie en so 'n leemte te vul wat Postma se verduidelikings nie gedek het nie. Afgesiensing van hierdieGesange kerkhistoriesegestig bronneis uitnoem tydgenootlike klimaat, ishy die werkeliberalisme waardevolleas Africanaoorsaak envir beligdie sakekerklike soosbreuk diein landelikeSuid-Afrika pioniersomstandighede,by die flora en fauna, voorkoms en uitwerking van natuurplae, en reisgeleenthedenaam."
 
Van ds. Beijer het by die uitgewersaak van sy broer in Groningen verskyn ''De Mormonen in Zuid Afrika. Eene waarschuwing aan allen die de waarheid in Christus Jezus liefhebben (1863)'' en ''Lijkverbranding! Vergeleken met Gods Woord'' (1874).▼
Porf. B. Spoelstra skryf: "Hierdie publikasies was veral bedoel om in Nederland 'n apologie vir die stigting van die Gereformeerde Kerk in Suid-Afrika gedurende 1859 te bied en so 'n leemte te vul wat Postma se verduidelikings nie gedek het nie.” In ’n ander artikel oor ds. Beijer skryf hy: “Die titels van sy werke toon dat hy dadelik die Gereformeerdes en Postma wou verdedig. Hy het daarvoor nogal die handelinge van die Ned. Geref. Sinodes gebruik. Beijer se werke het ongetwyfeld bygedra om die afskeiding van 1859 in Suid-Afrika en Nederland duideliker te motiveer.”
 
Afgesien van hierdie kerkhistoriese bronne uit tydgenootlike klimaat, is hierdie baie skaars werkies van onskatbare waarde en kosbare Africana. Dit belig sake soos die landelike pioniersomstandighede, die flora en fauna, voorkoms en uitwerking van natuurplae, en reisgeleenthede.
 
▲Van ds. Beijer het by die uitgewersaak van sy broer in Groningen verskyn ''De Mormonen in Zuid Afrika. Eene waarschuwing aan allen die de waarheid in Christus Jezus liefhebben (1863)'' en ''Lijkverbranding! Vergeleken met Gods Woord'' (1874). Spoelstra noem hom “die eerste Gereformeerde predikant te lande wat die geskrewe woord met krag gebruik het”.
 
== Persoonlikheid en waardering ==
== Waardering ==
prof. Spoelstra beskryf ds. Beijer as "'n gevoelvolle en gevoelige persoonlikheid, geneig tot egosentrisme, maar nogtans 'n gevierde en indrukwekkende prediker" vir wie [[Gereformeerde kerk Reddersburg|Reddersburg]] in 1870 vrugteloos terugberoep het. Al het huislike probleme, sy gesondheid en sy tweede vrou s’n, en ander faktore sy dienstyd in Suid-Afrika verkort en eindelik sy lewensaand tragies kleur, het hy as een van die eerste twee predikante deur sy diens en as apologeet veral in Nederland deur sy geskrifte vir sy kerkverband baie beteken. Spoelstra skryf by ’n ander geleentheid: “Beijer was 'n vloeiende prediker met 'n helder swaar stem en 'n lewendige voordrag. Hy was ongetwyfeld populêr in sy gemeente. Sy gevoelvolle persoonlikheid verleen 'n mooi menslike kleur aan sy reisbeskrywings en briewe.” Dis bekend dat hy na Leeuwarden en sy vaderland verlang het (ten minste in sy eerste jaar in die Vrystaat), maar hy het in Suid-Afrika volhard omdat hy hom geroepe gevoel het om hier te werk. In 1864 het ds. Beijer melding gemaak van sy swak gesondheid. Volgens foto’s van hom was hy lank, skraal en ondergewig. Spoelstra vermoed die oorsaak kon tering gewees het.
 
== Gesinslewe ==
Ds. Beijer is op [[10 Januarie]] [[1850]] in [[Zwolle]] getroud met Hendrieka Louman (17 September 1826 – 3 Augustus 1860), dogter van die egpaar Gerrit Louman en Hendriena van den Berg. Hulle het vier kinders gehad – Hendriena (1851) Trijntje (1852), Gerritje Aleida (1855) en Johannes (1857) – maar Hendrieka Beijer en hul vyfde kind, ’n dogtertjie, het haar man metop [[3 Augustus]] [[1860]] kort ná die bevalling ontval. Op [[22 Maart]] [[1862]] is hy op [[Reddersburg]] in die huwelike bevestig met die gesin se huishoudster, Breitske van der Heide ([[30 Junie]] [[1823]] – [[4 November]] [[1875]]), wat saam met die predikant en sy vier kinders uit Nederland gekom het. Uit hierdie huwelik is nog twee kinders gebore, maar dis opmerklik dat ds. Beijer albei kindertjies uit hierdie huwelik, eers 'n dogtertjie op 28 Desember 1862 (wat jonk oorlede is0 en toe 'n seuntjie op 14 Maart 1864 na sy eerste eggenote vernoem het. Blykbaar was die nagedagtenis van sy eerste vrou vir hom oorwegend. Hierdie tweede huwelik was nie gelukkig nie. Op 30 Oktober 1865 skryf ds Beijer reeds aan ds. Postma dat sy vrou met 'n "slepende kwaal" sukkel.
 
== Bronne ==
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/wiki/Johannes_Beijer"