Toetankamen: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
Uitgebrei, klaar
No edit summary
Lyn 34:
 
===Bewind===
Vanweë sy jong ouderdom het die farao waarskynlik magtige raadgewers gehad, moontlik onder andere grootvisier [[Ai]], wat Toetankamen opgevolg het, en generaal [[Horemheb]], wat vermoedelik Ai se skoonseun en opvolger was. Horemheb het vertel die koning het hom as erfprins as "meester van die land" aangestel om die reg te handhaaf. Hy het ook sy vermoë genoem om die jong koning te kalmeer aswanneer hy kwaad was.<ref>Booth pp. 86–87</ref>
 
In die derde jaar van sy bewind het Toetankamen onder invloed van sy raadgewers verskeie veranderings omgekeer wat tydens sy pa se bewind gemaak is. Hy het die aanbidding van die [[godheid|god]] [[Aten]], waaroor daar groot ontevredenheid was, stopgesit en [[Amoen]] herstel as die oppergod. Die verbod op die kultus van Amoen is opgehef en die tradisionele voorregte van die priesters is herstel. Die hoofstad is teruggeskuif na [[Thebe, Egipte|Thebe]] en die stad [[Amarna|Achetaten]], wat sy pa ter ere van Aten laat bou het, het leeggeloop.<ref>Erik Hornung, ''Akhenaten and the Religion of Light'', vertaal deur David Lorton, Ithaca, New York: Cornell University Press, 2001, ISBN 0-8014-8725-0.</ref> Hy het ook sy naam verander na Toetankamen, "Lewende Beeld van Amen" (of Amoen).
 
As deel van sy herstel van Amoen as oppergod het hy bouprojekte onderneem, veral by [[Karnak]] in Thebe, waar hy ’n tempel aan dié god gewy het. Baie monumente is opgerig en tradisionele feeste is heringestel, insluitende die [[Opetfees]] en dié wat verband gehou het met die gode [[Apis]] en [[Horus]]. Sy [[stele]] lui onder meer:
 
{{quote|''Die tempels van die gode en godinne ... was geruïneer. Hul altare was verlate en toegegroei. Hul heiligdomme het nie meer bestaan nie en hul howe is as paaie gebruik ... die gode het hul rug op hierdie land gekeer ... As iemand tot ’n god gebid het om raad te vra, sou hy nooit geantwoord het nie.''<ref>{{cite book |last=Hart |first=George |title=Egyptian Myths |publisher=University of Texas Press |year=1990 |page=47 |isbn=0-292-72076-9}}</ref>}}
 
Die land was ekonomies swak daaraan toe en daar was onrus ná die bewind van Achenaten. Diplomatieke betrekkinge met ander lande is verwaarloos en Toetankamen het hom daarvoor bewyer om dit te herstel, veral met [[Mitanni]]. GetuieGetuienis van sy sukses was die geskenke van verskeie lande wat in sy graf ontdek is. Ondanks sy pogings om betrekkinge te herstel, getuig skilderings in sy doodstempel by Thebe van gevegte met die [[Nubië|Nubiërs]] en [[Asië|Asiate]]. Sy graf het ook wapenrusting en voustoele bevat wat op militêre veldtogte gebruik is. Vanweë sy ouderdom en fisieke gebreke, die rede dat hy skynbaar ’n wandelstok gebruik het (hy is op sowat 18 dood), dink historici hy het dalk nie persoonlik aan hierdie gevegte deelgeneem nie.<ref name="Hawass2010" /><ref>Booth pp. 129–130</ref>
 
===Gesondheid en voorkoms===
Lyn 60:
Sommige genetici het egter dié bevindings in twyfel getrek en "gekla die span het ontoepaslike ontledingstegnieke gebruik".<ref>{{cite web |url=http://archaeologynewsnetwork.blogspot.com/2011/01/dna-experts-disagree-over-tutankhamun.html |title=DNA experts disagree over Tutankhamun's ancestry |publisher=Archaeology News Network |date=22 Januarie 2011 |accessdate=24 Februarie 2011}}</ref>
 
Hoewel die data steeds onvolledig is, het die studie gesuggereer een van die fetusse wat in Toetankamen se graf ontdek is, was dié van sy eie dogter en dat die ander fetus waarskynlik ook sy kind was. Tot dusver is net gedeeltelike data van die twee vroulike mummies uit graf KV21 verkry.<ref>{{cite web |url=http://ngm.nationalgeographic.com/2010/09/tut-dna/hawass-text/9 |title=King Tut's Family Secrets |work=National Geographic |date=September 2010 |accessdate=11 Oktober 2010}}</ref> Een van hulle, KV21A, kan die kinders se ma wees en dus Toetankamen se vrou, Anchesenamen. Dit is uit die geskiedenis bekend sy was die dogter van Achenaten en [[Nefertiti]], en dus waarskynlik haar man se halfsuster. Een gevolg van [[inteling]] kan wees dat kinders seweens genetiese afwykings veroorsaak dat hulle nie die hele [[swangerskap]] oorleef nie.
 
{{stamboom/begin |summary=Toetankamen se stamboom}}
{{stamboom | | | |A2|v|TA|A2=[[Amenhotep II]]|TA=Tiaa}}
{{stamboom | | | | | | |!| | | |F|~|~|~|~|~|~|~|~|~|7|}}
{{stamboom | | | | | |T4|v|MUT| | | | | | | |YU|v|TH|T4=[[Toetmoses IV]]|MUT=Moetemwija]]|YU=Joeja|TH=Tjoejoe}}
{{stamboom | | | | | | | | |!| | | | | | | | | | | | | |!|}}
{{stamboom | | | | | | | |A3|-|-|-|-|-|v|-|-|-|-|-|TI|A3=[[Amenhotep III]]|TI=Tije}}
{{stamboom | | | | | | | | | | |,|-|-|-|-|^|-|-|-|-|.|}}
{{stamboom | | | | | | | | | |AK|-|-|-|v|-|-|-|TYL|AK=[[Achenaten]]|TYL=[[Die Jonger Dame]]}}
{{stamboom | | | | | | | | | | | | | | |TUT|TUT='''Toetankamen'''}}
{{stamboom/einde}}
 
===Dood===
Line 87 ⟶ 98:
 
==Belangrikheid==
Toetankamen was nege jaar oud toe hy farao, seun van die god [[Ra]], word en het sowat 10 jaar lank regeer.<ref name=pennstate-pyramid>{{cite web|last1=Redford|first1=Donald B., PhD|last2=McCauley|first2=Marissa|title=How were the Egyptian pyramids built?|url=http://www.rps.psu.edu/probing/pyramids.html|work=Research|publisher=The Pennsylvania State University|accessdate=11 Desember 2012}}</ref> In historiese terme stamspruit Toetankamen se belangrikheid uit die feit dat sy bewind na aan die hoogtepunt van Egipte as ’n wêreldmag was, asook uit sy verwerping van die radikale godsdienstige veranderings wat sy pa en voorganger, Achenaten, ingevoer het.<ref>Aude Gros de Beler, ''Tutankhamun'', Voorwoord deur Aly Maher Sayed, Molière, ISBN 2-84790-210-4</ref> In die tweede plek is sy graftombe in die Vallei van die Konings feitlik ongeskonde ontdek – dit is die volledigste antieke Egiptiese tombe wat nog ontdek is. Omdat hy so jonk was toe hy die troon bestyg, het sy visier en eindelike opvolger, Ai, waarskynlik soveel moontlik belangrike politieke besluite tydens Toetenkamen se bewind gneem.
 
Konings is ná hul dood vereer deur kultusse en tempels. Toetankamen was een van die min wat tydens sy leeftyd so aanbid is.<ref>''Oxford Guide: Essential Guide to Egyptian Mythology'', red. Donald B. Redford, bl. 85, Berkley, ISBN 0-425-19096-X</ref> Volgens ’n stele wat by Karnak ontdek is en aan [[Amoen]]-[[Ra]] en Toetankamen gewy is, kon die koning in sy vergoddelikte status om vergifnis gevra word, asook om heling van ’n siekte wat deur sonde veroorsaak is. Tempels van sy kultus is tot in Kawa in Egipte en Faras in Nubië gebou. Die titel van die suster van die onderkoning van [[Koesj]] het ’n verwysing bevat na die vergoddelikte koning, en dit dui op die universaliteit van sy kultus.<ref>''The Boy Behind the Mask'', Charlotte Booth, p. 120, Oneworld, 2007, ISBN 978-1-85168-544-8</ref>
Line 133 ⟶ 144:
| url =http://www.nytimes.com/2016/06/03/world/middleeast/king-tuts-dagger-made-of-iron-from-the-sky-researchers-say.html
| access-date =4 Junie 2016}}</ref>
 
==Stamboom==
{{stamboom/begin |summary=Toetankamen se stamboom}}
{{stamboom | | | |A2|v|TA|A2=[[Amenhotep II]]|TA=Tiaa}}
{{stamboom | | | | | | |!| | | |F|~|~|~|~|~|~|~|~|~|7|}}
{{stamboom | | | | | |T4|v|MUT| | | | | | | |YU|v|TH|T4=[[Toetmoses IV]]|MUT=Moetemwija]]|YU=Joeja|TH=Tjoejoe}}
{{stamboom | | | | | | | | |!| | | | | | | | | | | | | |!|}}
{{stamboom | | | | | | | |A3|-|-|-|-|-|v|-|-|-|-|-|TI|A3=[[Amenhotep III]]|TI=Tije}}
{{stamboom | | | | | | | | | | |,|-|-|-|-|^|-|-|-|-|.|}}
{{stamboom | | | | | | | | | |AK|-|-|-|v|-|-|-|TYL|AK=[[Achenaten]]|TYL=[[Die Jonger Dame]]}}
{{stamboom | | | | | | | | | | | | | | |TUT|TUT='''Toetankamen'''}}
{{stamboom/einde}}
 
== Verwysings ==