Wium van Zyl: Verskil tussen weergawes

Suid-Afrikaanse joernalis, digter en taalkundige
Content deleted Content added
Die lewe en werk van Wium van Zyl
(Geen verskil)

Wysiging soos op 11:22, 28 November 2016

Wium van Zyl is emeritus professor in Afrikaans en Nederlands aan die Universiteit van die Wes-Kaap, digter en vertaler.

Lewe en werk

Willem Jacobus van Zyl is in September 1948 op die plaas Doornkraal in die distrik Heidelberg, Kaap gebore. Hy gaan eers op ʼn plaasskool en later op Heidelberg skool, waar hy ook matrikuleer. Na sy militêre opleiding studeer hy aan die, Universiteit van Stellenboschwaar hy lid is van die letterkundige laboratorium en in 1971 en weer in 1973 D.J. Opperman se persoonlike assistent word. ʼn Tyd lank is hy ook redakteur van die Stellenbosse poësieblad Penseel. Hy behaal hier die B.A.-graad, die B.A. Honneurs-graad en die Senior Onderwysdiploma. Hierna is hy vanaf 1974 tot 1975 as joernalis betrokke by die geboorte van die dagblad Beeld in Johannesburg. In 1975 behaal hy die M.A.-graad in Afrikaans en Nederlands aan die Universiteit van Stellenbosch met ʼn skripsie oor “Die Afrikaanse volkspoësie, met spesiale toespitsing op Boerneef se poësie”. Daarna studeer hy verder aan die Rijksuniversiteit in Utrecht, Nederland, waar hy die Drs.Litt.-graad behaal. Hy word hierna in 1978 aangestel as lektor in Algemene Literatuurwetenskap aan die Universiteit van die Oranje-Vrystaat. Vanaf 1981 is hy lektor en later senior lektor en professor in die Nederlandse en Afrikaanse letterkunde aan die Universiteit van die Wes-Kaapland en is hy ook voorsitter van die departement. Aan die Universiteit van Stellenbosch verwerf hy sy D.Litt.-graad met ʼn proefskrif oor “Die hantering van karakters in W.F. Hermans se 'Herinneringen van een engelbewaarder'”.

Verder is hy gasdosent aan die Vrije Universiteit van Amsterdam in Nederland in 1991 en 1993 en aan die Universiteit van Warschau in Pole in 1992 tot 1993. Tydens hierdie oorsese reise besoek hy ook tersiêre instellings in Rusland en Tsjeggo-Slowakye. In 2000 bied hy as besoekende professor aan die Universiteit van Amsterdam weer ’n doctoraal-kursus in die Afrikaanse letterkunde aan, asook in 2001 in Warschau. Per geleentheid is hy ook betrokke by LitNet se SkryfNet-inisiatief, waar bekende digters voornemende digters help met advies met hulle digkuns. In 2013 tree hy af as professor, maar is steeds as emeritus professor betrokke by die universiteit se werksaamhede. Hy is getroud met Dorothea van Zyl, professor in Afrikaans aan die Universiteit van Stellenbosch, wat ook vir lank organiseerder was van die Stellenbosch Woordfees. Hulle het drie dogters, Lisalet, Christa en Janienke.

In 1991 woon hy saam met sy vrou die Colloquium van die Internationale Vereniging voor Neerlandistiek in Utrecht by. Saam met elf ander Suid-Afrikaanse neerlandici help hulle hier met oprigting van die Suider-Afrikaanse Vereniging vir Neerlandistiek, wat ten doel het om die kulturele bande tussen Nederland en Suid-Afrika te versterk. Die Kaapse Forum vir Neerlandistiek word op sy inisiatief gestig en hy is betrokke by die oprigting van die Huis der Nederlanden (tans die Suid-Afrikaanse Sentrum vir Nederland en Vlaandere), wat ʼn belangrike rol speel in die aanknoop van bande met die Nederlandse Taalunie. Hy is ook mede-oprigter van die Suid-Afrikaanse Vereniging vir Algemene Literatuurwetenskap, bestuurslid van die Afrikaanse Letterkunde Vereniging, bestuurslid van die Letterkunde Onderrigkomitee van die Wes-Kaap, vise-voorsitter van die Afrikaanse Skrywersvereniging en voorsitter van die Kaapse Forum vir Neerlandistiek. Hy dien ook op die redaksie van die Tydskrif vir Nederlands en Afrikaans. In 1993 begin hy saam met J.C. Kannemeyer om letterkundige toere te reël, waar hulle as toerleiers optree om belangstellendes na die geboorteplekke en ander interessante plekke rakende Afrikaanse skrywers te neem. 

Skryfwerk

Hy publiseer aanvanklik gedigte in tydskrifte soos Standpunte en Tydskrif vir Letterkunde, waarna sy gedigte saam met sewe ander digters wat nog nie ʼn selfstandige bundel uitgegee het nie, in die versamelbundel[1]Visier[2]opgeneem [3]word.[4] Met die bundel[5]Oggendvuur[6] maak hy sy debuut as digter. Hierdie bundel word gekenmerk deur bedrieglike eenvoud en ʼn volkse inslag. Dit is veral die speelse verse wat indruk maak, waaronder die baie bekende “Sout-en-peperpotjies” en “Oog van die delwer”. In die kort gedig “Vuurvers” word die titel van die bundel belig en word op vernuftige wyse drie betekenisvlakke in die woorde ingevoeg, sodat vuurmaak, seks en die skryf van poësie alles geïmpliseer word. “Twee flesse” bevat ʼn mooi uitbeelding van die kontras wat twee bottels wyn uit Suid-Afrika in Nederland ontlok, wat beide die Nederlandse en Suid-Afrikaanse opset as die onderlinge verskille teen mekaar stel. Die wyn is Allesverloren en De Goede Hoop. “Party” verbind met effektiewe beelding wyn met die liefde. Benewens die liefde (“Vir jou”) dig hy ook veral oor die kuns en die natuur, wat ʼn aantal gedigte oor die Karoo insluit. “Uitvaart van ʼn digter” is ʼn mooi huldeblyk aan die ontslape D.J. Opperman. Sy gedigte word opgeneem in verskeie versamelbundels, waaronder Jan van Luxemburg se “Over literatuur”, “Groot verseboek”, “Die Afrikaanse poësie in ʼn duisend en enkele gedigte”, “Poskaarte” en “Speelse verse”.

Hy skryf ook prosa, hoewel hy nie ʼn selfstandige kreatiewe werk in hierdie genre publiseer nie. Sommige van sy verhale word gepubliseer in Tydskrif vir Letterkunde. Van sy prosa word opgeneem in “Taxi” onder redaksie van G.A. Jooste, “Mense is mense” saamgestel deur die Afrikaanse Skrywersvereniging en ook in Abraham de Vries se “Uit die kontreie vandaan”. Verder publiseer hy artikels oor onder meer Orale Literatuur, W.F. Hermans, Anton Tsjechof, Willem Elsschot, Frederik van Eeden, C. Louis Leipoldt, Sheila Cussons en die didaktiek van Nederlandse letterkunde in Suid-Afrika. Saam met professor Tony Links voorsien hy ʼn uitgawe van Hella Haasse se trefferboek “Oeroeg” en Imme Dros se jeugroman “De witte boot” van ʼn inleiding en verklarende aantekeninge. Hierdie tweemanskap stel ook die bloemlesing Nederlandse kortverhale “Boeket” en die bloemlesing[7]Syferfonteine” saam, laasgenoemde met verhale oor Namakwaland wat die taalvariasie van hierdie streek illustreer. Hy publiseer ʼn keur uit die werk van Boerneef, “Die berggans het ʼn veer laat val”, terwyl hy ook samesteller is van ʼn huldigingsbundel ten tye van Abraham de Vries se sewentigste verjaarsdag[8], “Elke slot ʼn weerbegin”. Thomas François Burgers se “Tonele uit ons dorp” vertaal hy in Afrikaans en voorsien dit van ʼn inleiding. “Hierdie land van leuens” is ʼn versameling van die twaalf “Brieven uit de Kaap Kolonie” oor die Anglo-Boereoorlog wat C. Louis Leipoldt van Mei 1900 tot Oktober 1901 in die Amsterdamse koerant Het Nieuws van den Dag gepubliseer het. Hy vertaal die briewe in Afrikaans en voorsien dit van ʼn uitvoerige inleiding en voetnote. “Ontdekkingsreisiger of soldaat” is ʼn vertaling van Luc Panhuysen se boek oor die VOC-ontdekkingsreisiger Robert Jacob Gordon (1743-1795). “Nooit meer slaap nie” is ʼn vertaling van die beroemde Nederlandse skrywer W.F. Hermans se “Nooit meer slapen”. Hy skryf ook ʼn groot aantal literêre gidsboeke vir onderwysers en lewer naas vakkundige artikels gereeld resensies en ander populêr-wetenskaplike artikels in koerante en tydskrifte.

Eerbewyse

In 2011 word hy deur die ATKV vereer vir sy lewenslange bydrae tot die bevordering van Afrikaans as skrywer, digter, akademikus, vertaler, bloemleser en begeleier van akademiese en skeppende skryfwerk. Die Nederlands-Suid-Afrikaanse Vereniging in Amsterdam ken in 2014 die Van Riebeeck-penning aan hom toe vir sy werk as brugbouer tussen Suid-Afrika en Nederland.

Publikasies

Jaar Publikasies
1985 Digters en digkuns: ʼn studiegids
1991 Oggendvuur
Vertaler
2008 Tonele uit ons dorp – T.F. Burgers
2016 Ontdekkingsreisiger of soldaat – Luc Panhuysen
Nooit meer slaap nie – W.F. Hermans
Samesteller en redakteur
1987 Boeket (saam met Tony Links)
Oeroeg – Hetta Haasse (saam met Tony Links)
1992 De witte boot – Imme Dros (saam met Tony Links)
1993 Syferfonteine (saam met Tony Links)
1998 Die berggans het ʼn veer laat val – Boerneef
2002 Hierdie land van leuens – C. Louis Leipoldt
2007 Elke slot ʼn weerbegin – Abraham H. de Vries

Bronnelys

Lewe en werk

Boeke

  • Afrikaanse Skrywerskring “Metafore van herlewing” Lapa Uitgewers Pretoria Eerste druk 2002
  • Kannemeyer, J.C. “D.J. Opperman: ʼn Biografie” Human & Rousseau Kaapstad en Pretoria Eerste uitgawe  1986
  • Kannemeyer, J.C. “Die Afrikaanse literatuur 1652-2004” Human & Rousseau Kaapstad en Pretoria  Eerste uitgawe 2005

Tydskrifte en koerante

  • Education Reporter “UWC academic for Polish trip” “The Argus” 24 November 1992
  • Nieuwoudt, Stephanie “Wium van Zyl ‘boer’ ʼn ATKV-prys los” “Beeld” 3 Januarie 2012

Internet

Resensies

  1. Brink, André P. “Rapport” 3 Februarie 1985
  2. Le Roux, André “Die Burger” 31 Januarie 1985
  3. Cloete, T.T. “Tydskrif vir Letterkunde” Jaargang 23 no. 2, Mei 1985
  4. Grové, A.P. “Tydskrif vir Geesteswetenskappe” Jaargang 25 no. 3, September 1985
  5. Anoniem “Rapport” 8 Desember 1991
  6. Hugo, Daniel “Die Burger” 26 November 1991
  7. Kannemeyer, J.C. “Op weg na 2000” Tafelberg-Uitgewers Beperk Eerste uitgawe 1998
  8. Hambidge, Joan Woorde wat Weeg: http://joanhambidge.blogspot.co.za/2013/02/wium-van-zyl-samest-elke-slot-n.html