Achenaten: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
No edit summary |
|||
Lyn 18:
Sy godsdiens is egter nie aanvaar nie. Ná sy dood is sy monumente afgebreek en versteek, sy standbeelde is vernietig en sy naam is nie in die koningslys opgeneem nie.<ref>Manniche, Lise. ''Akhenaten Colossi of Karnak.'' Kaïro: American University in Cairo Press, 2000. URL besoek op 16 November 2016. ProQuest ebrary.</ref> Die tradisionele godsdiens is geleidelik heringestel en latere dinastieë het hom en sy opvolgers veroordeel; hulle het na hom verwys as "die vyand" of "daardie misdadiger".<ref>Trigger et al. (2001), pp.186-7</ref>
Achenaten was feitlik vergete tot met die ontdekking in die 19de eeu deur [[Flinders Petrie]] van die terrein van [[Amarna|Achetaten]], die stad wat hy laat ontwerp het vir die aanbidding van Aten, by die huidige Amarna.<ref>''Egypt's Golden Empire: Pharaohs of the Sun.'' Vervaardig deur PBS
Die moderne belangstelling in Achenaten en sy hoofkoningin, [[Nefertiti]], is deels vanweë sy verbintenis met Toetankamen (hoewel laasgenoemde se ma nie Nefertiti was nie, maar ’n mummie wat "[[Die Jonger Dame]]" genoem word).
== Vroeë bewind as Amenhotep IV ==
[[Beeld:Berlin Neues Museum
Die toekomstige Achenaten was ’n jonger seun van [[Amenhotep III]] en sy hoofkoningin, Tije. Die oudste seun, kroonprins Toetmoses, was eintlik sy pa se erfgenaam, maar hy is redelik jonk dood en die volgende aanspraakmaker op die troon was ’n prins met die naam Amenhotep.<ref name="Aldred" />
Daar is groot onenigheid oor of Amenhotep IV die troon ná sy pa se dood bestyg het en of daar ’n tydperk was dat hulle saam regeer het (tot 12 jaar, volgens sommige [[Egiptologie|Egiptoloë]]). Moderne kenners soos Eric Cline, Nicholas Reeves, Peter Dorman en ander is teen die idee van ’n lang medeheerskappy.<ref>Reeves (2000) bl. 77</ref> Ander, soos Donald Redford, William Murnane, Alan Gardiner en meer onlangs Lawrence Berman in 1998, meen daar was geen tydperk van medeheerskappy nie.<ref>Berman (1998) p.23</ref>
In Februarie 2014 het die Egiptiese minister van oudhede aangekondig daar is omvattende bewyse dat Achenaten en sy pa minstens agt jaar lank saam regeer het. Die bewyse kom van inskripsies wat ontdek is in die Luxor-tombe van visier Amenhotep-Hoei.<ref>[http://www.dailynewsegypt.com/2014/02/06/pharaoh-power-sharing-unearthed-egypt/ Pharaoh power-sharing unearthed in Egypt] Daily News Egypt. 6 Februarie 2014</ref><ref>[http://www.thehistoryblog.com/archives/29044 Proof found of Amenhotep III-Akhenaten co-regency] thehistoryblog.com</ref>
Amenhotep IV is in [[Thebe, Egipte|Thebe]] gekroon en daar het hy ’n bouprogram begin. Kort daarna het hy die bou van ’n tempel in [[Karnak]] wat aan Aten gewy is, gelas. Dit is die Gempaaten genoem en het bestaan uit ’n reeks geboue, onder meer ’n paleis en ’n gebou met die naam Huis van [[Benben]] wat aan Nefertiti gewy is. Verskeie ander tempels is ook in Karnak gebou. Hy het in dié tyd nie die aanbidding van Amoen onderdruk nie, en die hoëpriester van Amoen was in die vierde jaar van sy bewind steeds aktief.<ref name="Aldred">Aldred, Cyril, Akhenaten: King of Egypt, Thames and Hudson, 1991 (sagtebamd), ISBN 0-500-27621-8 p 259-268</ref>
Hy het as Amenhotep IV verskyn in die tempels van verskeie adellikes in Thebe.<ref name="Charles">Charles F. Nims , The Transition from the Traditional to the New Style of Wall Relief under Amenhotep IV, Journal of Near Eastern Studies, Vol. 32, No. 1/2 (Januarie tot April 1973), ble. 181-187</ref>
== Naamsverandering ==
Op dag 13, maand 8, jaar 5 van die farao se bewind het hy op die terrein van die nuwe stad Achetaten (nou bekend as Amarna) aangekom. ’n Maand vantevore het Amenhotep IV sy naam amptelik na Achenaten verander.<ref name="Aldred" /> Hy het die meeste van sy [[Vyf name van die farao's|vyf faraoname]] in jaar 5 verander. Die enigste een wat hy behou het, was dié van sy [[praenomen]], of troonnaam, '''Nefercheperoere'''.<ref>Dodson, Aidan, Amarna Sunset: Nefertiti, Tutankhamun, Ay, Horemheb, and the Egyptian Counter-Reformation. The American University in Cairo Press. 2009, ISBN 978-977-416-304-3 p 8, 170</ref>
[[Beeld:Amenhotep IV.jpg|
[[Beeld:La salle dAkhenaton (1356-1340 av J.C.) (Musée du Caire) (2076972086).jpg|200px|
{| class="wikitable" style="text-align:left; margin:0 auto;"
Lyn 47:
! scope="col" | Achenaten
|-
! scope="row" | [[Horusnaam]]
| <hiero>E1:D40-N29-A28-S9</hiero>
"Sterk Bul van die Dubbele Pluim"
| <hiero>i-t:n:N5-mr</hiero> <br />''Meryaten''<br />
"Geliefde van Aten"
|-
! scope="row" | [[Nebty-naam]]
| <hiero>wr:r-sw-t:n-i-i-m-i-t:p-Q1-t:Z2</hiero> <br /> ''Wer-nesut-em-Ipet-swt''<br />
"Groot Koningskap in Karnak"
| <hiero>wr:r-sw-i-i-Aa15:N27-i-t:n:N5</hiero> <br /> ''Wer-nesut-em-Akhetaten''<br />
"Groot Koningskap in Achetaten"
|-
! scope="row" | [[Goue Horusnaam]]
| <hiero>U39-Y1-N28:Z2ss-m-O28-W24:O49-M27</hiero> <br /> ''Wetjes-khau-em-Iunu-Shemay''<br />
"Gekroon in Heliopolis van die Suide" (Thebe)
| <hiero>U39-r:n-V10:n-i-t:n:N5</hiero> <br /> ''Wetjes-ren-en-Aten''<br />
"Verheerliker van die Naam van Aten"
|-
! scope="row" | [[Praenomen]]
| <hiero>ra-nfr-xpr-Z3-ra:wa:n</hiero> <br /> ''Nefercheperoere-waenre'' <br />
"Mooi is die Vorme van Re, die Unieke Een van Re"
| <hiero>ra-nfr-xpr-Z3-ra:wa:n</hiero> <br /> ''Nefercheperoere-waenre''
|-
! scope="row" | [[Nomen]]
| <hiero> i-mn:n-Htp-R8-S38-R19 </hiero> <br /> ''Amenhotep Netjer-Heqa-Waset''<br />
"Amoen is tevrede, Godheerser van Thebe"
| <hiero>i-t:n:ra-G25-x:n</hiero> <br /> ''Achenaten''<br />
"Doeltreffend vir Aten"
|}
== Godsdiensbeleid ==
[[Beeld:Gempaaten talatats.jpg|
’n Onlangse debat het ontstaan oor die mate waarin Achenaten sy godsdienshervormings aan sy volk opgedwing het. Hy het wel mettertyd die name van Aten en die godsdienstaal verander om ander gode uit te skakel; in ’n stadium het hy ook tradisionele gode se name op groot skaal uitgewis, veral dié van Amoen.
Van sy howelinge het hul naam verander om hul onderdanigheid aan ander gode te misken en eerder Aten (of [[Ra]], met wie Achenaten vir Aten gelykgestel het) aan te hang. Maar selfs in Amarna self het sommiges name behou soos Ahmose ("kind van die maangod"), en die beeldhouer in wie se werkplek die beroemde borsbeeld van Nefertiti ontdek is, was bekend as Toetmoses ("kind van [[Thoth|Toet]]"). Gelukbringers met die [[Oog van Horus]] en die name van gode soos [[Bes]], [[Moet]] en [[Taweret]] is ook algemeen gedra. Dit dui daarop dat Achenaten redelik verdraagsaam was tot met ’n sekere gebeurtenis, miskien aan die einde van sy bewind.
Lyn 87:
Ná Achenaten se dood was veranderings aanvanklik geleidelik. Binne ’n dekade het ’n omvattende politieke, godsdiens- en kunshervorming egter begin om terug te keer na die norme van sy pa se bewind. ’n Groot deel van die kuns en geboue wat in Achenaten se tyd geskep is, is ná sy dood beskadig of vernietig, veral tydens die bewind van [[Horemheb]] en die konings van die vroeë [[19de Dinastie van Egipte|19de Dinastie]]. Boustene van Achenaten se bouprojekte is later gebruik as fondamentstene vir daaropvolgende heersers se tempels en tombes.
== Familie ==
[[Beeld:Akhenaten, Nefertiti and their children.jpg|
As Amenhotep IV was Achenaten van die begin van sy bewind af met Nefertiti getroud. Volgens inskripsies het hulle ses dogters gehad. Onlangse DNS-toetse het bewys hy was die pa van Toetankamen by een van sy susters, net bekend as "[[Die Jonger Dame]]".<ref>{{Cite news|url=http://www.usatoday.com/tech/science/discoveries/2010-02-16-king-tut_N.htm|title=A Frail King Tut Died From Malaria, Broken Leg | work=USA Today | first=Paul|last=Schemm|date=2010-02-16}}</ref> Die ouers van [[Smenchkare]], sy opvolger, is onbekend en daar is al voorgestel dat dit die kind van Achenaten en een van sy onbekende vroue was.
’n Tweede vrou van Achenaten, Kija, is ook uit inskripsies bekend. Sommige meen sy kon die ma van Toetankamen, Smenchkare of albei gewees het.
| |||