C. Louis Leipoldt: Verskil tussen weergawes

}}

 

 

== Lewe en werk ==

 

Omdat alle poste binne die [[Rynse Sendinggenootskap]] in daardie tyd gevul is, kan Leipoldt se vader slegs as hulpprediker by sy skoonvader se gemeente op Worcester diens doen, waar hy hoofsaaklik onderwys gee in die sendingskool. Tot met sy vierde jaar bly die jong Leipoldt dus op Worcester. Ten einde ’n pos te kry gaan sy vader in 1883 oor na die Calvinistiese geloof. In Junie 1884 verhuis die gesin dan na [[Clanwilliam]], waar sy vader leraar word in die plaaslike [[Nederduitse Gereformeerde Kerk|Nederduits Gereformeerde Kerk]] en waar hy groot word. Sy eerste besoek aan [[Kaapstad]] is in 1886, waar sy vader die sinodesitting bywoon en hy besoek Kaapstad dan weer in 1890 met die volgende sinodesitting. Hy is in 1887 langdurig siek aan sinkingskoors, wat sy hart aantas en vir die res van sy lewe moet hy sorg dra om nie sy hart te ooreis nie. Hoewel Louis ’n goeie verhouding het met sy vader, is sy moeder sieklik en temperamenteel en voel die jong Leipoldt nooit geborge in sy verhouding met haar nie. Sy moeder is op 23 November 1903 aan beri-beri oorlede.

Sy voogdyskap van seuns, gekoppel met die feit dat hy nooit getroud is nie, laat vele spekulasies oor sy seksualiteit ontstaan. Hierdie saak word indringend deur Kannemeyer aangespreek in sy biografie, met die slotsom dat daar geen bewyse is dat hy gay was nie en dat die getuienis van seuns wat by hom ingewoon het, teen so ’n bewering gekant is. Leipoldt was egter ’n baie private persoon en bitter min is bekend van sy persoonlike intieme verhoudings met lede van beide geslagte. Dit is egter opvallend dat hy bitter min liefdesgedigte geskryf het en dat dit onbekend is aan wie ’n gedig soos “''Wys my die plek''” gerig is. Hy is verder ’n eksentrieke persoon wat veral daarvan hou om oordrewe en radikale uitsprake te maak, klaarblyklik met die uitsluitlike doel om te skok en reaksie uit te lok. Hierdie gewoonte veroorsaak egter dat sy eie mededelings en inligting oor feitelike gevalle nie altyd te vertrou is nie, terwyl mense wat hom nie goed geken het nie, terselfdertyd ’n skewe indruk van sy persoonlikheid kry. By sy vriende was hy egter bekend as ’n goedhartige man<ref>Sien I.D. du Plessis se “Aantekeninge uit Tuynstraat” bladsye 1-7</ref>

 

 

== Skryfwerk ==

 

=== Poësie ===

Eerste uitgawe 1948</ref> gepubliseer.

 

 

Na Leipoldt se dood word ’n keuse uit sy nagelate gedigte in “''Die moormansgat en ander verhalende en natuurgedigte''” (versorg deur P.J. Nienaber) uitgegee, maar die gedigte hierin toon in die geheel dieselfde probleme van valse beeldspraak en slordige tegniek wat regdeur sy oeuvre teenwoordig is, terwyl daar geen verse is wat kan vergelyk word met sy bestes nie. Die titelgedig is ’n spanningsverhaal in dialoogvorm met die selfdood van ’n moordenaar as tema, waaruit sy belangstelling in die afwykende karakter en die spookagtige blyk. Sommige van die natuurverse is nie sonder verdienste nie, maar is nie op dieselfde peil as vroeër soortgelyke werk nie. Later verskyn nog ’n keur uit sy nagelate gedigte onder die titel<ref>Antonissen, Rob “Standpunte”, No.20, Julie 1951</ref> “''Geseënde skaduwees''”, versorg deur J.R.L. van Bruggen. Die gedigte hierin sluit aan by bekende temas uit sy digkuns, soos die bekoring van die Ooste en die verlore liefde. Die “''Verse van die tentmaker, Omar''” is ’n vertaling van sestien van Fitzgerald se vertalings van Omar Khayyam kwatryne, met soortgelyke vertalings wat reeds deur C.J. Langenhoven en Abraham H. Jonker gemaak is. Dit is onduidelik op watter gronde die samestellers dit nodig geag het om twee bundels uit sy nadoodse erfenis saam te stel, aangesien nóg die gehalte, nóg die tematiek dit regverdig. Van sy beste ongepubliseerde gedigte, soos “''Faustus''” uitgebeeld in sy laaste ure (gepubliseer in ''Standpunte'' van Desember 1950) en die sestien ''De Stoep''-gedigte, word glad nie in hierdie bundels opgeneem nie.

Die trilogie van romans “''Chameleon on the gallows''”, “''Stormwrack''”, en “''The mask''” word na sy dood eers apart uitgegee en later gesamentlik onder die titel “''The Valley''”. Hoewel later gepubliseer, is <ref>Goosen, Jeanne “Beeld” 8 Januarie 2001</ref>“''Chameleon on the gallows''” die voorloper van “''Stormwrack''”. Hierdie roman speel af in die begin van die negentiende eeu, waar die verarmde saalmaker Amadeus Tereg geld erf en as Everardus Nolte ’n nuwe lewe in die Vallei begin. Hy raak bevriend met afstammelinge van die Hollandse Oos-Indiese Kompanjie en met die nuwe Britse immigrante, wat hom dan as leiersfiguur verkies om die Vallei in die parlement te verteenwoordig. Die geheim van sy herkoms lek dan uit. In hierdie boek word die kultuur, die geskiedenis en veral die sosiale en maatskaplike toestande van sy tyd op onderhoudende wyse geskets. “''Stormwrack''” het as tema die impak wat die Anglo-Boereoorlog op die Suid-Afrikaanse gemeenskap gehad het. Die hoofkarakter is die Brit Andrew Quakerley, wat in die negentiende eeu hoofburger van ’n dorpie in die Kaapkolonie word. Hoewel uiters lojaal aan Brittanje, kom hy in noue aanraking met sy medeburgers van Hollandse afkoms. Die resultaat is dat hy die afloop en uitkoms van die Anglo-Boereoorlog baie negatief ondervind. Dit is veral die teregstellings van die Kaapse rebelle wat uiteenlopende reaksies by die karakters verwek. “''The mask''” speel af in die dertigerjare en toon verbasende versiende insig in die politieke en maatskaplike toestande en toekoms van die land. Die verhaallyn tussen hierdie roman en die drama “''Afgode''” is op dieselfde gegewens gegrond. Die vooruitstrewende plaaslike prokureur word as toonbeeld van professionele eerlikheid voorgehou, maar is in werklikheid ’n alkoholis en die vader van ’n buite-egtelike kind. Sy dogter Santa, wat as mediese dokter kwalifiseer, begin as vennoot in ’n praktyk op die dorp werk en vind die ware toedrag van sake uit. Haar vader se vennoot, wat op Santa verlief is, weet dat die ouer prokureur sy vrou en dogter se trustgeld verduister het, maar verberg dit vir Santa. Beide wil die inligting oor die buite-egtelike kind van Santa se moeder weerhou. In werklikheid weet sy egter reeds hiervan.

 

 

== Eerbewyse ==

Die Universiteit van die Witwatersrand ken in 1934 ’n eredoktoraat (D.Litt.-graad) aan hom toe. Die ATKV hou op 9 Oktober 1934 ’n spesiale huldigingsaand in Johannesburg vir hom. Per geleentheid van sy sestigste verjaarsdag gee ''Die Huisgenoot'' op 6 Desember 1940 ’n huldigingsnommer vir hom uit. Die Afrikaanse Skrywerskring hou op 3 Oktober 1944 ’n huldigingsaand tot sy eer. Jan Kromhout (“''Leipoldt as digter''”) en M.P.O. Burgers (“''C.L. Leipoldt – ’n Studie in stofkeuse, -verwerking en -ontwikkeling''”) behaal doktorsgrade met studies oor sy werk, terwyl J.C. Kannemeyer ’n omvattende biografie (“''Leipoldt: ’n Lewensverhaal''”) oor hom skryf. In 2011 vereer die ATKV hom postuum as Afrikoon vir sy belangrike bydrae tot die kookkunsliteratuur.

 

== Publikasies ==

|Natuursprokies – Carl Ewald

|}

 

== Bronnelys ==

* Troskie, Sandra “Die leë graf” “My tyd Rapport” 8 Augustus 2010

* Troskie, Sandra “’n Boeddha uit Afrika” “My tyd Rapport” 29 Augustus 2010

* Van Bart, Martiens “Leipoldt, steeds wesenlik Cederberg” “By” 5 Mei 2007

* Van Bart, Martiens “Sendeling van Ebenhaezer” “By” 8 Januarie 2011