Skots: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
Jcwf (besprekings | bydraes)
k Wysigings deur 2A02:908:1861:A9C0:E0F7:DBCB:2B0C:5501 teruggerol na laaste weergawe deur Naudefj
Voyageur (besprekings | bydraes)
k Hersien
Lyn 17:
}}
 
'''Skots''', ''Scots leid'' (soms word dit ook ''Inglis'', ''Lallans'', ''Doric'' of ''braid Scots'' genoem), is die algemene naam wat na die [[Germaanse tale|Germaanse taal]] van [[Skotland]] verwys wat tradisioneel hoofsaaklik in dié land se laerliggende dele gebesig word. Dit word soms ook beskou as 'n [[dialekEngels]] van diee [[Engelsdialek]]e taal. DitSkots moet nie verwar word met die Skotse [[Skots-Gaelies|Gaelies]] nie, wat 'n selfstandige [[Keltiese tale|Keltiese taal]] is,wat dushistories glad nie Germaans nie, en dus bitter min ooreenkomste (veral leenwoorde)in toondie metSkotse EngelsHoogland engepraat Skotsword.
 
[[Lêer:AU Burns Canberra.jpg|thumbduimnael|links|200px|Standbeeld van [[Robert Burns]] in die Australiese hoofstad Canberra]]
[[Lêer:Languages of Scotland 1400 AD.svg|thumbduimnael|links|200px|Geskatte verspreiding van Skots-Gaelies omstreeks 1400:
{{legend|#1874CD|[[Skots-Gaelies]]}}
{{legend|yellow|Skots}}
Lyn 27:
Sedert die vyfde eeu n.C. vestig baie [[Angele]] hulle in die suide van Skotland. Hulle praat 'n Germaanse taal, wat nou verwant is aan die dialekte van die [[Sakse]] en [[Jute]], die ander twee volke wat hulle terselfdertyd in Engeland vestig. Noordelike Angel-Saksiese dialekte word sedert die 7de eeu ook in Lothian gepraat; hier is ook die meeste plekname van Germaanse herkoms.
 
[[Adam Loutful]] verwys in [[1494]] na die Skotse taal sowel as ''Inglis'' asook as ''Scottis''. Skots het sy eie [[spelling]] en vertaling van die [[Bybel]], en dit is die taal van die Skotse koningshof wat as die voorbeeld vir die [[standaard]]isering van Skots dien - eerder as dié van die Engelse hof.
 
Die taal beleef 'n bloeitydperk in die [[16de eeu]]. Met die [[vereniging]] van die twee [[koninkryk]]e [[Koninkryk van Skotland|Skotland]] en [[Koninkryk van Engeland|Engeland]] in die jaar [[1603]] en die samesmelting van die twee [[parlement]]e in [[1707]] word die taal se status afgeskaal. Dit bly egter die [[omgangstaal]] van die GermaanstaligeGermaanssprekende Skotte en word deur Skotse [[digter]]s en [[skrywer]]s soos [[Robert Burns]] en [[Walter Scott]] nog steeds as 'n [[literatuur|literêre]] taal gebruik.
 
Twee groot [[woordeboek]]e word sedert [[1931]] saamgestel:'' A Dictionary of the Older Scottish Tongue'', wat die taalgebruik voor [[1700]] vermeld, en ''The Scottish National Dictionary'', 'n woordeboek met sowat 50 000 inskrywings wat op die moderne Skotse taal fokus, en in [[1927]] begin is. David Murison, dosent in Skots aan die [[Universiteit]]e van St. Andrews en [[Aberdeen]], word in [[1946]] die uitgewer van die woordeboek. Die tiende en laaste boekdeel verskyn in [[1976]]. Die ''Linguistic Survey of Scotland'' versamel inligting oor die Skotse en Gaeliese taal en publiseer in [[1975]] die eerste boekdeel van die ''Linguistic Atlas of Scotland''.
 
Vandag is daar drie hoofdialekte van Skots:
Lyn 41:
== Woordeskat ==
Skots is deurspek met enkele leenwoorde uit die Keltiese taal, soos ''galore'' (baie), wat sy oorsprong in Gaelies ''gu leor'' het.
Met die stigting van Skandinawiese [[nedersetting]]s en die nou bande wat tydens die [[15de eeu|15de]] en [[16de eeu]] met [[Frankryk]] gehandhaaf word, kom 'n aantal Noorse, [[Nederlands]]e, [[Nedersaksies]]e en [[Franse taal|Franse]] woorde in Skots. Nedersaksies ''kirk, kark'' (kerk) word ''kirk'' in Skots, terwyl die Engels van Engeland ''church'' gebruik.
 
'n Klompie Skotse woorde staan dwarsdeur die Engelstalige wêreld bekend: ''Lass'' en ''[[lassie]]'' (meisie), ''auld'' (Engels: ''old'', ou(d)), ''burn'' (van Oud-Engels ''burna'', klein rivier), ''muckle'' (Engels: ''mickle''; baie, groot), ''syne'' (Engels: ''since'', sedert, nadat) en ''wee'' (van Middel-Engels ''wei'', klein) is net enkele voorbeelde.