Komeet: Verskil tussen weergawes

|Tempel 1 || {{nowrap|7,6 × 4,9}}<ref>{{cite web |url=http://ssd.jpl.nasa.gov/sbdb.cgi?sstr=9P |title=9P/Tempel 1 |publisher=JPL |accessdate=16 Augustu 2013}}</ref> || 0,62<ref name="Britt2006" /> || 7,9{{e|13}}

|Borrelly || {{nowrap|8 × 4 × 4}} || 0,3<ref name="Britt2006" /> || 2{{e|13}}

|Wild || {{nowrap|5,5 × 4 × 3,3}}<ref name="wild2">{{cite web|title=Comet 81P/Wild 2|publisher=The Planetary Society|url=http://www.planetary.org/explore/topics/asteroids_and_comets/wild2.html|accessdate=November 20, 2007|archiveurl=http://web.archive.org/web/20060525163807/http://www.planetary.org/explore/topics/asteroids_and_comets/wild2.html|archivedate=May 25, 2006}}</ref> || 0,6<ref name="Britt2006" /> || 2,3{{e|13}}

Komeetkerns met ’n radius van net sowat 30&nbsp;km is al waargeneem,<ref>{{cite journal |doi=10.1023/A:1021545031431 |title=The Nucleus of Comet Hale-Bopp (C/1995 O1): Size and Activity |year=2000 |last1=Fernández |first1=Yanga R. |journal=Earth, Moon, and Planets |volume=89 |pages=3|bibcode = 2000EM&P...89....3F }}</ref> maar dit is moeilik om hul presiese grootte te meet.<ref>{{cite web |url=http://www2.ess.ucla.edu/~jewitt/nucleus.html |title=The Cometary Nucleus |publisher=Department of Earth and Space Sciences, UCLA |date=April 2003 |accessdate=31 Julie 2013}}</ref> Die deursnee van Komeet P/2007 R5 se kern is moontlik slegs 100-200 meter.<ref name="soho">{{cite web |title=SOHO's new catch: its first officially periodic comet |publisher=European Space Agency |url=http://www.esa.int/Our_Activities/Space_Science/SOHO_s_new_catch_its_first_officially_periodic_comet |accessdate=16 Augustus 2013}}</ref> Omdat geen kleiner komete al ontdek is nie ondanks instrumente wat al hoe sensitiewer word, glo sommige kenners daar is bitter min komete wat kleiner as 100 meter breed is.<ref>{{harvnb|Sagan|Druyan|1997|p=137}}</ref> Daar word geraam die bekende komete het ’n gemiddelde digtheid van 0,6 [[Gram|g]]/cm³.<ref name="Britt2006">{{cite journal |bibcode=2006LPI....37.2214B |title=Small Body Density and Porosity: New Data, New Insights |last1=Britt |first1=D. T. |last2=Consolmagno |first2=G. J. |last3=Merline |first3=W. J. |volume=37 |year=2006 |pages=2214 |journal=37th Annual Lunar and Planetary Science Conference |url=http://www.lpi.usra.edu/meetings/lpsc2006/pdf/2214.pdf }}</ref> Vanweë hul lae massa word komeetkerns nie deur hul swaartekrag [[Hidrostatiese ewewig|in ’n ronde bol gedruk]] nie en daarom het hulle onreëlmatige vorms.<ref>{{cite web |url=http://history.nasa.gov/SP-467/ch7.htm |title=The Geology of Small Bodies |publisher=NASA |accessdate=15 August 2013}}</ref>

Sowat 6% van die asteroïdes naby die Aarde is vermoedelik uitgedoofde komeetkerns wat nie meer gas vrystel nie.<ref name="dormant">{{cite journal |doi=10.1016/j.icarus.2006.02.016 |arxiv=astro-ph/0603106v2.pdf |year=2006 |title=The size–frequency distribution of dormant Jupiter family comets |last1=Whitman |first1=K |last2=Morbidelli |first2=A |last3=Jedicke |first3=R |journal=Icarus |volume=183 |pages=101|bibcode = 2006Icar..183..101W }}</ref>

Die koma bestaan gewoonlik uit water en stof, met water wat sowat 90% uitmaak van die vlugtige stowwe wat van die kern af uitstroom wanneer die komeet binne 3 tot 4&nbsp;AE van die Son af is.<ref name="Combi2004">{{cite journal |bibcode=2004come.book..523C |url=http://www.lpi.usra.edu/books/CometsII/7023.pdf |title=Gas dynamics and kinetics in the cometary coma: Theory and observations |last1=Combi |first1=Micheal R. |last2=Harris |first2=Walter M. |last3=Smyth |first3=William H. |year=2004 |pages=523 |journal=Comets II}}</ref> Die watermolekules word vernietig hoofsaaklik deur fotodissosiasie en in ’n mindere mate foto-ionisasie.<ref name="Combi2004" /> Groter stofdeeltjies word agtergelaat in die komeet se wentelpad terwyl die stralingsdruk kleiner deeltjies van die Son af wegdruk in die komeet se stert in.<ref>{{cite web |url=http://migall.fastmail.fm/astronomy/solar_system/small_bodies/hale_bop/jpl/define.htm |title=Comet Definitions |publisher=Michael Gallagher |last=Morris |first=Charles S. |accessdate=31 Augustus 2013}}</ref>

Hoewel die komeet se kern meestal minder as 60&nbsp;km breed is, kan die koma duisende of miljoene kilometers breed wees – dit word soms groter as die Son,<ref>{{cite journal |doi=10.1023/A:1021512317744 |year=2002 |first1=Rosine |last1=Lallement |last2=Bertaux |first2=Jean-Loup |last3=Szegö |first3=Karöly |last4=Nemeth |first4=Szilvia |journal=Earth, Moon, and Planets |volume=90 |pages=67-76 |title=The Shadow of Comet Hale–Bopp in Lyman-Alpha}}</ref> soos in Oktober 2007 die geval was met komeet 17P/Holmes.<ref name="atmosphere">{{cite web |authorlink=David C. Jewitt |last=Jewitt |first=David |url=http://www2.ess.ucla.edu/~jewitt/holmes.html |title=The Splintering of Comet 17P/Holmes During a Mega-Outburst |publisher=University of Hawaii |accessdate=30 Augustus 2013}}</ref> Die Groot Komeet van 1811 het ook ’n koma gehad wat so groot soos die Son was.<ref name="primer">{{cite web |title=The Comet Primer |work=Gary W. Kronk's Cometography |last=Kronk |first=Gary W. |url=http://cometography.com/educate/comintro.html |accessdate=30 Augustus 2013}}</ref> Tog kan die koma kleiner word omtrent in die tyd dat dit [[Mars (planeet)|Mars]] se wentelbaan 1,5&nbsp;AE van die Son af kruis.<ref name="primer" /> Op dié afstand is die sonwind sterk genoeg om die stof en gas weg van die koma te waai en in die proses word die stert langer.<ref name="primer" /> Ioonsterte is al waargeneem wat 1&nbsp;AE (150&nbsp;miljoen&nbsp;km) of langer is.<ref name="atmosphere" />

Beide die koma en stert word deur die Son verlig en kan sigbaar word wanneer die komeet deur die binneste Sonnestelsel beweeg; die stof weerkaats die sonlig regstreeks en die gasse gloei vanweë [[Ioon|ionisasie]].<ref name="le">{{cite web |url=http://www.le.ac.uk/ph/faulkes/web/planets/r_pl_comets.html |title=Comets |publisher=University of Leicester |last1=Brinkworth |first1=Carolyn |last2=Thomas |first2=Claire |accessdate=31 July 2013}}</ref> Die meeste komete is te dof om sonder ’n [[teleskoop]] te sien, maar elke dekade is daar ’n paar wat helder genoeg is om met die blote oog te sien.<ref>{{cite book |url=http://books.google.co.uk/books?id=caYpAQAAMAAJ |page=75 |title=A field guide to the stars and planets |isbn=978-0-395-93432-6 |last=Pasachoff |first=Jay M |year=2000}}</ref> Soms ondergaan die komeet ’n groot en skielike uitbarsting van gas en stof, en in dié tyd word die koma vir ’n tydperk baie groter. Dit het in 2007 met Komeet Holmes gebeur.<ref name="atmosphereatmosphere2">{{cite web |last=Jewitt |first=David |url=http://www2.ess.ucla.edu/~jewitt/holmes.html |title=Comet Holmes Bigger Than The Sun |publisher=Institute for Astronomy at the University of Hawaii |accessdate=31 Julie 2013}}</ref>

Komete laat ’n stroom vaste afval agter wat te groot is om deur stralingsdruk of die sonwind weggedryf te word.<ref>{{harvnb|Sagan|Druyan|1997|p=235}}</ref> As die komeet se wentelbaan dié van die Aarde om die Son kruis, sal daar waarskynlik ’n [[meteoor]]reën wees elke jaar wanneer die Aarde deur die stroom afval beweeg wat van die komeet agterbly. Die Perseïde-meteoorreën vind byvoorbeeld elke jaar tussen 9 en 13 Augustus plaas wanneer die Aarde deur die wentelbaan van Komeet Swift-Tuttle beweeg.<ref name="showers" /> Halley se Komeet is die bron van die Orionide-meteoorreën in Oktober.<ref name="showers">{{cite web |title=Major Meteor Showers |publisher=Meteor Showers Online |url=http://meteorshowersonline.com/major_meteor_showers.html |accessdate=31 Julie 2013}}</ref>

Periodieke of kortperiodekomete is dié met ’n wentelperiode van minder as 200 jaar.<ref>{{cite web |url=http://amazing-space.stsci.edu/glossary/def.php.s=topic_comets |title=Short-Period Comet |publisher=Amazing Space |accessdate=31 Julie 2013}}</ref> Hulle wentel gewoonlik op die vlak van die [[Sonnebaan|ekliptika]] in dieselfde rigting as die planete.<ref>{{cite book |url=http://books.google.co.uk/books?id=Ox5hCOc9A2AC&pg=PA117#v=onepage&q&f=false |page=117 |title=Our Cosmic Origins: From the Big Bang to the Emergence of Life and Intelligence |isbn=978-0-521-79480-0 |last=Delsemme |first=Armand H. |year=2001}}</ref> Hulle is gewoonlik tydens hul [[Apside|afelium]] in die buitenste wyke van die Sonnestelsel waar die buitenste vier planete ([[Jupiter (planeet)|Jupiter]] en verder) voorkom; die afelium van Halley se Komeet is byvoorbeeld net buite die wentelbaan van Neptunus. Komete waarvan die afelium naby ’n groot planeet se wentelbaan is, word sy "familie" genoem.<ref name="Wilson1909">{{cite journal |last=Wilson |first=H. C. |title=The Comet Families of Saturn, Uranus and Neptune |journal=Popular Astronomy |volume=17 |pages=629–633 |year=1909 |bibcode=1909PA.....17..629W}}</ref> Sulke families ontstaan vermoedelik wanneer die planeet ’n voorheen langperiodekomeet in ’n korter wentelbaan aantrek.<ref>{{cite web |url=http://www.uwgb.edu/dutchs/PLANETS/Comets.HTM |title=Comets |first=Steven |last=Dutch |publisher=Natural and Applied Sciences, University of Wisconsin |accessdate=31 Julie 2013}}</ref> Jupiter is die planeet wat die meeste komete beïnvloed omdat sy massa meer as dubbel dié van al die ander planete saam is.

Die ander uiterste is komete soos Encke se Komeet, waarvan die wentelbaan nie eens tot by dié van Jupiter strek nie; hulle is bekend as "Encketipe-komete". Kortperiodekomete met wentelperiodes van minder as 20 jaar en lae hellings (tot 30º) word "Jupiterfamilie-komete" genoem.<ref>{{cite web |url=http://www.dtm.ciw.edu/users/sheppard/satellites/jf.html |title=The Jupiter Family Comets |publisher=Department of Terrestrial Magnetism Carnegie Institution of Washington |accessdate=11 Augustus 2013}}</ref><ref name="britastro">{{cite web |url=http://www.britastro.org/projectalcock/Comets%20where%20are%20they.htm |title=Comets – where are they ? |date=6 November 2012 |publisher=British Astronomical Association |accessdate=11 Augustus 2013}}</ref> Dié soos Halley, met wentelperiodes van tussen 20 en 200 jaar en hellings van nul tot meer as 90º, word "Halleytipe-komete" genoem.<ref name="Morbidelli2006">{{cite journal |doi=10.1007/s11214-008-9405-5 |title=Dynamical Origin of Comets and Their Reservoirs |year=2008 |last1=Duncan |first1=Martin J. |journal=Space Science Reviews |volume=138 |pages=109|bibcode = 2008SSRv..138..109D }}</ref><ref name="jewitt2002">{{cite journal |doi=10.1086/338692 |title=From Kuiper Belt Object to Cometary Nucleus: The Missing Ultrared Matter |year=2002 |last1=Jewitt |first1=David C. |journal=The Astronomical Journal |volume=123 |issue=2 |pages=1039|bibcode = 2002AJ....123.1039J }}</ref> Tot in 2013 is net 72 Halleytipe-komete waargeneem in vergelyking met 470 Jupiterfamilie-komete.<ref name="yfernandez">{{cite web |title=List of Jupiter-Family and Halley-Family Comets |url=http://www.physics.ucf.edu/~yfernandez/cometlist.html |date=16 Julie 2013 |publisher=University of Central Florida: Physics |accessdate=31 Julie 2013}}</ref>

’n Eksentrisiteit van groter as 1 (wat ’n ontsnappingsbaan veroorsaak) wanneer dit naby sy [[Apside|perihelium]] is, beteken nie noodwendig die komeet sal die Sonnestelsel verlaat nie.<ref name="Elenin2011">{{cite web |url=http://spaceobs.org/en/2011/03/07/vliyanie-planet-gigantov-na-orbitu-komety-c2010-x1-elenin/ |title=Influence of giant planets on the orbit of comet C/2010 X1 |first=Leonid |last=Elenin |date=7 Maart 2011 |accessdate=11 Augustus 2013}}</ref> So het [[Komeet McNaught]] ’n heliosentriese oskulerende eksentrisiteit van 1,000019 gehad toe dit sy perihelium in Januarie 2007 bereik het, maar dit is gebonde aan die Son met ’n wentelperiode van rofweg 92&nbsp;600 jaar omdat die eksentrisiteit tot minder as 1 afneem wanneer dit verder weg van die Son beweeg. Komete wat uit die Sonnestelsel gewerp word deurdat hulle naby groot planete verbybeweeg het, word nie meer beskou asof hulle ’n "periode" het nie.

Geen komete met ’n eksentrisiteit van veel meer as 1 is al waargeneem nie, en daar is dus geen bevestigde waarnemings van komete wat dalk hul oorsprong buite die Sonnestelsel het nie. Komeet C/1980 E1 het ’n wentelperiode van rofweg 7,1&nbsp;miljoen jaar gehad voor sy perihelium in 1982, maar toe hy in 1980 naby Jupiter was, het dié planeet hom laat versnel en dit het ’n eksentrisiteit van 1,057 bereik, die grootste van enige bekende hiperboliese (nie-periodieke) komeet.<ref name="C/1980E1-jpl">{{cite web |date=1986-12-02 last obs |title=JPL Small-Body Database Browser: C/1980 E1 (Bowell) |url=http://ssd.jpl.nasa.gov/sbdb.cgi?sstr=1980E1 |accessdate=13 Augustus 2013}}</ref>

Die kern van sommige komete kan baie bros wees en van hulle is al waargeneem wat disintegreer of opbreek.<ref>{{cite news |url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/sci/tech/2153650.stm |title=Astronomers see comet break-up |date=26 Julie 2002 |work=BBC News |last=Whitehouse |first=David}}</ref> Dit sluit in 3D/Biela in 1846, [[Shoemaker-Levy 9]] in 1992<ref name="shoemaker">{{cite web |title=Comet Shoemaker-Levy Background |publisher=JPL |url=http://www2.jpl.nasa.gov/sl9/background.html |accessdate=16 Augustus 2013}}</ref> en 73P/Schwassmann–Wachmann van 1995 tot 2006.<ref name="spitzer2006">{{cite web |date=10 Mei 2006 |title=Spitzer Telescope Sees Trail of Comet Crumbs |last=Whitney |first=Clavin |url=http://www.spitzer.caltech.edu/news/239-ssc2006-13-Spitzer-Telescope-Sees-Trail-of-Comet-Crumbs |accessdate=16 Augustus 2013}}</ref> Die Griekse historikus [[Ephorus]] het berig dat ’n komeet so lank terug as die winter van 372–373&nbsp;v.C. opgebreek het.<ref name="great">{{cite web |title=Great Comets in History |first=Donald K. |last=Yeomans |publisher=JPL |url=http://ssd.jpl.nasa.gov/?great_comets |date=April 2007 |accessdate=16 Augustus 2013}}</ref> Dit kan gebeur weens termiese stres, interne gasdruk of ’n botsing.<ref name="split">{{cite journal |bibcode=2004come.book..301B |url=http://www.lpi.usra.edu/books/CometsII/7011.pdf |title=Split comets |author1=Boehnhardt |first1=H. |year=2004 |pages=301 |journal=Comets II}}</ref>

}}</ref> Sowat 6% van die asteroïdes naby die Aarde is vermoedelik die gedoofde kerns van komete wat nie meer gas vrystel nie.<ref name="dormantdormant2">{{cite journal