Mikro: Verskil tussen weergawes

'''Mikro''' (die skuilnaam van '''Christoffel Hermanus Kühn'''); (* [[8 Oktober]] [[1903]], † [[17 April]] [[1968]]1903–1968) was 'n bekende [[AfrikaansAfrikaanse skrywers|Afrikaanse skrywer]]e skrywer, van meer as honderd boeke.<ref name=":0">Esat: <nowiki>http://esat.sun.ac.za/index.php/Mikro</nowiki></ref>. Hy is skrywer van novelles[[novelle]]s en romans[[roman]]s, speurverhale, jeugverhale en toneelstukke en hy skryf selfs ʼn’n aantal gedigte wat in die vroeë dertigerjare in ''[[Huisgenoot|Die Huisgenoot]]'' gepubliseer wordis. Hy is veral bekend vir ''Ruiter in die nag'' en ''Die jongste ruiter''.

== Lewe en werk ==

=== VroëeVroeë lewe en herkoms ===

Mikro (die skrywersnaam van Christoffel Hermanus Kühn), is op [[8 Oktober]] [[1903]] op Van Reenensplaas naby Amandelboom (later die dorp [[Williston, Noord-Kaap|Williston]]) gebore<ref name=":0" /> as die tweede jongste van veertien kinders, waarvan net sewe groot word.<ref>Mikro. ''Hy koop toe vir hom ʼn’n pen''. Voortrekkerpers Johannesburg Eerste uitgawe 1968</ref>. Van die sewe is vier seuns en drie dogters. Sy vader is die vooraanstaande boer Benjamin Abraham Kühn, wat in die kerkraad van Amandelboom dien, die bidure in die wyk lei en die kinders streng godsdienstig grootmaak. Hy publiseer ook gereeld gediggies in ''De Koningsbode'' en ''De Wekker''.

Mikro ontvang sy skoolopleiding vir sowat ʼn’n jaar op sy geboorteplaas en gaan daarna na die skool op die naby geleë plaas Klein Perdekloof, wat tydens ʼn’n groot droogte in [[1913]] tot niet gaan. Mikro en sy broer Sam help dan vir sowat agtien maande met skape oppas op die plaas. Hierna koop sy vader ʼn’n huis op Williston, waar hulle ma saam met hom en sy broer bly terwyl hulle daar skoolgaan. Vanaf Januarie [[1918]] gaan hy en sy broer na die hoërskool op [[Robertson]], waar hulle in die koshuis inwoon. Op [[28 Oktober]] [[1918]] is sy vader tydens die groot griepepidemie oorlede. Die laaste keer wat hy en sy broer hom gesien het, was toe hy hulle met die trein by die skool op Robertson besorg het. Einde [[1919]] slaag Mikro standerd agt. Vanaf November [[1920]] is Mikro ernstig siek aan dubbele longontsteking en na sy herstel gaan hy vanaf Julie [[1921]] na die Hoërskool Carnarvon, waar die Nederlandse onderwyser, J.D.A. Crafford, sy belangstelling in die [[letterkunde]] wek. Hy matrikuleer hier aan die einde van [[1922]].<ref name=":1">Remembered: <nowiki>http://remembered.co.za/obituary/view/8475</nowiki></ref>.

In [[1923]] begin hy sy studies in die mediese wetenskap aan die [[Universiteit Stellenbosch|Universiteit van Stellenbosch]], maar slaan die daaropvolgende jaar oor na landbou en voltooi in Desember [[1927]] die B.Sc. Landbou-graad aan die Universiteit van Stellenbosch.<ref>Esaach: <nowiki>http://www.esaach.org.za/index.php?title=Kuhn,_Christoffel_Hermanus</nowiki></ref>. Op universiteit kry hy die bynaam Mikro van sy klasmaats. Hy was eendag laat vir ʼn’n biologieklas waar hulle mikroskopiese werk gedoen het en as verskoning het hy aangevoer dat hy sy mikrovlooi (in stede van [[mikroskoop]]) nie kon kry nie, waarna hy die bynaam op die lyf geloop het. Hy moet telkens tydelik sy studies onderbreek om skool te hou ten einde geld in te samel om vir sy studies te betaal. So hou hy in [[1924]] ʼn’n kwartaal skool op Klaasvoogds en in [[1926]] en [[1927]] vyf kwartale op [[Vanrhynsdorp|Van Rhynsdorp]]. Hy onderneem ook ʼn’n bootreis saam met die vragskip Cawdor Castle vanaf [[Kaapstad]] na [[Liverpool]], waar hy diens doen as beeswagter vir die beeste aan boord. Die Cawdor Castle het op sy volgende vaart gesink.

In [[1928]] begin hy skoolhou, eers vir ʼn’n kwartaal by die plaasskooltjie op [[Vaalhoek]] naby Williston en toe as aflos op Williston, waarna hy in Junie van daardie jaar op [[Kuilsrivier]] begin skoolhou. In [[1932]] neem hy studieverlof en behaal sy Senior Onderwysdiploma aan die [[Universiteit van Kaapstad|Universiteit van Kaapstad.]] .

Hy tree in Maart [[1933]] in die huwelik, waaruit ʼn’n seun (Christoph Herman) gebore word, maar skei in [[1942]]. In Junie 1932 en weer in Junie 1933 doen hy dubbele [[longontsteking]] op, sodat daar elke keer opnuut vir sy lewe gevrees word. Hy herstel egter beide kere. Nadat hy herstel in 1933 vind hy en sy vrou vir ʼn’n paar maande ʼn’n heenkome op Nietvoorby, die plaas van Louis Basson naby [[Laingsburg]] in die [[Karoo]], waar die klimaat gunstiger is vir sy gesondheid. Die einde van die jaar verhuis hulle na [[Franschhoek]], waar sy skoonouers woon, en hy vir ʼn’n paar maande voltyds skryf aan ''Toiings''. Vanaf April [[1934]] tot einde [[1935]] neem hy waar as skoolhoof op [[Ritchie]] naby [[Kimberley]], waarna hy aan die begin van [[1936]] terugkeer na Kuilsrivier en in [[1937]] as skoolhoof aangestel word.

In Desember [[1943]] tree hy uit die onderwys en op 19 Februarie [[1944]] trou hy weer, hierdie keer met die onderwyseres Cornelia Jacoba (Ora) Steyn, wat hy ontmoet wanneer sy onderwys begin gee op Kuilsrivier terwyl hy daar skoolhoof is. Sy is byna twintig jaar jonger as hy. Uit hierdie huwelik word die bekende skryfster [[Corlia Fourie]] gebore, asook ʼn’n ander dogter, Lucia, en ʼn’n seun, Herman.

In hierdie tyd begin hy ook skilder, nadat [[Gregoire Boonzaier]] hom aanmoedig. Hy skryf hom in as deeltydse student aan die Kaapstadse kunsskool, waar hy meer leer oor die tegniek en uitvind hoe om verf aan te maak, waarna hy vir die res van sy lewe hierdie stokperdjie beoefen sonder om ʼn’n uitstalling te hou. Dit is eers na sy dood wat [[Saambou]] in samewerking met sy vrou Ora in Oktober [[1969]] ʼn’n uitstalling van sy werke reël om sodoende as huldeblyk te dien. Verder was hy ʼn’n goeie brugspeler en het ʼn’n goeie kennis van sport gehad, veral [[tennis]], [[rugby]] en [[krieket]]. In sy jong dae was hy ʼn’n uithalertennisspeler en het ook dikwels as rugbyskeidsregter opgetree.

Van 1944 tot [[1949]] wy hy hom voltyds aan sy skryfwerk. Die inkomste hieruit is egter onvoldoende om aan sy behoeftes te voldoen en hy lê hom ook sonder veel sukses toe op die verkoop van versekering en eiendom en spekulasie met aandele. In [[1948]] aanvaar hy ʼn’n betrekking as takbestuurder van die Hottentots Holland Trustmaatskappy in die [[Strand, Wes-Kaap|Strand]], maar die salaris is onvoldoende om aan hom en sy gesin se behoeftes te voorsien. In 1949 los hy vir ʼn’n kwartaal af as onderwyser op [[Kuilsrivier]] en vir twee maande aan die [[Hoërskool Jan van Riebeeck]] in Kaapstad. Vanaf April [[1950]] tot aan die einde van [[1955]] is hy lektor aan die Oudtshoornse Opleidingskollege, waar hy Afrikaans en Natuurstudie doseer. Na ʼn’n tydperk in ʼn’n hotel en huurhuis, laat bou hy ʼn’n huis in [[Oudtshoorn]] wat die gesin in November 1950 betrek. Teen die einde van 1950 doen sy vrou ʼn’n bloedklont in die longe op en word in Kaapstad verpleeg. Daar word geruime tyd vir haar lewe gevrees, maar sy herstel en keer weer in Maart 1951 terug huis toe.

Mikro doen dan aansoek en word aangestel om die redaksie van die jeugtydskrif ''My Land'' in [[Pretoria]] vir die Departement van Landbou te behartig. Wanneer hy aan die begin van [[1956]] in Pretoria aanland, verneem hy dat daar intussen teen die stigting van hierdie tydskrif besluit is en hulle bied hom die pos aan as redakteur van  die tydskrif ''Boerdery in Suid-Afrika''. Hierdie pos beklee hy tot [[1960]] en dien daarna tot met sy aftrede in April [[1964]] as hoofleier van die Landsdiensbeweging in die Departement van Landboutegniese Dienste.<ref name=":1" />.

Hierna vestig hy hom saam met sy gesin in die Strand terwyl hulle ʼn’n huis in [[Somerset-Wes]] laat bou, wat hulle in September 1964 betrek. Sy gesondheid begin in die tyd in Pretoria agteruitgaan en sy sig verswak vinnig vanaf [[1959]].

In Desember [[1965]] het hy ʼn’n ernstige hartaanval en op [[17 April]] [[1968]] is hy in sy huis op [[Somerset-Wes]] aan ʼn’n hartaanval oorlede.<ref name=":1" />.

Aan die begin van sy onderwysloopbaan begin Mikro ernstig skryf om die tyd te verwyl en geniet dit so dat hy nooit weer ophou nie. Sy eerste pennevrug is ''Sy eie pad'', waarvan die manuskrip verlore raak. In [[1929]] moet hy die kinders afrig vir ʼn’n skoolkonsert en by gebrek aan gepaste stukke skryf hy sy eerste drama, wat later as ''Diplomaties'' gepubliseer word. Hy is skrywer van novelles en romans, speurverhale, jeugverhale en toneelstukke en hy skryf selfs ʼn’n aantal gedigte wat in die vroeë dertigerjare in ''[[Huisgenoot|Die Huisgenoot]]'' gepubliseer word.

Sy eerste kortverhaal is ''Rou rieme'', wat in [[1931]] in ''Die huisgenoot'' verskyn. Hierna skryf Mikro ''Toiings'', maar die manuskrip word deur [[Naspers|Nasionale Pers]] afgekeur vir publikasie en eers later deur J.L. van Schaik aanvaar. Die oorspronklike manuskrip raak egter in die uitgewer se kantore verlore, waarna Mikro die hele boek weer van vooraf opnuut moet skryf.

Sy letterkundige nalatenskap word veral gekenmerk deur twee wêrelde, wat die hoogtepunt van sy kreatiewe skeppings verteenwoordig. skryf hy ʼn’n trilogie (''Toiings'', ''Pelgrims'' en ''Vreemdelinge'') oor Toiings, ʼn’n Kleurling wie se naam eintlik Frikkie is, maar sy bynaam kry oor die toestand van sy klere. Toiings word geteken as iemand met ʼn’n kinderlike natuur, met ʼn’n mistieke liefdesverlange en religieuse gevoel. Hy bly op Kareeplaas, die plaas van die boer Fanie Naudé, wat optree as ʼn’n soort beskermheer vir hom. Die verhale handel nie oor groot botsings nie, maar beeld eerder die klein konflikte in die lewe van eenvoudige mense uit, wat die menslikheid vooropstel. Mikro slaag daarin om die eenvoudige Toiings en sy probleme met diepe menslikheid voor te stel, sodat hy een van die interessantste karakters in die Afrikaanse letterkunde word.

In ''Toiings'' tree die blanke boer en sy vrou alleen as byfigure op en draai die hele verhaal rondom die bruin gemeenskap. Toiings is ʼn’n getroue skaapwagter, oordrewe beskeie en geneig om sentimenteel te wees. Hy vind in Siena sy ideale maat en sy hele lewenshouding word deur sy liefde vir haar beheers. Hulle seun kry die bulnaam Dawid Goliat Filistyn. Kort na die geboorte sterf sy, maar by alles wat Toiings doen, en veral by gewigtige besluite soos ʼn’n nuwe huwelik, gesels hy eerbiedig met haar by haar graf en die herinnering aan haar liefde help hom om struikelblokke te oorwin. Op Kareeplaas gaan dit goed, maar Toiings gaan dan Blikkiesdorp toe om ʼn’n nuwe bruid te soek en raak dan maats met die verkeerde soort wat by die kantiene rondlê. Daar is ook ʼn’n vermaaklike rugbywedstryd tussen die Never Sweats en die Lily Whites, waarby die mededinging om ʼn’n mooi jong vrou ʼn’n rol speel. Toiings se seun Dawid se siekte laat hom berouvol aan Siena erken dat hy nie kontrak gehou het nie en sy kind verwaarloos het. Nadat hy met verkeerde vroue soos Griet en Drieka Wee deurmekaar was, vind hy met behulp van oompie Dissel eindelik vir Jannetjie. Sy is ʼn’n skamerige maar deeglike vrou wat by sy stemmige geaardheid pas en hy keer terug na die plaas.

''Pelgrims'' se titel verwys na afgedwaalde pelgrims wat ná ʼn’n swerftog in die woestyn eindelik weer die goeie pad vind. In hulle eenvoud worstel hulle steeds met universele lewensvraagstukke. Toiings en Jannetjie is getroud en hy is vol heilige voornemens om nou reg te lewe en fluks vorentoe te boer. Sy eerste daad is om Siena se verwaarloosde graf skoon te skoffel en in sy verbeelding vereenselwig hy sy twee goeie vroue met mekaar. Hy sien in sy geluk nie die voortekens van die dreigende droogte raak nie en redeneer dat omdat hy nou reg lewe, die reën nie kan wegbly nie. Wanneer Twaailaait, die donkie wat hy eenmaal as troosgeskenk aan oompie Dissel gegee het, wegloop terug na Toiings toe, verruil hy hom vir ses bokke. Na hierdie slegte daad verdwyn Toiings se gemoedsrus. Wanneer die droogte aanhou en die vee begin vrek, raak hy opstandig. Eindelik word hy so sterk oortuig dat die droogte aan sy sonde met Twaailaait te wyte is en dat hy nog verder gestraf sal word deur ook Jannetjie se dood, dat hy sy sonde aan oompie Dissel bely. Die vee begin vrek en dan sterf oompie Dissel ook, waarna Toiings hom tot die drank wend vir troos. Hy verlaat vir Jannetjie, Dawid en sy dogtertjie Siena en gaan weg na waar Saul Niklaas en sy mooi dogter Sysie ook is. Hy sien egter in ʼn’n visioen Siena se graf oopgaan, maar dit is Jannetjie wat hom roep. Dit is net die teken wat hy nodig het om terug te gaan huis toe en kort daarna begin dit reën. ''Pelgrims'' en ''Toiings'' ontvang in [[1936]] die [[Hertzogprys]] vir Prosa.

''Vreemdelinge'' vertel van Toiings se besorgdheid oor sy seun, Dawid, wat misdadige karaktertrekke begin openbaar en deur die boer Fanie Naudé van die plaas weggejaag word. Dawid gaan lokasie toe, waar hy diefstal pleeg en in die tronk beland. Toiings en Jannetjie trek dan ook lokasie toe om hom by te staan. Hier voel hulle soos vreemdelinge en word uitgebuit deur gewetenlose skurke. Met behulp van die sendeling Herklaas van der Vyver kom Toiings weer tot verhaal. Dawid word vrygelaat en versoen hom met sy vader, maar sterf kort daarna in ʼn’n ongeluk by sy werk. As karakter kom Dawid ongelukkig nie heeltemal uit die verf uit nie, hoofsaaklik omdat die leser hoofsaaklik van hom en die karaktervormende situasies waarin hy betrokke is, hoor en hierdie gebeure nie daadwerklik weergegee word nie. Sy dood, nadat hy homself gerehabiliteer het, kry dus nie die trefkrag wat dit behoort te gehad het nie. [[André P. Brink]] verwerk die karakter Toiings in ʼn’n drama, ''Toiings op die langpad''.<ref name=":2">Stellenbosch Writers: <nowiki>http://www.stellenboschwriters.com/100mikro.html</nowiki></ref><ref>Mulock-Houwer, F.A.M. Kriterium, Oktober 1963</ref>.

Verskeie ander werke oor bruin mense verskyn van hom. ''Oeslande'' is die verhaal van Draaikolk se bruin gemeenskap en die pogings van die sendeling, Herman Otto, om hulle op geestelike en ekonomiese gebied te bearbei. Herman besluit om ʼn’n groot lap grond langs Soetrivier deur die bruin mense te laat bewerk. Die onmiddellike resultaat van Herman se proefneming is dat die dorpsbewoners dit baie moeilik vind om werkvolk te kry en veertien dae nadat die bruin mense die laaste sooi langs die rivier omgekeer het, val hulle maar weer stadigaan terug in hul gewoontes van leeglê en drink. Die ontevredenheid van die dorpsbewoners groei wanneer die bruin mense opstandig word tydens die opwinding van ʼn’n verkiesing waarin allerlei beloftes aan hulle gemaak word. Die burgemeester, Lodewyk Roux, word vermoor deur Pool, een van die hooffigure in die gemeenskap. Pool gee sy werk by die kleremaker op omdat hy deur Herman se boerderyskema begin te hunker na die rustige plaaslewe. Hy word egter in sy liefde vir Krissie gedwarsboom deur haar werkgewer, Lodewyk Roux, op wie hy hom dan wreek. Mikro lewer in hierdie roman duidelike blyke van die witmense se huigelagtigheid in hulle gedrag teenoor die bruin mense, soos beliggaam in veral die burgemeester se optrede, maar ook die volksraadslid D.P.R. met sy politieke vleiery en omkooptaktiek, die babbelsugtige kleremaker, Jan du Toit, en sensasie beluste magistraat, Vercuiel. Dit is die bruin mense wat met meer menslikheid geteken word en die lewe en karakters in hulle gemeenskap vorm die kern van die verhaal.

Verdere uitbeelding van die bruin mense vind ons in ''Huisies teen die heuwel'' en ''Stille uur'', die vervolg daarop, saamgebundel onder eersgenoemde titel. In die wit huisies teen die heuwel, bokant die hoogste wingerd, bly die bruin gemeenskap wat in diens is van die Bolandse wynboer Gert Oberholzer. Daar is Ou Krisjan Latei, wat altyd reg is met ʼn’n gesangvers wanneer hulle berispe word, die drie Kosters wat nie praat nie maar saans hulle verlange met musiek wegspeel, die twee skelms Doppie Hendriks en Piet Ribbes, wat albei te lui is om te werk en altyd siek speel. Die klompie plaasarbeiders wat met humor geteken is, word simbolies van die mensdom in wie die verhewe en goeie tragies saamgemeng is met die aardse luste van die vlees. Ten spyte van die raak beskrywings en die totaalbeeld wat van die gemeenskap gegee word, is hierdie werke sketsmatig van aard en los van bou, sonder die noodwendige stukrag van ʼn’n roman.

''Die donker stroom'' skets die lewe van die bruin gemeenskap langs die Bonkelrivier in oorlogstyd. Aan die een kant van die rivier woon die blankes en aan die ander kant die bruin mense. Die blankes vermy die bruine mense, behalwe wanneer daar verkiesings vir die stadsraad of die Volksraad is, wanneer blankes kom stemme bedel. Verder word die bruin mense aan hulle eie lot oorgelaat en kry hulle net soveel drank in die hande as wat hulle wil hê, met die dopstelsel wat op die plase van krag is. Dan breek die oorlog uit en word rekrute vir die leër gesoek. Die bruin mense sien dit as ʼn’n geleentheid om uit hulle ellende te ontsnap. Hulle trek dorp toe, want die mans kry toelaes van die leër en daar leef hulle ʼn’n verworde bestaan van ontug en smokkel met verbode middels. Hierdie groep verag die blankes, veral die Boere, en leer allerhande Engelse leefwyses aan. Tussen hulle staan die hardwerkende, kerkvaste messelaarsfamilie van die Juries wat soos ʼn’n rots staan in die donker stroom van afvalligheid. Die antagonisme tussen die groepe neem toe en dan stoot die Bonkelrivier oor sy walle, wat die gemeenskap tot besinning roep. In hierdie roman rig die skrywer ʼn’n duidelike waarskuwing aan die gewetenlose blankes wat met die belangrike probleem van die politieke toekoms van die bruin mense speel vir eie gewin.

''Rou rieme'' is ʼn’n bundel kortverhale, waarin die verhaal ''Ou Sampie van die Rôeveld'' die hoogtepunt is. Sampie word as held van die bruin gemeenskap van Rooiwal vereer omdat hy reeds drie vroue begrawe het en ook blykbaar die geheim van die ewige jeug ontdek het. Pas was die derde vrou begrawe of Sampie maak al weer flikkers by Let. Let is egter verloof aan die konstabel Freek, maar die ou wewenaar is te uitgeslape vir hom en Let word sy vierde vrou. As die ouderdom Sampie begin vang, bedink hy ʼn’n plan om ʼn’n pensioen te bemagtig. In sy onderhoud met die magistraat erken die eertydse huweliksheld met bitterheid dat sy vierde vrou hom baasgeraak het. Let word elke jaar sterker en ou Sampie is nou te swak om haar te slaan en aan die einde van die maand loop sy weg met sy pensioengeld. Sy vertrek met haar ‘broeisel kleingoed’ en laat ou Sampie eensaam agter om te treur oor die glorie van vergange dae, toe hy sy vroue nog kon regslaan. Die ou vrou Kris kry egter weer pak by haar man en soek skuiling by Sampie, wat nou skadeloos is, en so kry hy sy vyfde vrou. Vier van die ander verhale in die bundel is dorpsketse, waarin Mikro verskeie figure uit die dorpie Rooiwal tipeer. Die keurkommissie vir die Hertzogprys vir 1936 voel dat hierdie werk eervolle vermelding verdien.

Mikro se behandeling van die bruin mense in sy prosa toon met tyd ʼn’n daadwerklike klemverskuiwing. Voor [[1945]] word hulle geskets slegs binne hulle eie klein milieu, waar die karakters skynbaar onbewus is van groter aktualiteit en rasseprobleme en hulle asof vanselfsprekend onder die bekwame leiding van die blanke staan. Reeds met ''Die donker stroom'' in [[1946]] word die politiek vir die eerste keer betrek, hierdie keer met kritiek op die blankes se uitbuiting van die bruin mense om stemme te werf. Die latere ''Die koperkan'' is ʼn’n probleemroman waarin die rasseprobleem tussen blank en bruin op ernstiger wyse onder die loep kom en die plaasagtergrond plek maak vir die meer kontemporêre stadsmilieu, met die bruin mense wat hierin meer volledig as selfstandige mens uitgebeeld word wat losstaan van die blanke se leiding. Die idealistiese bruin onderwyser Derk Booysen stry teen haat vir die blankes én teen apartheid, maar word daarom deur sy eie mense gewantrou, terwyl die blankes hom ook nie aanvaar nie. ''Osse van klei'' word eers na Mikro se dood gepubliseer en neem hierdie tema verder. Hierin kom die probleem van die bruin mense binne die apartheidsituasie op menslike vlak tot uitbarsting en bly daar by Gus Opperman slegs verbittering oor.

Die novelles oor Meraai Botes en die ander Gonnakolk-mense is versprei in die bundels ''Die wa-as'', ''Die houtswaan'', ''Die porseleinkat'', ''Die nooiensuil'', ''Gonnakolk'', ''Die weduwee Meraai'' en ''Kinders van Meraai''.<ref>Antonissen, Rob. Standpunte. Nuwe reeks 17 en 18, Mei-Desember 1957</ref><ref>Antonissen, Rob. Standpunte. Nuwe reeks 17 en 18, Mei-Desember 1957</ref><ref>Antonissen, Rob. Standpunte. Nuwe reeks 17 en 18, Mei-Desember 1957</ref>.

''Die wa-as'' bevat vier novelles, onder andere die verhaal ''Nag Mattewis'', wat as hoogtepunt in die bundel uitgesonder kan word. Dit is die eerste Gonnakolk-verhaal. ''Die wa-as'' handel ook oor Gonnakolk se mense, terwyl die bundel verder ook die novelles ''Maar die grootste hiervan'' en ''Die huis langsaan'' bevat. ''Die houtswaan'' bevat vyf novelles en die titelverhaal is ʼn’n vervolg op ''Nag Mattewis'' uit ''Die wa-as''.

Daar is ook ʼn’n aantal verhale oor die mense van Soetwater, met veral ''Jaatjie, ek kom'' wat uitstaan. Ander verhale oor Soetwater is ''Liewe Maans'', ''Hier kom Gawie Jordaan'' en ''Dankie, Bella''. Ten spyte van sy kritiek oor die gebrek aan diepte in die novelles en die beperktheid van die gegewe, beskou [[Rob Antonissen]]<ref>Antonissen, Rob. Standpunte. Nuwe reeks no. 5, 1955</ref> hierdie boek as die beste prosawerk van [[1954]] omrede Mikro se atmosfeerskepping en sy vermoë om vlot en kostelik te vertel. ''Die porseleinkat'' bevat sewe verhale en verower die [[W.A. Hofmeyr-prys]] in [[1955]].

Die verhale oor die mense van Gonnakolk is ''Die porseleinkat'', ''Soppenhoef'', ''Uw liefhebbende eggenote'' en ''Die agste van aankomende maand''. Daar is ook drie verhale oor die mense van Soetwater, naamlik ''Weerlig bo Soetwater'', ''Bruidjie Dit en Bruidjie Dot'' en ''Nancy Herrington''.

''Die nooiensuil'' bevat ses verhale, insluitende ''Ai Mattewis'' oor Gonnakolk se mense. Die bioskoop die Capitol (of, soos Meraai sê, Gonnakolk se Sondekol) maak op Gonnakolk oop en almal gaan bioskoop toe. Meraai en Mattewis se dogters is groot en Meraai is bekommerd oor hierdie verwikkelinge. Dit is egter die verhaal ''Ouma Villett'' wat die hoogtepunt van die bundel is, in sy menslike uitbeelding van die goeie vroutjie wat die dubbele kruis van ʼn’n swaksinnige man en treiterende ouvrou met lydsaamheid verdra. Ander novelles in hierdie bundel is ''Die nooiensuil'', ''Hotel Belvedere'', ''Twee kamers'' en ''Klippeteklap''. ''Gonnakolk'' is ses verhale oor Mattewis en Meraai en hulle mense en bevat ''Ouderling Mattewis'', ''Die lamp'', ''Ons tweelingbroer'', ''Die papierklavier'', ''Sonde met die soprane'' en ''Een toer door Afrika''. Na Mattewis se dood moet Meraai in ''Die weduwee Meraai'' alleen oor die weg kom en boonop die kinders verder alleen grootmaak. Hierdie bundel se novelles is ''Tot siens, Mattewis'', ''Ek sal, Mattewis'' en ''Ekskuus, Mattewis'' ''Kinders van Meraai'' is ʼn’n roman wat die lewe na die dood van Meraai beskryf en word in drie dele verdeel, naamlik ''Tewes, die seun van Mattewis'', ''Maria, die dogter van Meraai'' en ''Die nuwe Gonnakolk''. Met die uitbeelding van die kinders word Mattewis en Meraai se lewens in wyer perspektief gesien en word die gang van geslagte en die veelsoortigheid van die kinders en hulle verwagtings en ideale in familieverband ondersoek.

Die ''Gonnakolk''-stories word na Mikro se dood deur [[PG du Plessis|P.G. du Plessis]] vir die televisie verwerk en die Mattewis en Meraai-karakters geniet groot populariteit onder kykers. Ná hierdie televisiereeks word die verhale weer heruitgegee in die bundels ''Mattewis en Meraai: Die vroeë jare'', ''Mattewis en Meraai: Die kinders'', ''Mattewis en Meraai: Die ouderling'' en ''Mattewis en Meraai: Die weduwee''.<ref>Antonissen, Rob. Standpunte Nuwe reeks 16, Februarie-April 1957</ref><ref>Antonissen, Rob. Kern en tooi. Nasou Beperk Eerste uitgawe Eerste druk Elsiesrivier 1963</ref><ref>Breytenbach, Kerneels. Die Burger. 4 Augustus 1983</ref>.

Die kortverhaal ''Die ouderlingvrou'' word opgeneem in ''Halfeeu'', waarin P.G. du Plessis hoogtepunte uit die eerste vyftig jaar van ''Die Huisgenoot'' saambundel. In hierdie verhaal is Meraai bekommerd oor Mattewis se vermoë om in die openbaar te bid na sy verkiesing as ouderling. Sy wil hom ondersteun sodat hy in sy gemeentediens slaag, maar haar inmenging veroorsaak meer probleme as wat dit help. Sy verneem darem tog aan die einde dat Mattewis die kerkraadsvergadering suksesvol met gebed kon open. In [[1990]] bring die dramastudente van die destydse Pretoria Technikon ʼn’n verwerking van die mense van Gonnakolk na die verhoog.

Ten spyte van treffende momente is die res van Mikro se werk van minder letterkundige belang.

''Huurlinge'' hanteer die onderlinge rusies tussen onderwysers op ʼn’n klein dorp.

''Basjan Bastiaanse'' is ʼn’n boereroman, waarin die ontwikkeling van ʼn’n ruwe hardwerkende boer tot nasiebesef en geestelike vryheid uitgebeeld word. Die agtergrond is die Afrikaner se lotgevalle tussen 1916 en 1942, met Basjan en sy vrou Hettie wat dien as simbool van die ideale Afrikaanse gesin en gekontrasteer word met ander gesinne wat tiperend word van foute in die volk.<ref>Opperman, D.J. ''Verspreide opstelle.'' Human & Rousseau Kaapstad en Pretoria Eerste uitgawe 1977</ref>.

''Vier mense'' het ʼn’n godsdienstige tema.

''Klaradynstraat'' beeld die wel en wee van die mense van hierdie straat uit, almal verteenwoordigers van die laer en armer klasse in die samelewing, waar daar tussen die wit mense ook mense van kleur woon. Die roman word egter weinig meer as ʼn’n reeks anekdotes om die gesinne aan die leser voor te stel, sonder dat hulle maatskaplike agtergrond grondig ondersoek word of aandag gegee word aan karakterontwikkeling.

''Ons lampe gaan dood'' beskryf die ondergang van ʼn’n plattelandse Afrikanergesin in die stad.

''Nog geen herberg'' bevat twee novelles. In ''Nog geen herberg'' is die predikant Bennie Durand ontnugter wanneer hy uitvind dat daar vir hom nie plek in die kerk is nie, terwyl ''Die nuwe gebod'' die oue en nuwe in ons volkslewe uitbeeld.

In ''Die oue en die nuwe'' is oom Berrie de Beer die simbool van die beste in die lewensbeskouing van die Afrikaner van die vorige geslag, wat in kinderlike geloof sy God soek en vind. Abraham is die seun van oom Berrie, wat die nuwe lewenshouding simboliseer met sy uitspraak dat die Calvinistiese leer in die mense se pad staan.

''Anna Beyers'' is die liefdesverhaal van Anna Beyers en Adriaan Loubser, woonagtig in die bergagtige Noordweste van die Kaapprovinsie. Hulle lewens is egter nie ongekompliseerd nie en die verraderlike Klaas Dampies en die onrusbarende aantal veediefstalle sorg vir grootskaalse bekommernis. Boonop is daar die man wat nie skroom om moord te pleeg nie en agterdog en verwarring saai in die gemoedere van ʼn’n eens vreedsame gemeenskap.

''Die parskuip'' is ʼn’n liefdesverhaal wat in die Kaapse wingerde op die spogplaas Oude Kelder afspeel.

''More is dit nuwemaan'' is ʼn’n roman oor die mense van die dorpie Lichtendal. Die Swart Virus kom na die dorp en bring die innerlike krag en vrees in die mense uit en wis die onderskeid tussen die trotses en die swakkes en veragtes uit.

''Drie vroue en ʼn’n hond'' bevat vyf novelles, met die titelverhaal wat vertel van drie oujongnooiens wat saam met ʼn’n hond in ʼn’n huisie langs die spoorlyn woon. Een nag word hulle wakker wanneer hulle bewus word van ʼn’n man wat hulle afloer en hulle kry groot voetspore in die bedding voor die venster. In stede van vrees maak hierdie besoek egter ander gevoelens in hulle wakker.

''Die dames sestien'' bevat twee novelles, die titelverhaal en ''Die liewe masker'', beide met die onpeilbare vrou as onderwerp. In ''Die dames sestien'' (naam van ʼn’n eksklusiewe vroueklub) soek Pip Toerien, vrou van professor Jan Toerien, na verwesenliking as individu. In haar soektog verwaarloos sy haar man en kind, met byna tragiese gevolge. Beula Serfontein is in ''Die liewe masker'' daarvan oortuig dat geluk slegs met geld bekombaar is en dat ʼn’n mens moet veg vir wat jy wil hê. In die proses dra sy ʼn’n masker wat haar ware self verbloem. In ''ʼn’n Span van 20 Muile'' word Skilpadkop nou plat gestoot vir ʼn’n nuwe goudmyn. Die vorige inwoners in hierdie landelike gemeenskap het in hulle beskeidenheid tog ook bestendige lewenswaardes gehad, met hulle eie menslikheid, vreugde in die dagtaak en hegte familiebande. Daar is oom Nollie se vreugde in sy span van twintig muile op die dorsvloer, die Getrou-broers se kunstige klipwerk en Balie se belangrikheid as koster. Die platstoot van die omgewing is simbolies van die vernietiging van die ou waardes en die vervanging daarvan deur materialisme.

''Die koperkanon'' is ʼn’n humorverhaal.

''Oudepalmiet'' is ʼn’n lang kloofvallei waarin vyf wingerdplase lê en die lewe van die gemeenskap word rondom die wedervaringe van die vyf families op die plase weerspieël. Hoewel die gemeenskap, beide die ouer en die jonger geslag, ʼn’n organiese eenheid vorm, is die probleme wat aangespreek word meer universeel.

''Die winkelvenster'' is drie kort novelles, ''Die winkelvenster'' (die verhaal van die jong onderwyseres Gogga wat haar drome najaag en ʼn’n ou vrou wat haar in die verlede toespin), ''Die man in saal D3'' (wat die lewe in ʼn’n hospitaalsaal uitbeeld) en ''Die man in die deur''.

''Droomberg'' is ʼn’n klein dorpie vol bome en wingerde. Die nuwe juffrou vind uit dat dit ʼn’n dorpie is vol interessante mense en intriges.

Die radiosketse wat Mikro saam met Marie Schoeman skryf, word in ''Elke huis het sy kruis'' gepubliseer. Dit beeld die kaskenades van ʼn’n dorpsgesin uit, wat benewens gesonde humor en gevatheid min diepgang het. ''Dankie Adrianos'' bevat ses uiteenlopende kortnovelles wat die gemene tema het van  die dood wat enige tyd kan toeslaan, juis wanneer ʼn’n mens dit die minste verwag.

''Waar die bokmakierie fluit'' is ʼn’n bundel kortverhale, met die oorheersende tema dié van idealistiese mense wat verlang na ʼn’n plek om die suiwerheid na te streef.

In ''Drielaag'' word verhale van hom, H.S. van Blerk en [[Dolf van Niekerk]] saamgebundel. ''Sewejaartjies'' bevat die titelverhaal en ''Een aand''.

''Hy koop toe vir hom ʼn’n pen'' is sy outobiografie, die intimiteit waarvan bederf word deur die onnatuurlike keuse van ʼn’n derdepersoonsverteller. Ook hinderlik is die onderliggende toon van onvergenoegdheid omdat hy glo dat hy nie van letterkundige kritici die erkenning kry wat hy verdien nie. Die boek is nietemin ʼn’n interessante kyk op mense se gewoontes en ’n leefwyse wat onherroeplik verby is, terwyl die streke waar hy gebly het ook lewendig beskryf word.

Mikro skryf talle speurverhale en spanningsverhale.

Die speurroman ''Kompartement 1001E'' word in [[1961]] verfilm as ''Moord in Kompartement 1001E''.

In ''Coert Bloemsen se geheim'' kom ʼn’n sonderlinge rondloperman in ʼn’n stil Bolandse dorpie aan en maak hom tuis in ʼn’n skuur op een van die erwe. Een oggend word hy vermoor aangetref. ʼn’n Tweede rondloper word kort daarna op dieselfde manier vermoor. Verskeie mense staan onder verdenking. Die speurder van Kaapstad weet dat as hy Coert Bloemsen se geheim kan uitvind, hy ook sal weet wie die moordenaar is.

''Alberdine Bantjies, Speurder'' stel hierdie halfblinde, eksentrieke speurder met sy unieke manier om moordsake op te los bekend.

''Moord na ete'' is nog ʼn’n Alberdine Bantjies verhaal. Die sieklike en baie ryk Ben Sauerman word op ʼn’n buitengewone manier vermoor en daar is baie verdagtes, almal mense wat graag die erfgename van die aansienlike boedel sou wou wees. Voordat die saak ontrafel word, vind daar nog twee moorde plaas.

''Die vrou van Petrus Delft'' waak met jaloerse liefde oor die geluk van haar kinders. Sy is selfs gewillig om Joos te vergiftig sodat Klara nie met hom hoef te trou nie. Dan bied sy haar aan as die moordenares van Johannes, sodat haar familie nie onder verdenking moet staan nie, waarna sy probeer selfmoord pleeg. Sy word gered en vertel die hele storie. Algaande word die insig in die karakters en hulle optredes duideliker.

''Die eensame wag'' is ʼn’n verhaal geïnspireer deur die legendariese figuur van Karl Stramrood en sy heldedade en speel af in die dertigerjare van die negentiende eeu aan die Oos-Kaapse grens.

''Die wit arend'' speel af in [[1825]] aan die grens van die [[Oos-Kaap]], waar strooptogte, diefstal en moorde aan die orde van die dag is. Almal soek na die Wit Arend, wat verantwoordelik gehou word vir die onluste. Stefaan Borman weet dat almal dink hy is die Wit Arend, maar hy weet ook dat hy nie vir die onluste verantwoordelik is nie. Met die hulp van Neil White, seun van ʼn’n Britse Setlaar, en die Xhosa Sekwa onderneem hy om die boosdoener aan die man te bring. ''Die blou soldatepak'' en die vervolg daarop, ''Die rooi geruite rok'', speel af in die tyd van [[Willem Adriaan van der Stel]] se bewind aan die Kaap.

''Die Oranje Sneltrein'' vertel van vyftigduisend rand se diamante wat in Durban gesteel is, waarna dit met die Oranje Sneltrein na Kaapstad gebring word. Speurder-sersant Egbert Louw moet in die twee dae wat die reis duur, die saak oplos. Kort-kort kom hy op iets verdag af, maar baie van sy leidrade is vals, geplant deur ʼn’n geslepe bende wat weet hoe om mense om die bos te lei.

In ''Die blonde haarkapper'' word die lyk van speurder Chris Louw van die Veiligheidspolisie in Bankstraat gevind. Hy was op die spoor van iets groots, maar sy kollegas weet nie wat dit was nie. Sersante Ben Carr en Jos Melck vind dat daar interessante karakters in Bankstraat is. By die haarkappersaak werk ʼn’n blonde haarkapper en daar is Stephen Burke wie se vrou ʼn’n paar maande gelede vermoor is. Hulle eerste goeie leidraad is ʼn’n meisie met ʼn’n groen rok wat ʼn’n eienaardige advertensie in ʼn’n koerant geplaas het. Hulle spoor haar op maar sy word vermoor voordat sy kan praat.

Vir die jeug skryf Mikro ʼn’n groot aantal avontuurverhale. Hierdie sluit in ʼn’n groot aantal wat tydens die [[Anglo-Boereoorlog]] afspeel, soos ''Die ruiter in die nag'' en die vervolg daarop, ''Kaptein Gereke'', ''Die jongste ruiter'', ''Boerseun'', ''Die jongste veldkornet'', ''Vlam'', die ''Kleingeld''-reeks en ''Die Bont Takbok''-reeks.

Hoewel die verhale suiwer fiksie is, word historiese karakters en veldslae gebruik om die agtergrond histories korrek in te kleur en sodoende geloofwaardigheid te verhoog. ''Ruiter in die nag'' word verfilm en plaaslik en internasionaal uitgereik en dit word ook in Engels vertaal as ''The night rider''. Hierin doen ʼn’n geheimsinnige ruiter in die nag waaghalsige verkenningswerk vir die Boeregeneraals. Telkens uitoorlê hy die vyand en hulle soek tevergeefs na hom. Niemand weet wie hy is nie, maar Willemien wonder of dit nie moontlik Sarel Gereke kan wees nie. ''Kaptein Gereke'' is die vervolg op ''Ruiter in die nag''. Kaptein Sarel Gereke ontmoet in die geheimsinnige Engelse verkenner, die “Kolonel”, ʼn’n waardige teenstander. Sarel probeer sy identiteit vasstel, maar boet byna met sy lewe daarvoor. Hy en sy makkers besorg die president na veiligheid, maar kort daarna is die oorlog verby en keer hy terug na sy plaas, waar hy en Willemien saam die toekoms kan ingaan.

''Die jongste ruiter'' is die verhaal van die dertienjarige Krisjan Venter. Op die plaas speel hy dikwels saam met sy boetie en sussie oorlog, maar dan kom die kans om by generaal De Wet se kommando aan te sluit, waar hy ʼn’n knap verkenner word.

''Die jongste veldkornet'' is nog ʼn’n verhaal uit die Anglo-Boereoorlog. Dries Lombard is op negentien die jongste veldkornet in die Vrystaat. Hy word die taak gegee om saam met sy kommando vir president Steyn veilig van Reitz na Warden te vergesel. Daar is egter ʼn’n verraaier in hulle midde wat die planne aan die Engelse verklap, wat bitter graag die president as gyselaar sou wou gevange neem. “''Vlam''” is die perd van Adriana, die dogter van ʼn’n Kolonialerboer. Met die koms van die oorlog sluit Adriana se ouer broer Gert op Vlam se rug by die Boere-kommando’s aan en kort voor lank word Vlam ʼn’n legende. Die Tommies dink dit moet ʼn’n spookperd wees, want hy is skynbaar orals, kan nêrens vasgekeer word nie en is in staat om die kommando’s teen die vyand te waarsku.

''Die bont takbok''-reeks handel oor die dapper verkenner Ben Lasserbi, wat in werklikheid prins Carlo van Lasserkov is. Hy veg vrywillig aan die Boere se kant tydens die Anglo-Boereoorlog.

In ''Die bont takbok'' weet nie een van sy medeverkenners of selfs sy bevelvoerder generaal Koos de la Rey wie hy in werklikheid is nie. Hulle vind dit eers uit wanneer die jaloerse en selfsugtige prinses Rosa kom om hom te probeer teruglok na haar en selfs nie vir die gemeenste dade van verraad stuit nie. Ben wil egter sy adellike afkoms afsweer, veral nadat hy vir Lettie Potgieter ontmoet, die mooi Boerenooi wat prinse wantrou. Hy word die baasverkenner, die Bont Takbok.

In ''Die bont takbok verken'' doen sy broer, kroonprins Mikos, ʼn’n beroep op Ben om na Lasserkov terug te keer. Oorlogswolke het oor Lasserkov saamgepak en die enigste man wat die Huis van Lasserbi weer op die troon sou kon plaas, was Ben Lasserbi. Sy selfopgelegde taak op Afrikaanse bodem was egter nog nie voltooi nie.

''Die bont takbok word bittereinder'' sluit hierdie reeks af. Ben is steeds die baasverkenner van generaal [[Koos de la Rey|De la Rey]] en voer die generaal se gevaarlikste bevele uit. Hy waag dit ook om sy verlange na Lettie te stil deur ʼn’n besoek aan die konsentrasiekamp op Irene. Op 6 Junie 1902 kom generaal De la Rey en sy burgers egter by Doornkom voor hulle laaste graf te staan – die graf van die vryheid van die Boere-nasie.

Die drie boeke in die ''Kleingeld''-reeks speel ook tydens die Anglo-Boereoorlog af.

In ''Die Kleingeld-kommando'' ontmoet ons vir Kleingeld Barnard en sy elf penkopmaats wat op eie inisiatief ʼn’n kommando vorm om aan die oorlog deel te neem en veral hulp te verleen aan diegene wat op die plase agtergebly het of in die veld verkeer. Hulle einddoel is om by generaal De Wet se kommando aan te sluit, kom wat wil. ʼn’n Fragment uit hierdie boek word deur [[F.V. Lategan]] opgeneem in die versamelbundel ''Voorsmaak'', wat bydraes van [[Scheepersprys vir Jeugliteratuur|Scheepersprys]]-wenners bevat.

''Burgers van die Kleingeld-kommando'' vertel van hulle verdere avonture. So neem hulle op aanmoediging van kommandant Koos Fourie sestig perde van die Engelse af en neem dit na die Boere op kommando, terwyl hulle by ʼn’n ander geleentheid gesteelde perde vir slagdiere verruil wat hulle ongemerk onder die vroue en kinders in die kampe te Bethlehem uitdeel. Hulle vang vir Lewies Nel, die hensopper, en oorhandig hom aan generaal de Wet. Kleingeld loop ook weer vir Hester van Tromp raak, die meisie aan wie hy so dikwels dink maar in wie se teenwoordigheid hy altyd na die regte woorde moet soek.

''Generaal Kleingeld'' sluit die reeks af. Kleingeld Barnard en sy dapper penkopkommando maak dit vir die Engelse in die Vrystaat so warm dat ʼn’n offisier spesiaal deur sy generaals aangesê word om die seuns voor te keer en na Bloemfontein te bring. Hy kry dit egter nie reg nie en dit is die penkoppe onder hulle “generaal” Kleingeld wat daarin slaag om deur die vyandelike linies te breek om klere en ander voorrade aan die manskappe in die veld te lewer. So swerf die elftal rond en beland van die een skermutseling in die ander. Na dit alles kom die berig dat die oorlog verby is. Hulle gaan met weemoed en tog ook met hoop huis toe en terug na diegene wat vir hulle gewag het.

Die ''Sias en Mias''-reeks is jeugboeke vir jonger kinders, waarin die avonture van die identiese tweeling afspeel in die verskeie plattelandse gebiede waar hulle pa as sendeling werk.

Met ''Sias en Mias'' word die reeks ingelei en maak ons kennis met die onnutsige tweeling, seuns van eerwaarde Jan Viljoen van Bitterwater.

''Sias se spoetnik'' se titel word by ʼn’n herdruk verander na ''Sias se ruimtetuig''. Hierin probeer Sias die taal van die diere te bemeester, waarna hy die gevaarlike ontdekkingsreis na die maan in sy nuwe ruimtetuig, Colombia, wil onderneem. Om die taal van diere te leer moet hy volgens Koos Geyer slegs een nag alleen op Boesmansberg deurbring, maar hierdie uitstappie ontaard in ʼn’n nag van angs en verskrikking en ʼn’n botsing met die gereg. Met die maanreis gaan dit nie beter nie.

''Voëlvlei se konsert'' word later herdruk as ''Die konsert''. Juffrou Otterkam het al haar dae om die skoolkonsert te organiseer, veral omdat sy boonop trouplanne het. Dan jaag Boesman, Sias se mak akkedis, haar ook nog die skrik op die lyf.

In ''Jasper, die molslang'' hou Sias en Mias ʼn’n molslang in die hokkie wat Sias skelmpies in hulle buitekamer ingesmokkel het. Juffrou Otterkam met haar aanstaande bruidegom en ʼn’n streep huismense daag onverwags daar op. Jasper se teenwoordigheid word ontdek en dit lei tot groot konsternasie, veral wanneer hy wegseil en wegkruip.

In ''Die hanskalfies'' maak die mooi nuwe juffrou vir Mias voorsitter van die Landsdiensklub. Dit veroorsaak dat Sias so ampertjies die kluts kwyt raak.

Die tweeling se kleinboetie, Kleinjan, kry in ''Abednégo die skilpad'' ook ʼn’n troeteldier. Kleinjan wil vir Abednégo as projek vir die Landsdiensklub gebruik en met skoenpolitoer poleer hy die skilpad se dop mooi blink. Dan word Abednégo gesteel.

''Speurder Sias'' beplan om vir Joggie Petoors vas te trek, al is hy te slim vir sersant Pietertjie van Wyk. Vir ou Joggie is daar niks so lekker as om te steel nie en hy verbeel hom dat hy nog eendag koning gaan word. Wanneer die stemme so met hom praat, ontgeld al wat ʼn’n hoender is dit en Joggie draai hulle nekke maklik om. Dan kom maak Joggie amok in die pastorie se hoenderhok en Sias kry sy planne agtermekaar.

In ''Die steenbokkie'' wou Sias nog altyd ʼn’n mak wildsbokkie gehad het. Die laaste dag van die Desembervakansie gaan die seuns piekniek hou in die berg, onbewus van die man en sy geweer op die spoor van twee steenbokkies. Toe die skote klap, sien Sias die lammetjie in die ruigtes.

''Ounooi die uil'' is Mias se uil en orals waar Mias gaan, sit Ounooi op sy skouer. Mias glo dat Ounooi baie slim is en sommer gou leer Ounooi hoe om self haar hokkie oop te maak. Daar kom egter probleme wanneer Ounooi vir Mias in die kerk en later in die skool gaan soek.

''Afskeid'' gaan oor die tweeling se weggaan van Bitterwater wanneer eerwaarde Viljoen ʼn’n beroep na Biesielaagte aanneem. Sias is veral hartseer, want sy pa het gesê dat hulle geen dier kan saamneem nie en boonop het hy vir die eerste keer verlief geraak op ʼn’n meisie.

In ''Eerste dae op Biesielaagte'' is Sias en Mias sommer met die intrapslag in die moeilikheid by die nuwe skool. Dis nie dat hulle dit so wil hê nie, maar vir wat foeter almal ook so oor wie Sias en wie Mias is? Mettertyd leer die tweeling egter hul nuwe omgewing ken.

In ''Die harp'' kry elke tweede kind op Biesielaagte ʼn’n harp en Kleinjan wil opsluit ook een hê, ongeag wat sy pa sê. Sias kom in groot moeilikheid, want daar word geld in juffrou Rens se klas gesteel en sy beskuldig hom daarvan. Sias weet egter wie die skuldige is, maar wil dit nogtans nie verklap nie.

In ''Kaptein Mias'' word Mias gekies as kaptein van die onderelf-rugbyspan, maar die druk is groot, want sy pa het op sy dag vir die Westelike Provinsie gespeel. Wanneer die span gaan toer, gaan pa Jan en die hele gesin saam, maar dis maar moeilik om goed te speel as jou pa jou met arendsoë uit die pawiljoen dophou. Eindelik verdien Mias tog op hierdie toer die titel as kaptein. “''Kleinjan''” is die laaste boek in hierdie reeks en hierin gaan hierdie boetie van die tweeling vir die eerste keer skool toe, waar hy konsternasie veroorsaak net waar hy gaan en almal treiter.

Die bundel ''Lente'' bevat ʼn’n aantal korter jeugverhale, waarin die probleme van die jeug aangeraak word, soos die gewaarwording van die eerste liefde in die titelverhaal. Die jeugverhale ''Die silwerpotlood'' en ''Die goue protea'' maak gebruik van ʼn’n alwetende volwasse verteller, wat die intimiteit van die teks verswak. ''Die silwerpotlood'' is die verhaal van die mense van Beesdam, veral van Justifina Poggenpoel, wat ʼn’n gesonde verstand het en ʼn’n lieflike geaardheid, maar ook skeelogies, flenter klere en ʼn’n lui pa. Haar ma is reeds dood. Sy het almal lief, ook vir Witsie die brak en die onnutsige Alwyn, maar haar grootste hartsbegeerte is ʼn’n potlood met ʼn’n rubber aan.<ref>Antonissen, Rob. Standpunte. Nuwe reeks 17 en 18, Mei-Desember 1957</ref>. ''Die goue protea'' gebruik die volwassewording van ʼn’n jong meisie (Estelle) en die soeke na ʼn’n skaars proteasoort as tema, wat as simbool ook verwys na die strewe na waardevolle insig in die lewe. In [[1961]] verwerf ''Die'' g''oue protea'' ʼn’n toekenning van die Nasionale Boekhandel.

Mikro sluit dikwels diere in die verhaalgegewe in, selfs as hoofkarakters. ''Slapjan'' is ʼn’n opreggeteelde hond, maar hy is nie soos ander jaghonde nie. Hy is groter en lomper met groot ore wat soos blare lyk en lief is vir alles en almal. Hierdie einste groot liefde van hom beteken so byna sy ondergang, maar toe kom die blinde Laurette met ʼn’n liefde net so groot soos die van Slapjan. ''Ghoen'' is ook ʼn’n hond. Vir ''Die jongste ruiter,'' ''Die ruiter in die nag'', ''Kaptein Gereke'', ''Boerseun'', ''Die Kleingeld-kommando'' en ''Lente'' verwerf Mikro in [[1957]] die Scheepersprys vir Jeuglektuur.

Vir jonger kinders is daar ook dierverhale soos ''Die wit perd van Tan Fienie'', ''Die goue eekhorinkie en ander verhaaltjies'', ''Napoleon die blouskimmel'' (wat Miriam verstaan, sy wat nie so gesond soos ander kinders is nie) en ''Ou Borreldien'' (die spikkelperd wat ou Moosa se groentekar trek en vir Henk die mooiste perd op aarde is). ''Die twee bruin perde van Oom Tewie'' se name is Beyers en De Wet. Hulle is net karperde, maar is onafskeidbaar en het ʼn’n besondere verhouding met Oom Tewie. Dan gaan Oom Tewie dood en word die perde op vendusie verkoop en van mekaar geskei. Dit gaan hulle egter nie toelaat nie. ''Die wiel'' beeld die vele gebruike van ʼn’n kruiwawiel tydens die [[Groot Trek]] uit.

Mikro se dramatiese werk is nie op dieselfde peil as sy prosa nie. Reeds in [[1929]] skryf hy die ongepubliseerde drama, ''As tweetjies met mekaar wil vry'', wat hy instuur vir beoordeling vir die Hertzogprys van daardie jaar.

''Diplomaties'', ''Die grootste genot'' en ''Net een dag of Die Vakansiegangers'' is ook dramas wat hy reeds vroeg in sy loopbaan skryf en hy hervat eers weer skeppende werk in hierdie genre in die laat vyftigerjare.

''Die dae van ons jare'' is ʼn’n koorspel wat na aanleiding van Bybelse boustof ʼn’n beeld van die menslike lewe van die wieg tot die graf wil gee.

''Die rooi lêer'' spot met die burokrasie van die staatsdiensamptenary.

''T in die blou kamer'' (''ʼn’n satire in drie misdrywe'') is ʼn’n parodie op eksklusiewe snobistiese damesklubs wat hulle ledige tyd verwyl deur hulle talle sosiale en maatskaplike verpligtinge te bespreek en beplan.<ref>Antonissen, Rob. Spitsberaad. Nasou Beperk Elsiesrivier Eerste uitgawe Eerste druk 1966</ref><ref>Antonissen, Rob. Standpunte. Nuwe reeks 51, Februarie 1964</ref><ref>Joubert, Doria “Die Burger” 9 November 1985</ref>.

In ''Twee goue beddens'' loop politieke ambisie deur.

Sy eenbedryf ''Eerwaarde Penniklein'' verskyn aanvanklik in ''Helikon'' van April [[1952]] en word in [[Gerhard Beukes|Gerhard J. Beukes]] se versamelbundel ''Nuwe eenbedrywe'' opgeneem en later ook in die versamelbundel ''Die rooi duiwel se as''. Hierin vermoed twee van die gaste dat Saaiman-Brink en sy nooi waardelose aandele aan hulle probeer verkoop, wat tot ʼn’n botsing lei.

Bosman de Kock verwerk ''Bruidjie Dit en Bruidjie Dot'' (waarin hy die verhale van die mense van Soetwater saamsmee in ʼn’n drama van agtien tonele) vir die verhoog en dit word in [[1964]] deur [[Truk|TRUK]] opgevoer.

In [[1964]] word die Goue Protea-toekenning aan hom oorhandig vir sy bydrae tot grondbewaring in Suid-Afrika. Die Nasionale Filmraad maak in [[1967]] ʼn’n dokumentêre rolprent oor sy lewe en werk met die doel om dit vir opvoedkundige doeleindes te gebruik. Die Laerskool Mikro in Kuilsrivier word in [[1972]] gestig en na hom vernoem. Ten tye van sy honderdste verjaarsdag in [[2003]] stel sy dogter Corlia Fourie ʼn’n keur uit sy werk saam, wat onder die titel ''Want die lewe is so goed'' gepubliseer word.<ref>Olivier, Fanie. Beeld, 29 Maart 2004</ref>. In 2003 hou die Nasionale Afrikaanse Letterkundige Museum en Navorsingsentrum (NALN) ook ʼn’n herdenkingsdag tot sy eer. In [[2004]] is Mikro se lewe en werk die onderwerp van die [[Afrikaanse Taal- en Kultuurvereniging|ATKV]] se jaarlikse literêre vasvrakompetisie ''ATKV-Litdink''.

Werke uit sy pen sluit in:<ref>Springbokboeke: <nowiki>http://www.springbokboeke.co.za/html/skrywers.html#M</nowiki></ref><ref name=":2" />:

''Vreemdelinge''   

''Op die spoor''    

|''Die geheimsinnige Salome Rüdiger''

|''Drie vroue en ʼn’n hond''

''ʼn’n Span van 20 muile''

''Hy koop toe vir hom ʼn’n pen''

''Die steenbokkie''        

''Ounooi die uil''   

|''Die rooi lêer''    

* Kannemeyer, J.C. ''Die Afrikaanse literatuur 1652-20041652–2004''. Human & Rousseau Kaapstad en Pretoria Eerste uitgawe 2005

* Nasionale Pers Beperk. ''Ons skrywers en hul werke: ʼn’n Plate-album.'' Nasionale Pers Bpk. Kaapstad 1936

* Die Burger: <nowiki>http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1997/10/06/2/15.html</nowiki>

* Nieuwoudt, Stephanie Die Burger: <nowiki>http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2003/10/11/BS/8LDN/02.html</nowiki>

* Van Wyk, Sanri Volksblad: <nowiki>http://152.111.11.6/argief/berigte/volksblad/2003/07/11/vx/6k/04.html</nowiki>

=== Ander verwysingsVerwysings ===