Kritiek van Reine Beredenering: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Lyn 3:
Sy projek is om die status van [[wetenskap]] te verdedig teen die [[skeptisisme]] wat [[David Hume]] voorstel. Hume lewer indrukwekkende en invloedryke argumente wat wys dat verskeie basiese konsepte, soos [[kousaliteit]] en [[induksie]], wat van ongelooflike belang is vir die wetenskap, problematies is om te regverdig. In kort, daar is niks in ondervinding wat kon tel as 'n ondervinding van veroorsaking nie. As mens sien hoe een ding 'n ander ding veroorsaak, sien mens net die een ding en die ander, en moet mens voorstel dat hul in 'n kousale verhouding teenoor mekaar staan. En natuurlik kan iets om iets voor te stel nie tel as 'n bewys vir daardie ding nie. As kousaliteit 'n sinnelose ideë is, dan is byna alle stellings in die wetenskap onsin. As wetenskaplike kennis en metodiek gerespekteer moet word, moet daar 'n verduideliking gegee word van waar ons kennis van kousale verhoudings vandaan kom.
Kant sien 'n antwoord in wat hy glo 'n kompromie tussen [[empirisisme]] en [[rationalismerasionalisme]] is. Vanuit die empirisisme neem hy 'n geloof in die waarde te vinde in direkte ondervinding en respek vir die wetenskaplike metode van eksperimentasie. Vanaf rasionalisme erf hy 'n vertroue vir die moontlikheid vir sekerheid wat die gebruik van die verstand vir mens kan gee. In sy teorie stel Kant voor dat die gebruik van beredening sonder verwysing na ondervinding sal lei na illusies, en dat ondervinding alleen slegs subjektief kan wees totdat dit deur bereding gesuiwer word. Sy bekende stelling tot hierdie effek stel: "begrippe sonder ondervinding is leeg, ondervinding sonder begrip is blind".
 
Die bo-staande is 'n voorbeeld van die gemediëerde realisme waarvoor Kant redeneer, bedoelende dat hy glo dat ons ondervindings handel oor die werklikheid, maar dat die manier hoe dit vir ons voorgestel word grotendeels afhang van hoe ons verstand ondervindings organiseer. Kant stel sy teorie voor deur te argumenteer vir ''sintetiese a priori waarhede'', d.w.s. stellings wat se waarheid bepaal kan word sonder om te verwys na ondervinding (bv. mens bepaal nie dat alle [[eend]]e [[voël]]s is deur na 'n groot hoeveelheid eende te kyk en te sien of hulle voëls is nie, om 'n voël te wees is doodeenvoudig net deel daarvan om 'n eend te wees) maar die stelling is 'n sintese van verskeie konsepte in 'n inliggewende manier. Kant gee die voorbeeld van wiskundige stellings wat inliggewend blyk maar waarvan die waarheid nie deur empiriese ondersoek bepaal word nie maar slegs deur beredening: Kant wil sê dat wiskundige stellings is inliggewend omdat hulle sinteses is van verskeie konsepte. Die manier hoe sulke konsepte saamgebring word in 'n interessante manier is deur die verstand se werkings: wiskunde, sowel as [[tyd]], [[ruimte]], kousaliteit en sekere ander konsepte, beskryf dus waarhede oor die mens se verstand maar nie oor die wêreld self nie. Die mens gebruik sulke sintetiese konsepte dan om sin te maak van die wêreld van ondervinding. Gevolglik is daar 'n baie skerp ondeskeiding in Kant tussen die wêreld van ''noumenon'', die wêreld soos dit is in dit self, en ''phenomenon'', die wêreld soos wat dit vir ons verskyn (sien [[noemeneem-fenomeneem onderskeiding]]).