Hendrik Adriaan van Reede tot Drakestein: Verskil tussen weergawes

[[Lêer:Exterieur_naar_het_zuidExterieur naar het zuid-oosten_oosten -_Lage Lage-Vuursche_Vuursche -_20128573_ 20128573 -_RCE RCE.jpg|duimnael|Kasteel Drakestein in 1959]]

'''Hendrik Adriaan van Reede tot Drakestein''' (Amsterdam, 13 April, [[1636]] <ref> Doopbewys Stadsargief [https://stadsarchief.amsterdam.nl/archieven/archiefbank/indexen/doopregisters/zoek/search.nl.pl?v1=&b1=&a1=Red*&r1=0&v2=&b2=&a2=&r2=0&d1=10&m1=4&y1=1636&d2=15&m2=4&y2=1636&rs=0&x=56&y=8]</ref> -– [[15 Desember]] [[1691]]), sedert 1680 heer van [[Mijdrecht]], was 'n krygsman en administratiewe beampte van die [[VOC]]. As kommandant van die Malabar het hy hom ook met [[plantkunde]] besig gehou. Hy het 'n boek uitgegee, waarin 740 plante beskryf word en hiervoor het hy talle mense in diens geneem. Dié werk het in vier tale verskyn: [[Latyn]], [[Arabies]], [[Sanskrit]] en [[Malayalam]] en is daarná in Nederlands vertaal. In 1684 kry hy die opdrag om die korrupsie en die morshandel in VOC-faktorye in Indië aan te pak. Hy besoek die [[Kaapkolonie]], die [[Koromandelkus]] en [[Bengale]]. In 1691 is hy op pad van [[Kochi (India)|Cochin]] na [[Suratte]] dood en word hy daar met groot vertoon begrawe.

== Biografie ==

Van Rheede stam uit die adellike geslag ''Van Reede'' van Utrecht. Hy was die seun van Ernst van Reede (1588-16401588–1640), wat sedert 1633 raad van die Admiraliteit van Amsterdam was en in 1634 naby Lage Vuursche 'n ''hofstede'' (plaas) gekoop het. <ref>http://www.inghist.nl/retroboeken/nnbw/#source=3&page=512 </ref> Sy ma, Elisabeth van Utenhove, afkomstig uit [[Oostende]], is reeds in 1637 dood. Ná sy pa se dood in 1640 word hy deur sy oom Godard van Reede (1588-16481588–1648), heer van Nederhorst, opgevoed. Sy broer Gerard laat in 1640 die plaashuis verbou, wat nou Kasteel Drakestein is, en wat lank die tuiste van koningin [[Beatrix van Nederland|Beatrix]] is. In 1657 kom hy, saam met Isaac de l'Ostal de Saint-Martin en Johan Bax van Herenthals, as ''adelborst'' in diens van die [[VOC]].

=== Indië ===

In 1662 probeer [[Rijcklof van Goens]] opnuut om Kochi, die sentrum van die handel in [[spesery]]e te verower: Hendrik van Rheede word daarby gevangegeneem, <ref>Pol, B. van der (2008) Mallabaarse Brieven. Die briewe van die Friese predikant Jacobus Canter Visscher (1717-17231717–1723), p. 34-35. </ref>, maar hy onderhou goeie betrekkinge met Cochin se vorstehuis.

=== Java en terugkeer ===

In Maart 1677 word hy in Batavia op Java tot buitegewoon raad van Indië benoem, maar hy baklei opnuut met Rijklof van Goens wat glo die opvolger van [[Joan Maetsuycker]] sal word. In 1678 keer hy nes Constantin Ranst en Joan van Oosterwijck na Nederland terug. Hy woon 'n paar jaar in Utrecht en werk daar aan die uitgawe van sy flora van Malabar.

=== Nuwe opdrag ===

In 1684 benoem die [[Here Sewentien|Here XVII]] hom egter tot kommissaris-generaal, met die opdrag om 'n einde te maak aan die 'morshandel', die korrupsie van die VOC-dienare, en: <ref>http://www.vocsite.nl/geschiedenis/commissarisgeneraal.html </ref>

=== Opnuut aan die Kaap ===

Hy reis met sy sekretaris [[Hendrick Zwaardecroon]] en Isaac Soolmans na 'die Oos' en besoek opnuut die Kaap. [[Groot Constantia]] is amptelik deur VOC-kommissaris Van Rheede aan [[Simon van der Stel]] toegeken ter bevordering van die plantkunde, die wynbou en die [[tuinbou]] in die [[Kaapkolonie]]. Daar ontmoet hy ook Rijcklof van Goens se seun, wat hom as 'n vors gedra. Hy het selfs die VOC-tuine met jong kaneelbome wat vir de [[Hortus Botanicus Amsterdam]] bestem was, vernietig.<ref>Heniger, J. (1986) Hendrik Adriaan van Reede tot Drakenstein (1636--1691) and Hortus Malabaricus -- A contribution to the history of Dutch colonial botany, p. 71-72 </ref> Van Rheede stuur Van Goens na Batavia terug.

=== Sy dood ===

Op Ceylon, in Bengale, op die Koromandelkus en die Malabar het hy hard opgetree, maar dit het die probleme nie regtig opgelos nie. Hy het wel sy plantkundige werk voortgesit. In Maart 1691 gee hy opdrag om sade, bolle, wortels, plante, kruide en blomme te versamel wat mediese, ekonomiese of wetenskaplike waarde het. Die kiste moet na Pieter van Dam (1621-17061621–1706) gestuur word. Die inhoud sal tussen [[Willem III van Engeland|Willem III]] -nou koning van Engeland- en Jan Commelin verdeel word. Commelin is by die Hortus Botanicus betrokke.

== Werk ==

As plantkundige is hy bekend vir sy standaardwerk oor die flora van Indië, die ''Hortus Indicus Malabaricus'', wat tussen 1678 en 1703 in twaalf dele verskyn. Die Nederlandse vertaling deur Abraham Poot heet die ''Malabaarse Kruydhof''. Die werk bevat gravures van hoë kwaliteit en gedetailleerde beskrywings van 740 plante uit die Malabar, rofweg 'n gebied van 30 x 900 &nbsp;km.

== Verwysings ==