Koolhidraat: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
Jcwf (besprekings | bydraes) No edit summary |
Jcwf (besprekings | bydraes) |
||
Lyn 11:
* Bronne: [[Graan]]produkte, [[spaghetti|pasta]], [[boontjie|bone]], aartappels, rys.
== Soorte koolhidrate ==
Koolhidrate kan ongeveer met die formule {{chem|C|(|H|2|O|)|n}} weergegee word, maar die bestaan uit molekule waarvan die koolstofatome of 'n {{chem|-|O|H}} alkoholfunksionaliteit of 'n C=O-karboniel-groep dra. <ref>{{webaanhaling|url=http://myweb.brooklyn.liu.edu/lawrence/che4x/e5chos.pdf|titel=brooklyn.liu}}</ref>
===Monosakkariede===
[[Lêer:Glucose Fisher to Haworth.gif|duimnael|200px|[[Glukose]] in sy lineêre en sikliese vorm.]]
<div class="thumb tleft">
<div class="thumbinner" style="width:187px;">
[[Image:Alpha-D-glucopyranose-2D-skeletal.png|185px]]
[[Image:Beta-D-glucopyranose-2D-skeletal.png|185px]]
<div class="thumbcaption">
Die α- en β-anomere van glukose. Die posisie van die hidroksielgroep (rooi of groen) kan verskillend wees teenoor koolstofatoom 5 se CH<sub>2</sub>OH groep: hulle het ofwel dieselfde absolute konfigurasies (R,R of S,S) (α), ofwel die teenoorgestelde absolute configurasies (R,S or S,R) (β).<ref>{{cite web|url=http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK1955/#_ch2_s4_|title=Structural Basis of Glycan Diversity - Essentials of Glycobiology - NCBI Bookshelf|author=Carolyn R Bertozzi|work=nih.gov}}</ref>
</div>
</div>
</div>
Monomere sakkariedmolekule kan verdeel word:
*volgens ketting lengte
**n=3: triose
**n=4: tetrose
**n=5: pentose
**n=6: [[heksose]]
**n=7: heptose
*volgens funksionele groep
**aldose met 'n [[aldehied]]-groep, byvoorbeeld glukose, 'n aldoheksose
**ketose met 'n [[ketoon]]-groep, byvoorbeeld fruktose, 'n ketoheksose
Die pentoses en heksose kan lineêre kettings of ringe vorm. Die ringvorming tree op deurdat die karbonielgroep van 'n molekuul reageer met 'n hidroksiel groep op dieselfde molekuul en daarby 'n sikliese hemiasetaal of hemiketaal vorm.
Die ringsluiting kan tot verskeie [[stereo-isomeer|stereo-isomere]] (anomere) lei. Hierdie verskil is baie belangrik vir die vorming van polimere sakkariede.
===Disakkariede===
Dimere molekule van twee monosakkariede, wat met 'n α of β-1,4-glikosiedskakel verbind is.
*homodimere: twee dieselfde monosakkariede
*heterodimere: twee verskillende dimere, soos sukrose = fruktose+glukose
===Oligosakkariede===
In die natuur kom ook kort kettings van 3 or 4 sakkaried molekule voor.
===Polisakkariede===
*Stysel
**Onvertakte ketting met alfa-skakel: amilose
**Vertakte ketting met alfa-skakel: amilopektien (plantstysel), glikogeen (dierlijke stysel)
*[[Sellulose]] - onvertakte ketting met beta-skakels
==Verwysings==
{{Verwysings}}
{{saadjie}}
| |||