Primaat: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
Verbeter |
Jcwf (besprekings | bydraes) No edit summary |
||
Lyn 23:
Met die uitsondering van die mens, wat elke vasteland bewoon, lewe die meeste primate in die tropiese of subtropiese streke van [[Noord-Amerika|Noord-]], [[Sentraal-Amerika|Sentraal-]] en [[Suid-Amerika]], [[Afrika]] en [[Asië]].<ref name="britannica">{{cite web | title = Primate on Encyclopædia Britannica Online | publisher = Encyclopædia Britannica | year = 2008 | url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/476264/primate}}</ref> Hulle wissel in grootte van die klein ''[[Microcebus berthae]]'' wat slegs 50 gram weeg tot die ''[[Gorilla beringei]]'' wat 200 kg weeg.
Uit [[fossiel]]le is vasgestel dat primate se primitiewe voorouers moontlik al in die laat-[[Kryt (geologie)|Kryt]], sowat 65 miljoen jaar gelede bestaan het. Die oudste bekende primaat, die ''[[Plesiadapis]]'', stam uit die laat-[[Paleoseen]], 55 tot 58 miljoen jaar gelede.<ref name=ChatterjeeEtal2009>{{Cite journal|year=2009 |author=Helen J Chatterjee, Simon Y.W. Ho, Ian Barnes & Colin Groves |title=Estimating the phylogeny and divergence times of primates using a supermatrix approach |journal=BMC Evolutionary Biology |volume= 9 |page= |doi=10.1186/1471-2148-9-259|pmid=19860891|pages=259|pmc=2774700|postscript=<!--None-->}}</ref> Volgens molekulêre studies word gereken dat primate selfs nog ouer kan wees en kan sekere
Primate beskik oor 'n verskeidenheid van uiteenlopende kenmerke. Sommige primate lewe primêr op land in plaas van in bome, maar alle spesies het wel aanpassings wat dit moontlik maak om in bome te klim. Bewegingstegnieke wat gebruik word is onder meer die [[spring]] van boom tot boom, [[loop]] op twee of vier ledemate, loop op kneukels en [[swaai]] aan takke van bome. Primate word gekenmerk deur 'n groot [[brein]] ten opsigte van ander soogdiere en die toenemende gebruik van stereoskopiese sig ten koste van geur, die dominante sensoriese stelsel van die meeste soogdiere. Die meeste spesies het ook opponerende [[duim]]e en sommige spesies het grypsterte. Meeste spesies is [[Dimorfisme|seksueel dimorf]]. Primate het 'n stadiger ontwikkeling as ander soogdiere van soortgelyke grootte en neem langer om volwassenheid te bereik. Primate lewe egter langer. Afhangende van die spesie lewe die volwassenes alleen, in pare of in groepe tot honderde lede.
| |||