Legende: Verskil tussen weergawes

[[Lêer:Lady_godiva_fullLady godiva full.jpg|duimnael|In hierdie skildery van Lady Godiva deur Jules Joseph Lefebvre (1891) is die ware historiese persoon volledig in die legende opgeneem en teen 'n nachronistiese, [[Middeleeue|Middeleeuse]] agtergrond uitgebeeld.]]

Die [[Broers Grimm]] het legende as 'n [[Volksoorlewering|volksverhaal]] omskryf wat histories gegrond is.<ref>Norbert Krapf, ''Beneath the Cherry Sapling: Legends from Franconia'' (New York: Fordham University Press) 1988, devotes his opening section to distinguishing the [//en.wikipedia.org/wiki/Genre genre] of legend from other narrative forms, such as [//en.wikipedia.org/wiki/Fairy_tale fairy tale]; he "reiterates the Grimms' definition of legend as a folktale historically grounded", according to Hans Sebald's review in ''German Studies Review'' '''13'''.2 (May 1990), p 312.</ref> 'n Moderne volkskundige se professionele definisie van ''legende'' is in 1990 deur Timothy R. Tangherlini voorgestel:<ref>Tangherlini, "'It Happened Not Too Far from Here.</ref>

<blockquote> class="">'n Legende is gewoonlik 'n kort (mono-) episodiese, tradisionele, hoogs ge-ekotipeerde<ref>That is to say, specifically located in place and time.</ref> gemaak-historiese narratief wat op gesprekstrant oorgedra word. Op sielkundige vlak weerspieël dit 'n simboliese weergawe van volksgelowe en kollektiewe ervarings, en dit dien as 'n herbevestiging van algemeen aanvaarde waardes van die groep tot wie se tradisie dit behoort."</blockquote>

[[Lêer:Holger_danskeHolger danske.jpg|duimnael|Holger Danske, 'n legendariese karakter]]

''Legende'' is 'n [[leenwoord]] uit Oudfrans wat in ongeveer 1340 in Engels begin gebruik is. Die Oudfranse naamwoord ''legende'' is van die Middeleeuse Latynse ''legenda'' afgelei.<ref>''[//en.wikipedia.org/wiki/Oxford_English_Dictionary [Oxford English Dictionary]]'', s.v. "legend"</ref> In sy vroeë Engelse gebruik het die woord na 'n vertelling van 'n gebeurtenis verwys.

Teen 1613 het die Engelssprekende [[Protestantisme|Protestante]] die woord begin gebruik wanneer hulle wou impliseer dat 'n gebeurtenis (veral verhale van enige [[heilige]] wat nie in John Foxe se ''Actes and Monuments ''erken is nie) fiktief was.<ref>Patrick Collinson. </ref> Vandaar ''legende'' se moderne konnotasies aan "ongestaaf" en "vals", wat dit van die betekenis van ''kroniek'' onderskei.

In 1866 het Jacob Grimm die [[feëverhaal]] as "poëties, legendaries, histories" beskryf.<ref>''Das Märchen ist poetischer, die Sage, historischer'', quoted at the commencement of Tangherlini's survey of legend scholarship (Tangherlini 1990:371)</ref> Vroeë geleerdes soos <span class="cx-segment" data-segmentid="79"><span title="&quot;Karl Wehrhan&quot; op die karl wehrhan Wikipedia">[[Karl Wehrhan:Karl Wehrhan|Karl Wehrhan]]</span><span id="cxmwNQ" tabindex="0">)</span>,<ref>Wehrhan ''Die Sage'' (Leipzig) 1908.</ref> Friedrich Ranke<ref>Ranke, "Grundfragen der Volkssagen Forshung", in Leander Petzoldt (ed.</ref> en Will Erich Peuckert<ref>Peuckert , ''Sagen'' (Munich: E Schmidt) 1965.</ref> het Grimm se voorbeeld gevolg en slegs op die literêre narratief gefokus,<ref>Stimulated in part, Tangherlini suggests, by the 1962 congress of the International Society for Folk Narrative Research.</ref> deur kwessies van prestasie en die antropologiese en sielkundige insigte aan te spreek wat in die oorweging van legendes se sosiale konteks verkry is. Vrae rondom die kategorisering van legendes in 'n poging om 'n inhoudsgebaseerde reeks kategorieë op die Aarne-Thompson volksverhaalindeks op te stel, het 'n soektog na 'n breër nuwe sintese aangemoedig.</span>&nbsp;

In 'n vroeë poging om 'n paar basiese vrae in die bestudering van volksverhale te formuleer, het [[Friedrich Ranke:Friedrich Ranke|<span title="&quot;Friedrich Ranke&quot; op die friedrich ranke Wikipedia">Friedrich Ranke</span>]] <ref>Ranke, "Grundfragen der Volkssagenforschung", ''Niederdeutsche Zeitschrift für Volkskunde'' '''3''' (1925, reprinted 1969)</ref> die volkslegende in 1925 gekarakteriseer as "'n gewilde narratief met 'n valse verbeeldingsinhoud", 'n neerhalende opinie wat sedertdien meestal laat vaar is.<ref>Charles L. Perdue Jt., reviewing [//en.wikipedia.org/wiki/Linda_Dégh [Linda Dégh]] and Andrew Vászony's essay "The crack on the red goblet or truth and the modern legend" in Richard M. Dorson, ed. </ref>

In vergelyking met die hoogs gestruktureerde volksverhaal, is die legende relatief amorfies, het Helmut de Boor in 1928 opgemerk.<ref>de Boor, "Märchenforschung", ''Zeitschrift für Deutschkunde'' '''42''' 1928:563–81.</ref> Die narratiewe inhoud van die legende is in 'n realistiese trant, in plaas van die droë [[ironie]] van die volksverhaal;<ref>[//en.wikipedia.org/wiki/Lutz_Röhrich [Lutz Röhrich]], ''Märchen und Wirklichkeit: Eine volkskundliche Untersuchung'' (Wiesbaden: Steiner Verlag) 1956:9–26.</ref> Wilhelm Heiske<ref>Heiske, "Das Märchen ist poetischer, die Sage, historischer: Versuch einer Kritik", ''Deutschunterricht'''''14''' 1962:69–75.</ref> het op die soortgelyke motiewe in legendes en volksverhale gewys en tot die slotsom gekom dat, ten spyte van sy realistiese mode, die legende geensins meer geskiedkundig as volksverhale is nie.

In ''Einleitung in der Geschichtswissenschaft'' (1928), het Ernst Bernheim aangevoer dat 'n legende eenvoudig 'n lank bestaande [[gerug]] is.<ref>Bernheim, ''Einleitung in der Geschichtswissenschaft''(Berlin: de Gruyter) 1928.</ref> Gordon Allport het die houkrag van sommige gerugte toegeskryf aan die voortbestaande kulturele  wat deur hulle beliggaam en opgesom word;<ref>Allport, ''The Psychology of Rumor'' (New York: Holt, Rinehart) 1947:164.</ref> "stadslegendes" is dus 'n kenmerk van gerug.<ref>[//en.wikipedia.org/wiki/Bengt_af_Klintberg [Bengt af Klintberg]], "Folksägner i dag" ''Fataburen'' 1976:269–96.</ref> Toe Willian Jansen beweer het dat legendes wat vinnig verdwyn, "korttermyn legendes" is, en dat die blywende legendes "langtermyn legendes" is, het die onderskeid tussen legende en gerug prakties verdwyn, volgens Tangherlini.<ref>Jansen, "Legend: oral tradition in the modern experience", ''Folklore Today, A Festschrift for William Dorson'' (Bloomington: Indiana University Press) 1972:265–72, noted in Tangherlini 1990:375.</ref>

In die eng Christelike sin was ''legenda'' ("dinge om te lees [op 'n sekere dag, in die kerk]") [[Hagiografie|hagiografiesehagiografie]]se verhale wat dikwels in 'n versameling legendes opgeneem is. Aangesien heiliges se lewens dikwels by wonderwerkverhale ingesluit is, het ''legende ''in 'n breër sin, later na enige verhaal verwys wat tot 'n historiese konteks behoort het, maar wat [[Bonatuurlik|bonatuurlikebonatuurlik]]e of denkbeeldige elemente bevat.<ref>[http://www.newadvent.org/cathen/09121a.htm ''Literary or Profane Legends'']. </ref>

[[Lêer:Hübner_Bürkner_GenovevaHübner Bürkner Genoveva.jpg|duimnael|Die Middeleeuse legende van Genevieve of Brabant het haar met [[Trier|Treves]] verbind.]]

Verhale wat die grense van "[[Realisme (kunste)|realisme]]" oorskry, word "[[Fabel|fabelsfabel]]s" genoem.Die pratende diere-formule van [[Aesopus|Aesop]] identifiseer sy stories as fabels, nie legendes nie. Die gelykenis van die [[Verlore Seun]] sou 'n legende gewees het as dit oorgedra is asof dit werklik met 'n spesifieke seun van 'n historiese pa gebeur het. Indien dit 'n [[donkie]] ingesluit het wat wyse raad aan die seun gegee het, sou dit 'n fabel wees.

[[Lêer:Union_Graveyard_IIUnion Graveyard II.jpg|duimnael|Die verhaal van die Wit Dame wat by die Union-begraafplaas spook, is 'n variasie van die Verdwynende ryloper-legende.]]

Die verdwynende ryloper is die bekendste stadslegende in Amerika, en kan na 1870 teruggevoer word, maar dit word regoor die wêreld aangetref, insluitend Korea, Rusland en Suid-Afrika. In die legende word 'n jong meisie in 'n wit rok deur 'n motoris opgelaai. Die onbekende meisie in wit swyg die hele pad, bedank die bestuurder en klim uit by haar bestemming. Wanneer die bestuurder omdraai om terug te kyk, het die meisie verdwyn.<ref>Bennett, Gillian. (1998). </ref><ref name="Langlois, Janet L.">{{cite journal|last1=Langlois|first1=Janet L.|title=The Vanishing Hitchhiker: American Urban Legends and Their Meanings by Jan Harold Brunvand|journal=The Journal of American Folklore|date=July–September 1983|volume=96|issue=381|pages=356–357|jstor=540959|doi=10.2307/540959}}</ref><ref name="Georges">{{Cite book|last=Georges, Jones|year=1995|first=Robert, Michael|title=Folkloristics|publisher=Indiana University Press}}</ref><ref name="Fine, Gary Alan">{{cite journal|last1=Fine|first1=Gary Alan|title=The Vanishing Hitchhiker: American Urban Legends and Their Meanings by Jan Harold Brunvand|journal=Western Folklore|date=April 1982|volume=41|issue=2|pages=156–157|jstor=1499791|publisher=Western States Folklore Society|doi=10.2307/1499791}}</ref> In 1942 het Beardsley en Hankey 79 geskrewe weergawes van die legende versamel.<ref name="Beardsley 1942">Beardsley, Richard K; Hankey, Rosalie. (1942). </ref><ref name="Beardsley 1943">Beardsley, Richard K; Hankey, Rosalie. (1943). </ref>

* Lists of legendary creatures -->

{{reflistVerwysings|30em}}