Rooi: Verskil tussen weergawes

<font color="{{Kleur|Red">|'''Rooi'''</font>}} is 'n [[kleur]] wat lê by die laagste [[frekwensie]]s van [[lig]] wat deur die menslike oog onderskei kan word. <font color="{{Kleur|Red">|Rooi</font>}} lig het 'n golflengte van ongeveer 700 [[nanometer]].

Suurstofhoudende [[bloed]] is <font color="{{Kleur|Red">|rooi</font>}} weens die [[hemoglobien]] wat daarin bevat is. <font color="{{Kleur|Red">|Rooi</font>}} lig word eerste deur seewater geabsorbeer, sodat baie visse en ander ongewerwelde seediere wat helderrooi vir mense voorkom, in werklikheid swart in hulle natuurlike omgewing voorkom.

<font color="{{Kleur|Red">|'''Rooi'''</font>}} is 'n [[Toevoegende kleur|toevoegende primêre kleur]], komplementêr tot [[siaan (kleur)|siaan]]. Dit was eers beskou as 'n aftrekkende primêre kleur, en word steeds soms so beskryf in nie-[[wetenskap]]like literatuur. Dit is wel nou bekend dat die kleure siaan, [[magenta (kleur)|magenta]] en [[geel]] nader aan die ware primêre kleure is wat deur die oog onderskei kan word, en word in moderne kleurdrukwerk gebruik. In die [[RGB-kleurmodel]] wat deur TV-stelle en rekenaarskerms gebruik word is rooi een van die drie kanale, genaamd R.

'n <font color="{{Kleur|Red">|Rooi</font>}} filter wat in swart-en-wit [[fotografie]] gebruik word, verskerp die kontras in meeste tonele. Byvoorbeeld, wanneer dit saam met 'n polariseerder gebruik word, kan dit die lug swart maak. Filmtipes wat die effek van infrarooi film naboots (soos Ilford se SFX 200), doen dit deur baie meer sensitief te wees vir rooi as die ander kleure.

* <font color="{{Kleur|Red">|Rooi</font>}} gryp mense se aandag, en word gereeld as 'n teken van gevaar gesien: daarom word dit in waarskuwingstekens gebruik.

** <font color="{{Kleur|Red">|Rooi</font>}} word gebruik om "stop" in verkeerstekens en -seine aan te dui.

** In motorwedrenne word 'n <font color="{{Kleur|Red">|'''rooi'''</font>}} vlag gebruik om alle motors onmiddellik tot stilstand te bring.

** <font color="{{Kleur|Red">|Rooi</font>}}, tesame met geel en oranje, word geag dat dit honger aanvuur, en daarom die gebruik daarvan in die kentekens van baie voedselmakers.

* <font color="{{Kleur|Red">|Rooi</font>}} is die kleur van [[liefde]], beide in die rooi harte van 'n valentyn, en in 'n "rooiliggebied".

* <font color="{{Kleur|Red">|Rooi</font>}} is een van die [[Kersfees]]kleure.

* In Sjinese simboliek is <font color="{{Kleur|Red">|rooi</font>}} die kleur van goeie geluk, en word gebruik vir versiering en trouklere. Geld in Sjinese samelewings word tradisioneel in <font color="{{Kleur|Red">|rooi</font>}} pakkies gegee. [[Mao Zedong]] was ook soms verwys na as 'n "rooi son".

* <font color="{{Kleur|Red">|Rooi</font>}} ink word ook gebruik om skuld aan te dui, asook verliese op 'n [[balansstaat]]; vandaar die frase om "in die rooi" te wees by die bank.

* In [[Noord-Amerika]]anse aandelemarkte word <font color="{{Kleur|Red">|'''rooi'''</font>}} gebruik om 'n val in aandelepryse aan te dui. In Oos-Asië is die teenoorgestelde gebruiklik, <font color="{{Kleur|Red">|rooi</font>}} dui hier 'n styging in aandelepryse aan.

Volgens verskeie kleurskemas word <font color="{{Kleur|Red">|'''rooi'''</font>}} as volg voorgestel:

* [[Skarlaken]] -– 'n rooi wat na rooi-oranje neig, en geen blou bevat nie.

* [[Vermiljoen]] -– 'n vurige rooi wat na effe meer na rooi-oranje neig as skarlaken, en wat van sinnaber, die kunsmatige rooi kwiksulfied wat as pigment gebruik word, voorberei word.

* [[Karmosyn]] -– 'n rooi wat geen geel bevat nie, en na rooi-violet neig.

* Venesiaanse Rooi (ook bekend as Indiese Rooi en Indiaanse Rooi) -– 'n bruinerige rooi wat van ystersulfied voorberei word.

* [[Brandweerwarooi]] -– 'n helderrooi wat gereeld op noodvoertuie gebruik word.