Atoom: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
Alias (besprekings | bydraes) k ortografie: 'n |
verwyder koppeltekens |
||
Lyn 31:
[[Lêer:Bouw materie.PNG|thumb|regs|300px|Opbou van materie]]
'n '''Atoom''' is 'n submikroskopiese struktuur wat in alle gewone materie voorkom. Atome bestaan uit subatomiese partikels: [[elektron]]e, [[proton]]e, en [[neutron]]e. Atome het die geneigdheid om te kombineer om [[molekule]] te vorm. Die watermolekuul bestaan byvoorbeeld uit twee waterstofatome en een suurstofatoom. Atome is die fundamentele boustene van [[chemie]] en word nie vernietig in [[chemiese reaksie]]s nie. Slegs 91 tipes chemiese boustene, of [[chemiese element]]e, word natuurlik op die aarde gevind, en word geklassifiseer in die [[periodieke tabel]]. Die klassifikasie is gebaseer op die aantal protone in die atoom. Ander tipes atome kan kunsmatig berei word, maar hulle is onstabiel en breek geleidelik af na natuurlike chemiese elemente deur middel van kernfisie.
Atome van dieselfde chemiese element kan verskillende radioaktiewe eienskappe hê, gebaseer op die aantal neutrone. Atome met dieselfde aantal protone maar verskillende getal neutrone word isotope genoem van dieselfde chemiese element. Omdat atome oral voorkom, is dit baie eeue lank reeds 'n belangrike studieveld. Tans fokus navorsing op
== Atoomteorie ==
Die
Die Griekse filosowe, soos
== Struktuur ==
Lyn 46:
Atome met ''minder elektrone'' as protone het 'n ''positiewe'' lading en staan bekend as ''katione''. Atome met ''meer elektrone'' as protone het 'n negatiewe lading en staan bekend as ''anione''.
[[Elektron]]e wentel rondom die kern teen hoë snelhede. Elektrone wentel teen verskillende afstande vanaf die kern. Ons sê die naaste aan die kern kom in een ''skil'' (ook 'n orbitaal genoem) voor en dié wat verder weg is weer in 'n ander ''skil''. Daar word aan elke skil/orbitaal 'n nommer toegeken. Die een naaste aan die kern is skil 1, die volgende skil vanaf die kern word skil 2 genoem, ensovoorts. Die kern is meer as 100 000 keer kleiner as die atoom - die grootte van die atoom word dus bepaal deur die grootte van die buitenste
=== Elemente en isotope ===
Atome word gewoonlik geklassifiseer volgens hul atoomgetalle, wat ooreenstem met die aantal protone in die atoom (in neutrale atome, is dit dieselfde as die aantal elektrone). Die [[atoomgetal]] bepaal die familie of element waaraan die atoom behoort.
Om 'n [[isotoop]] van ander isotope in sy elementfamilie te onderskei skryf 'n mens net die naam van die element en sy massagetal neer, bv. [[koolstof-14]] (wat bestaan uit 6 protone en 8 neutrone in elke atoom).
Die eenvoudigste atoom is die
=== Buitenste orbitale en verbinding ===
Die chemiese gedrag van atome is hoofsaaklik te danke aan die interaksie tussen hulle elektrone. Veral die elektrone in die buitenste skil/orbitaal, wat die
Elke orbitaal rondom die kern kan 'n beperkte aantal elektrone huisves:<br />Orbitaal 1: - 2 elektrone<br />Orbitaal 2: - 8 elektrone<br />Orbitaal 3: - 8 of 18 elektrone (afhangende van watter element)<br />
Elke atoom wat 'n vol (of leë) buitenste orbitaal het, is meer stabiel. Atome bereik die stabiliteit deur elektrone te deel met naburige elektrone of deur elektrone van ander atome geheel en al te verwyder. Wanneer elektrone gedeel word, word 'n kovalente verbinding gevorm.
Line 71 ⟶ 66:
Wanneer een of meer elektrone geheel en al van 'n atoom verwyder word deur 'n ander atoom, word 'n ioon gevorm. Ione is atome wat 'n netto lading bevat as gevolg van die wanbalans in die aantal protone en elektrone. Sommige atome, soos [[natrium]], het een elektron in die buitenste orbitaal.
Ander, soos [[chloor]], het net een meer elektron nodig om die buitenste orbitaal vol te maak. As
== Definisies ==
* '''[[Atoomgetal]]''': Die aantal protone (en daarom elektrone) van 'n atoom.
* '''[[Proton]]e''': Die positief-gelaaide deeltjies in 'n atoom. Dit kom in die middel van die atoom voor, in die atoomkern of atoomnukleus. Die aantal protone in die kern bepaal die chemiese eienskappe van 'n atoom asook watter chemiese element dit is: bv.
* '''[[Elektron]]e''': Die negatief-gelaaide deeltjies wat om die kern van die atoom beweeg. 'n Atoom met 'n neutrale lading het dieselfde hoeveelheid protone en elektrone.
* '''[[Ioon]]''': 'n Atoom met 'n lading (verskillende hoeveelheid protone as neutrone). 'n Atoom met 'n negatiewe lading (het 'n elektron te veel), word 'n anioon genoem (omdat dit tot anodes aangetrokke is). 'n Atoom met 'n positiewe lading (het 'n elektron verloor), word 'n katioon genoem (omdat dit tot
* '''[[Neutron]]e''': Is saam met die protone in die middel van die atoom. Neutrone het nie 'n positiewe of negatiewe lading nie en hulle doel is om te verseker dat die positiefgelaaide protone mekaar nie wegstoot nie en daarom in die middel van die atoom bly. Gewoonlik is daar ongeveer dieselfde hoeveelheid protone as neutrone. Waterstof (H), met atoomgetal een (het slegs een proton), bevat gewoonlik nie neutrone nie. Dit is omdat daar nie verskillende protone is wat mekaar kan afstoot nie.
* '''[[Atoomkern]]/nukleus''': Bestaan uit die nukleone (protone en neutrone) en is in die middel van die atoom.
Line 92 ⟶ 87:
* [[Koolstof-14]]
* [[Isotoop]]
[[Kategorie:Chemie]]
[[Kategorie:Fisika]]
|