Wysiging soos op 10:29, 23 November 2015 wysig 41.13.48.142 (besprekings) →‎Afrikaanse misdaadfiksie Etiket: Visuele teksverwerker ← Ouer wysiging		Wysiging soos op 07:41, 27 April 2017 wysig maak ongedaan Naudefj (besprekings \| bydraes) Burokrate, Administrateurs 71 387 edits No edit summary Nuwer wysiging →
Lyn 1: Die '''misdaadroman''' (dikwels ook '''speurroman''', '''speurverhaal''' of '''spanningsroman''' genoem) is 'n literêre [[genre]] wat gewoonlik 'n [[misdaad]] en sy ondersoek en vervolging deur die polisie, 'n professionele speurder of 'n privaat persoon behandel. Die genre is oorspronklik in sommige taalgebiede, onder meer in [[Duitsland]],<ref>Peter Nusser: ''Der Kriminalroman''. Tweede hersiene en uitgebreide uitgawe. Stuttgart: Metzler 1992, bl. 10</ref>, by die "lae" [[literatuur]] gereken, maar is vanweë sy storie-elemente en sy psigologiese diepsinnigheid lankal eweneens deur literêre skrywers benut sodat die ou grense tussen die tipies voorspelbare ontspanningsliteratuur en die hoë genre vervaag het.<ref>[http://www.oulitnet.co.za/leeskring/kikoejoe.asp Chris van der Merwe: ''Etienne van Heerden -– Kikoejoe''. In: LitNet -– LeesKringe]</ref> Die swaartepunte en sienswyses van misdaadromans strek oor 'n wye spektrum en maak 'n indeling in 'n aantal subgenres noodsaaklik. == Speurverhaal en spanningsroman == Die Afrikaanse skryweres [[Chanette Paul]] het die literêre terminologie, wat Carol Wheat in haar boek ''How to Write Killer Fiction''<ref>Wheat, Carol: ''How to Write Killer Fiction. The Funhouse of Mystery & the Roller Coaster of Suspense''. Santa Barbara, CA: Perseverance Press/John Daniel & Company 2003</ref> gebruik, verafrikaans om ter wille van 'n literêre model 'n onderskeid tussen '''speurverhaal''' (Engels: ''mystery'') en '''spanningsverhaal''' (Engels: ''suspense'') te maak.<ref>[http://www.litnet.co.za/Article/daar-is-meer-as-een-manier-om-naels-te-kou Paul, Chanette: ''Daar is meer as een manier om naels te kou''. In : LitNet, 14 Desember 2007. Besoek op 21 April 2015]</ref> === Speurverhaal === Die tradisionele speurverhaal word deur 'n eenvoudige struktuur gekenmerk waarin die duidelike onderskeid tussen goed en kwaad sentraal staan. Die klemtoon van die verhaal lê steeds op die ontleding van die misdaad. Die verhaallyn begin met 'n versteuring van die openbare orde deur 'n moordsaak of enige ander ernstige oortreding.<ref>Wessels, Andries: ''Die problematisering van die etiese: Deon Meyer se "Infanta" as hardboiled misdaadroman''. In: Tydskrif vir Letterkunde 44 (2), 2007, bl. 105 Aanlyn beskikbaar: [http://www.up.ac.za/dspace/bitstream/2263/3331/1/Wessels_Problematisering(2007).pdf www.up.ac.za (PDF-lêer)]</ref> Die skrywer konfronteer die leser met die kompleksiteit van die misdaad -– enige inligting oor die agtergrond word van die leser weerhou. Die speurpersoon begin om op 'n groep verdagtes te konsentreer en gaan alle spore en leidrade na wat die misdadiger gelaat het. Gewoonlik word daar veronderstel dat geen moord of misdaad "perfek" kan wees maar eerder met 'n legkaart vergelyk moet word -– die misdaad is moontlik op die ingewing van die oomblik gepleeg, en dit kán verstaan en gepeil word deur alle spore te lees. Selfs al het die skuldige sy misdaad deeglik beplan en vooruit gedink, beredeneer die speurpersoon die dinge met verstand, hou kop en gebruik sy vaardighede en ervaring om die misdadiger uiteindelik vas te trek en die openbare orde te herstel. Die ondersoek is roetinewerk vir die speurpersoon wat self geen of min karakterontwikkeling of -groei ondergaan nie. Die leser word veral op intellektuele vlak bevredig deurdat hy die magspel tussen speurpersoon en misdadiger mag volg -– totdat hy vasgetrap word, bly die skelm 'n bedreiging. === Spanningsverhaal === In teenstelling met die speurpersoon in 'n tradisionele speurverhaal is die hoofkarakter in 'n spanningsverhaal of [[riller]]roman geen professionele speurder nie, maar eerder 'n persoon wat 'n nagmerrie beleef nadat iemand wat na aan haar of hom gestaan het vermoor is. Hierdie subgenre konsentreer nie op intellektuele vaardighede nie, maar op die gevoelens en emosies van die hoofkarakter wat onverwags deur 'n misdaad geraak word. Anders as die professionele speurderspersoon kry sy of hy nie die geleentheid om die situasie van buite af en objektief te beredeneer nie en moet buite haar/sy vertroude verwysingsraamwerk beweeg en nuwe vaardighede aanleer om te kan oorleef en seëvier. Die klemtoon van verhaal val dus op die aksie. Lyn 20: == Afrikaanse misdaadfiksie == Terwyl daar in die 1950's nog baie Afrikaanse skrywers van misdaadfiksie was, is dié genre in die dekades daarna as minderwaardige ontspanningsliteratuur beskou -– in teenstelling met ander markte waar misdaadromans al lank blitsverkopers is. Afrikaanse lesers het egter gaandeweg meer belang in die genre begin stel en aanvanklik na Engelse publikasies oorgeskakel.<ref>[http://afrikaans.news24.com/Vermaak/Nuus/Opbloei-in-misdaadfiksie-ook-in-Afrikaanse-mark-20110930 ''nuus24: Opbloei in misdaadfiksie ook in Afrikaanse mark, 30 September 2011'']</ref> Dit was uiteindelik [[Deon Meyer]], wat met sy werke lankal groot sukses in die buiteland behaal, wat die deure vir misdaadfiksie in Afrikaans oopgeskop het. Die lys van Afrikaanse misdaad en spanningsfiksieskrywers is tans besig om al hoe langer te word en sluit intussen naas Deon Meyer ook outeurs soos Karin Brynard, [[Kerneels Breytenbach]], [[François Bloemhof]], Deborah Steinmair, Riana Mouton, Chanette Paul, Madelein Rust en Chris Karsten in. Steeds meer buitelandse misdaadfiksie word na Afrikaans vertaal. == Verwysings == {{~~verwysings~~Verwysings\|2}} [[Kategorie:Letterkundige genres]]

Misdaadroman: Verskil tussen weergawes