Wikipedia

P.C. Schoonees: Verskil tussen weergawes

Blaai deur geskiedenis
← Ouer wysigingNuwer wysiging →
Content deleted Content added
VisueelWikiteks
k Skakel NALN
No edit summary
Lyn 28:
| handtekening =
}}
 
Dr. '''P.C. Schoonees''' (*[[23 Desember]] [[1891]], [[Uniondale]] - † [[31 Oktober]] [[1970]], [[Strand]]) (Oom Sarel) was 'n [[Afrikaans]]e skrywer en [[leksikograaf]] en 'n lid van die [[Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns]].<ref>Wallis, F. (2000). Nuusdagboek: feite en fratse oor 1000 jaar, Kaapstad: Human & Rousseau</ref><ref>[http://www.dbnl.org/auteurs/auteur.php?id=scho120 Profiel op dbnl.org], besoek op 23 Desember 2014</ref> Hy was ook die hoofredakteur van die [[Handwoordeboek van die Afrikaanse Taal]] vanaf 1947. Hy het ook onder die skuilnaam "Jan Kloppers" geskryf.
 
Line 40 ⟶ 41:
Om gesondheidsredes moet hy in April 1910 noodgedwonge sy studies onderbreek en sy ideaal om predikant te word, laat vaar. In September [[1911]] begin hy onderwys gee aan die Seniorskool op [[Utrecht]] in [[Natal]] en vanaf Augustus [[1915]] tot die einde van [[1916]] gee hy in [[Pietermaritzburg]] onderwys aan die Harvardskool en vanaf [[1917]] tot [[1919]] aan die Pietermaritzburg Kollege.
 
In hierdie tyd skryf hy ’n groot aantal gedigte, wat hy aan [[Jan F.E. Celliers]] vir kommentaar stuur. Benewens geduldige kommentaar op die versies gee Celliers aan hom die goeie advies om hom eerder by prosa te bepaal en daardeur is sy letterkundige arbeidsveld ook vasgepen. Deur private studie behaal Schoonees in [[1917]] sy B.A.-graad aan die [[Natalse Universiteitskollege]] en in 1918 sy M.A.-graad, wat ook die eerste Meestersgraad in die [[Kunstekaap|Kunste]] is wat aan hierdie universiteit toegeken word. Na afloop van di[[Eerste Wêreldoorlog|e Eerste Wêreldoorlog]] gaan hy in 1919 met ’n Uniebeurs na Nederland en promoveer in [[1922]] onder leiding van professor J. Prinsen aan die Gemeentelike [[Universiteit van Amsterdam]] met ’n studie oor ''Die prosa van die Tweede Afrikaanse Beweging'', wat later gepubliseer en daarna telkens bygewerk word.
 
=== Bydrae tot die Afrikaanse letterkunde ===
Line 46 ⟶ 47:
 
=== Werk as akademikus ===
Vanaf Januarie tot Junie [[1923]] is Schoonees waarnemende professor aan die [[Universiteit van die Witwatersrand]] en direk daarna tot 1925 is hy lektor aan die Opleidingskollege in Pietermaritzburg. Terselfdertyd is hy assistent aan die Natalse Universiteitskollege vir die Meestersgraadstudente van professor Besselaar. Saam met [[M.S.B. Kritzinger]], H.A. Steyn en U.J. Cronjé gee hy in [[1926]] die [[Groot Woordeboek Afrikaans en Nederlands|''Groot Woordeboek'']] van die Afrikaanse taal uit, wat baanbrekerswerk op hierdie gebied is. Hierdie woordeboek word daarna telkens bygewerk en beleef vele herdrukke.
 
=== Betrokkenheid by Afrikaanse kultuurlewe ===
Hy word vanaf [[1926]] tot [[1946]] skoolhoof aan die Hoërskool [[Vryheid]]. In Natal speel hy ’n belangrike rol in die Afrikaanse kultuurlewe en is onder andere voorsitter van die Natalse Saamwerk-Unie en redakteur van hulle mondstuk ''Die Saamwerk'', stigter van die Afrikanerkring van Vryheid en voorsitter van die Natalse Kultuurvereniging.
 
By die skool is [[D.J. Opperman]] een van sy leerlinge en hy stel sy private biblioteek vir hom oop vir verdere studie. Vanaf [[1947]] word hy aangestel as hoofredakteur van die [[Woordeboek van die Afrikaanse Taal]] op Stellenbosch, ’n posisie wat hy tot met sy aftrede op [[30 Junie]] [[1962]] beklee. In hierdie tyd word vier volumes van die woordeboek gepubliseer wat die letters A tot I dek.
 
Hy beklee verskeie belangrike posisies en is so lid van die Raad van die [[Universiteit van Suid-Afrika]] vanaf [[1930]]; lid van die Raad van die Natalse Universiteitskollege vanaf [[1926]] en ook lid van die [[Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns]], waar hy dikwels optree as beoordelaar vir die [[Hertzogprys]] en op die Akademieraad dien.
 
Tussen [[1923]] en [[1946]] dien hy op die hoofbestuur van die Natalse Saamwerk-Unie en vir vyf jaar is hy voorsitter van hierdie liggaam. Vanaf 1931 tot 1946 is hy voorsitter van die Afrikanerkring op [[Vryheid]] in Natal en hy is lid van die [[Sentrale Volksmonumentekomitee]] en die [[Jan van Riebeeck]]-Feeskomitee.
 
Op [[Vryheid]] dien hy op die bestuur van de Carnegie-biblioteek, die Nieuwe Republiek-museum en die Kindersorg. Hy is ook lid van die Maatschappij der Nederlandse Letterkunde. Wanneer die Afrikaanse Skrywerskring in [[1949]] besluit om sy werksaamhede buite [[Johannesburg]] te ontplooi, is hy een van die eerste lede van die kring op Stellenbosch en vanaf [[1950]] voorsitter van die werkgemeenskap van hierdie organisasie, waarna hy ook op die hoofbestuur dien.
 
=== Persoonlike lewe ===
Hy is getroud met Elizabeth Catherine (Ethie) Crawford ([[1890]]–[[1979]]1890–1979)<ref name=":0">Eggsa: <nowiki>http://www.eggsa.org/library/main.php?g2_itemId=565356</nowiki></ref> en uit die huwelik word twee dogters en ’n seun gebore. Na sy aftrede gaan bly hulle in die [[Strand]]. Vanaf 1923 dien hy gereeld op kerkrade en is diaken of ouderling in vier verskillende gemeentes.Hy is op Saterdag 31 Oktober 1970 op die [[Strand]] aan longkanker oorlede.<ref name=":0" /><ref>Anoniem. ''Dr. Schoonees is oorlede.'' Volksblad, 2 November 1970</ref>.
 
== Skryfwerk ==
Line 83 ⟶ 84:
Sy vernaamste kreatiewe skryfwerk is die novelle ''Jannie'' (aanvanklik gepubliseer onder die skuilnaam Oom Sarel), wat in groot mate ’n gefiksionaliseerde weergawe van sy jeugervarings is en die sielkundige ontwikkeling van ’n jong seun skets. Jannie word groot in ’n klein dorpie in die moeilike jare na afloop van die [[Anglo-Boereoorlog]]. Sy verhouding tot sy ouers en susters word geskets en in sy matriekjaar raak hy verlief op Sannie, maar hierdie kalwerliefde wat “vir ewig” sou duur, kwyn wanneer hy na Stellenbosch se universiteit gaan. Hy gaan gee onderwys op Smithville in Natal, waar hy verlief raak op Beryl, ’n Engelse meisie. Met die uitbreek van die Eerste Wêreldoorlog kom daar egter verwydering, omdat die ontwakende nasionale bewussyn van die Karooseun in botsing kom met Beryl se lojaliteit aan die Britse tradisie. Hierdie krisis laat Jannie diep nadink oor die beginsels van die lewe, wat sy lewensbeskouing rig. Hierdie werk word eervol vermeld tydens die toekenning van die [[Hertzogprys]] in 1926.
 
Die roman ''Groenfontein se mense'', onder die skuilnaam Jan Kloppers,<ref>Esaach: <nowiki>http://www.esaach.org.za/index.php?title=Kloppers,_(Pieter_Cornelis_Schoonees)_Jan</nowiki></ref>, steun grootliks op die skrywer se tyd as onderwyser op Vryheid. Die hoofkarakter is ’n idealistiese hoofonderwyser op ’n Natalse dorpie wat te doen kry met allerhande probleme in sy moeilike taak. Die verhaal word verder ingekleur deur verskeie didaktiese anekdotes.
 
''Kleingoed'' bevat opstelle oor kultuursake en algemene onderwerpe, asook kritiese beskouings oor ''Martjie'', ''Reg bo Reg'', ''’n Esau'' en ''Die Heks''.
Line 107 ⟶ 108:
 
== Eerbewyse ==
In [[1962]] ken die [[Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns]] ’n Erepenning vir Afrikaanse Taal en Letterkunde aan hom toe en in [[1964]] ken die [[Universiteit van KwaZulu-Natal|Universiteit van Natal]] ’n eredoktorsgraad in die lettere (D.Litt. Hons.-graad) aan hom toe. Die hoofbestuur van die Afrikaanse Skrywerskring onthul op [[10 Desember]] [[1984]] ’n koperplaat op sy graf.<ref name=":0" /><ref>Anoniem. ''Gedenkplaat onthul: Dr. P.C. Schoonees 23. Desember 1891 – 31.10. Oktober 1970.'' Tydskrif vir Letterkunde. Jaargang 23 no. 2, Mei 1985</ref>.
 
== Publikasies ==
Werke uit sy pen sluit in:<ref>Worldcat: <nowiki>http://www.worldcat.org/search?q=au%3ASchoonees%2C+Pieter+Cornelis.&qt=hot_author</nowiki></ref><ref>Digitale bibliotheek voor Nederlandse Letteren: <nowiki>http://www.dbnl.org/auteurs/auteur.php?id=scho120</nowiki></ref>:
{| class="wikitable"
!Jaar
Line 152 ⟶ 153:
|-
|1925
|''Mooi Annie of Die Skipbreukelinge'' – D'Arbez
|-
|1928
Line 233 ⟶ 234:
* Kannemeyer, J.C. ''Geskiedenis van die Afrikaanse literatuur 1.'' Academica, Pretoria en Kaapstad Tweede druk 1984
* Kannemeyer, J.C. ''Geskiedenis van die Afrikaanse literatuur 2''. Academica, Pretoria, Kaapstad en Johannesburg Eerste uitgawe Eerste druk 1983
* Kannemeyer, J.C. ''Die Afrikaanse literatuur 1652-20041652–2004.'' Human & Rousseau Kaapstad en Pretoria Eerste uitgawe 2005
* Nienaber, P.J. ''Die Hertzogprys Vyftig Jaar''. Nasionale Boekhandel Kaapstad Eerste uitgawe 1965
* Nienaber, P.J. ''Hier is ons skrywers!'' Afrikaanse Pers-Boekhandel Johannesburg Eerste uitgawe 1949
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/wiki/P.C._Schoonees"