Papier: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
No edit summary
Lyn 1:
[[Lêer:Paper 450x450.jpg|thumbduimnael|'n Vel wit papier.]]
 
'''Papier''' is 'n dun materiaal wat hoofsaaklik gebruik word om op te skryf, om drukwerk op te doen of vir verpakking. Dit word vervaardig deur die saamstelling van [[vesel]]s, tipies plantvesels wat uit [[sellulose]] bestaan wat deur [[waterstofbinding]] aanmekaar gehou word. Die vesels vir die maak van papier is gewoonlik van natuurlike oorsprong maar daar bestaan ook 'n verskeidenheid sintetiese vesels wat gebruik kan word, soos byvoorbeeld [[polipropileen]] en [[poliëtileen]] kan ook by die pulpmengsel ingesluit word om die verlangde eienskappe aan die papier te verleen. Die algemeenste bron van hierdie soort vesels is [[houtpulp]] vanaf bome wat geskik is vir pulphout. Plantvesels soos [[katoen]], [[hemp]], [[linne]] en [[rys]] kan ook gebruik word.
 
== Geskiedenis ==
[[Lêer:HeraclesPapyrus.jpg|thumbduimnael|links|Stuk van 'n manuskrip op papirus.]]
 
=== Papirus en perkament ===
Buite [[Egipte]] is [[perkament]] of kalfsvel gebruik wat vervaardig uit die skaap- of kalfshuid gemaak is in plaas van [[papirus]] aangesien die plant subtropiese toestande vir groei vereis het.
 
In die Amerikas bestaan daar argeologiese bewyse wat daarop dui dat soortgelyke perkamentmateriale deur die Maya rondom die 5<sup>de</sup> eeu n.C. gemaak is. .<ref>http://www.mathcs.duq.edu/~tobin/maya/ The Construction of the Codex In Classic- and post classic-Period Maya Civilization</ref> Die perkament was gemaak deur die binneste bas van bome te kook totdat die materiaal geskik was om op te skryf of te teken.
 
=== Papiervervaardiging in Sjina ===
‘’’Papiervervaardiging’’’ word as een van die vier groot uitvindings van Antieke Sjina beskou, aangesien die eerste papiermaakproses in [[Sjina]] ontwikkel is tydens die vroeë 2<sup>de</sup> eeu n.C. Tydens die [[Shang-dinastie]] (1600 v.C. – 1050 v.C.) en die [[Zhou-dinastie]] (1050 v.C. – 256 v.C.) is dokumente gewoonlik gemaak van been of bamboes. [[Sy]], 'n ligte materiaal is ook soms gebruik, maar was gewoonlik te duur. Die hofamptenaar, [[Cai Lun]], uit die [[Han-dinastie]] word gewoonlik beskou as die eerste om moderne papiermaaktegnieke te bemeester uit [[houtpulp]] in 105 v.C. Die ontdekking van monsters met geskrewe Sjinese karakters daarop in [[2006]] in die noordooste van Sjina se [[Gansu]]-provinsie dui egter daarop dat papier deur die antieke Sjineses leër gebruik is meer as 'n 100 jaar voor Cai in 8 v.C.<ref> http://news.xinhuanet.com/english/2006-08/08/content_4937457.htm</ref> Argeologiese bewyse van ware papier in Sjina dateer egter uit die heerskappy van Keiser Wu van die Han dinastie in die 2<sup>de</sup> eeu v.C. en is gebruik om delikate bronspieëls toe te draai en te beskerm. .<ref name="needham volume 4">Needham, Volume 4, 122.</ref> Dit is ook gebruik vir veiligheid, soos in die geval waar giftige medisynes toegedraai is en beskryf is deur amptelike historici van daardie tydperk. Papier is ook in die 3<sup>de</sup> eeu algemeen gebruik vir skryfdoeleindes.
 
Dit wil voorkom asof [[toiletpapier]] ook al in die 6<sup>de</sup> eeu n.C. in gebruik was. In 589 n.C. het die Sjinese geleerde Yan Zhitui (531-591 n.C.) geskryf: “Papier waarop daar aanhalings en kommentaar vanuit die Vyf Klassieke werke of die name van die wysgere geskryf is, durf ek nie vir toiletdoeleindes gebruik nie”. 'n Arabiese reisiger na Sjina het ook eens geskryf oor die vreemde tradisie van Sjinese toiletpapier in 851 n.C. waar hy gesê het: “Hulle is nie baie nougeset op hulle sindelikheid nie en was hulself nie met water as hulle klaargemaak het met die nodige nie; maar vee hulself net met papier af”.
Lyn 20:
Die gebruik van papier het stadig buite Sjina versprei aangesien die Sjinese geheimsinnig was oor die vervaardigingsproses wat gebruik is. Die papier wat hulle gemaak het was baie dun en deurskynend en daarom is daar slegs op die een kant van die papier geskryf. Die tegnologie is rondom 604 na [[Korea]] uitgevoer en vandaar deur Boedistiese monnike na [[Japan]] uitgevoer waar vesels van die moerbeiboom gebruik is.
 
=== Papiervervaardiging in die Midde-ooste ===
As gevolg van handel en die nederlaag van die Sjinese tydens die [[Slag van Talas]] in 751 het die ontdekking na die [[Midde-Ooste]] versprei.<ref name="meggs58">Meggs, Philip B. ''A History of Graphic Design.'' John Wiley & Sons, Inc. [[1998]]. (pp 58) ISBN 0-471-291-9829198-6</ref> Vervaardiging is aanvanklik in [[Baghdad]] begin waar die Arabiere 'n tegniek ontwikkel het om dikker velle papier te vervaardig. Vervaardiging het tydens die [[Kruistog|Eerste Kruistog]] in 1096 reeds na [[Damaskus]] versprei maar die oorloë het die vervaardig daarvan onderbreek. In [[Kaïro]] is dikker papier steeds vervaardig. [[Iran]] het die middelpunt geword vir die vervaardiging van dunner papier, vanwaar die tegnieke ook na [[Indië]] versprei het.
 
=== Papiervervaardiging in Europa ===
Die eerste papiermeule in Europa was in [[Spanje]], by Xátiva, die moderne [[Valencia]] in 1120. Meur meulens het hul verskeining tydens die 13<sup>de</sup> eeu in [[Fabriano]], [[Italië]] gemaak waar dit vanaf die Islamitiese deel van Spanje af ingevoer is. [[Hemp]] en [[linne]] is gebruik as bron vir die vesels. Die oudste bekende papierdokument in die Weste is die [[Mozarabe|Mozarabiese]] misboek van Silos uit die 11<sup>de</sup> eeu en is waarskynlik in die Islamitiese deel van Spanje geskryf. Die vervaardiging van papier in [[Italië]] en [[Duitsland]] is teen 1400 opgeteken, rondom dieselfde tyd as wat die houtsnee drukwerktegniek vanaf materiaal na papier oorgedra is. Die eerste kommersieel suksesvolle papiermeule in [[Engeland]] is deur [[John Spilman]] in [[1588]] naby Dartford in Kent oopgemaak en het swaar op Duitse vaardigheid ten opsigte van papiervervaardiging gesteun.
 
Lyn 29:
{{Verwysings}}
 
{{Commons categoryCommonskat|Paper}}
 
[[Kategorie:MaterialePapier| ]]
[[Kategorie:Skryfgereedskap]]