Outobiografie: Verskil tussen weergawes

[[Lêer:Memoirs_of_FranklinMemoirs of Franklin.jpg|regs|duimnael|340x340px|Voorblad van die eerste Engelse uitgawe van [[Benjamin Franklin]] se outobriografie,1793]]

'n '''Outobiografie''' (van die [[Grieks|Griekse]]e, αὐτός-''autos'' self + βίος-''bios'' lewe + γράφειν-''graphein'' om te skryf) is a selfgeskrewe vertelling van 'n persoon se lewe. Die woord "autobiography" is in 1797 aanvanklik op neerhalende wyse deur William Taylor in die [[Engels|Engelse]]e koerant, ''The Monthly Review'', gebruik toe hy dit as 'n basterwoord uitgemaak het, maar dit as "pedanties" veroordeel het. Die volgende aangetekende gebruik daarvan in 1809 deur Robert Southey, was egter in die hedendaagse sin van die woord.<ref>[//en.wikipedia.org/wiki/Oxford_English_Dictionary Oxford English Dictionary], ''Autobiography''</ref> Alhoewel die term eers in die vroeë negentiende eeu aangeneem is, het eerstepersoon outobiografiese geskrifte reeds in die Antieke tyd ontstaan. Roy Pascal onderskei outobiografie van die periodiese selfondersoekende manier van dagboekinskrywings deur op te merk dat 'n "[outobiografie] 'n oorsig van 'n lewe op 'n bepaalde tydstip is terwyl die dagboek, hoe selfondersoekend ook al, deur 'n reeks tydstipte beweeg".<ref name="Pascal">{{cite book|last=Pascal|first=Roy|title=Design and Truth in Autobiography|publisher=[[Harvard University Press]]|year=1960|location=[[Cambridge, Massachusetts|Cambridge]]|pages=|url=|doi=|id=|isbn=}}</ref> In 'n outobiografie word die outobiograaf se lewe dus op 'n spesifieke tydstip in oënskou geneem. Waar biograwe gewoonlik van 'n groot verskeidenheid dokumente en sienings gebruik maak, is 'n outobiografie dikwels volledig op die skrywer se geheue gebaseer. Ondanks die noue assosiasie tussen memoires en outobiografieë, beweer Pascal dat eersgenoemde geneig is om minder op die self en meer op ander persone gedurende die outobiograaf se oorsig van sy of haar lewe te fokus.

== Definiëring van die genre ==

Die Joodse historikus [[Flavius Josephus]] het sy outobiografie (''Josephi Vita'', c. 99) met selfverheerliking begin, geovlggeovolg deur 'n regverdiging van sy dade as 'n Joodse rebelleleier van Galilea.<ref>Steve Mason, Flavius Josephus: Translation and Commentary. </ref>

=== VroeeVroeë outobiografieë ===

Zāhir ud-Dīn Mohammad Bābur, wat die [[Mogolryk]] van [[Suid-Asië]] gevestig het, het 'n dagboek ''Bāburnāma'' (Chagatai/{{lang-fa|Persies: ''بابر نامہ}}''; letterlik: ''"Boek van Babur"'' of ''"Briewe van Babur"'') gehou wat tussen 1493 en 1529 geskryf is.

Een van die eerste groot outobiografieë van die [[Renaissance]] is dié van die beeldhouer en goudsmid Benvenuto Cellini (1500–1571). Die werk is tussen 1556 en 1558 geskryf en hy het dit eenvoudig ''Vita'' ([[Italiaans]]: ''Lewe'') getitel. Hy skryf aan die begin: "Enigiemand ...… wat groot of oënskynlik groot prestasies behaal het, behoort, indien waarheid en deug vir hom belangrik is, die verhaal van sy eie lewe in sy eie handskrif neer te skryf; maar niemand behoort so 'n grootse onderneming voor die ouderdom van veertig aan te pak nie."<ref>Benvenuto Cellini, tr. </ref> Dié kriteria vir outobiografieë is oor die algemeen tot taamlik onlangs voorgehou, en die meeste ernstige outobiografieë van die volgende driehonderd jaar sou daaraan voldoen.

In navolging van die [[Romantiek|Romantiese]] neiging, waar die rol en die aard van die individu beklemtoon is, en in die voetspore van [[Jean-Jacques Rousseau]] se ''Confessions'', het 'n meer intieme vorm van outobiografie, waar die subjek se emosies ondersoek word, algemeen geraak. Stendhal se outobiografiese werke in die 1830's, ''The Life of Henry Brulard'' en ''Memoirs of an Egotist'', is albei volgens die skrywer self deur Rousseau beïnvloed.<ref>{{Cite book|last=Wood|first=Michael|date=1971|title=Stendhal|publisher=Cornell University Press|location=Ithaca, NY|page=97|isbn=978-08014912450-8014-9124-5}}</ref> 'n Engelse voorbeeld is William Hazlitt se ''Liber Amoris'' (1823), 'n pynlike ondersoek van die skrywer se liefdeslewe.

Sedert die 17de eeu is "skandalige memoires" deur sogenaamde losbandiges, ter bevrediging van die openbare begeerte na prikkelende leesstof, gereeld gepubliseer. Hulle is dikwels onder [[Skuilnaam|skuilname]] geskryf en was (en is) meestal fiktiewe werke deur [[Spookskrywer|spookskrywersspookskrywer]]s. Sogenaamde "outobiografieë" van moderne professionele atlete en mediasterre (en in 'n mindere mate politici),gewoonlik die werk van 'n [[spookskrywer]], word gereeld gepubliseer. Sommige sterre soos [[Naomi Campbell]] erken openlik dat hulle nie hulle "outobiografie" gelees het nie. By party sensasiewekkende outobiografieë soos James Frey se ''A Million Little Pieces ''het dit aan die lig gekom dat belangrike besonderhede van die outeur se lewens oordryf of gefabriseer is.

<!-- == Sien ook ==

{{reflistVerwysings}}

* {{Cite book|last=Wu|year=1990|first=Pey-Yi|title=The Confucian's Progress: Autobiographical Writings in Traditional ChinaSjina|publisher=[[Princeton University Press]]|location=[[Princeton, New Jersey|Princeton]]}}

<!-- == Verdere leesstof ==