Gewetensbeswaarde: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
Sub vertaling weergawe een
No edit summary
Lyn 1:
'n '''Gewetensbeswaarde''' of diensweieraar is 'n "individu wat die reg opeis om te weier om militêre diens te doen"<ref>On July 30, 2001, explicit clarification of the [//en.wikipedia.org/wiki/International_Covenant_on_Civil_and_Political_Rights International Covenant on Civil and Political Rights] Article 18 was made in the United Nations [//en.wikipedia.org/wiki/Human_Rights_Committee Human Rights Committee] general comment 22, Para. 11: {{cite web|url=http://www.ohchr.org/EN/Issues/FreedomReligion/Pages/IstandardsI3k.aspx|title=Special Rapporteur on freedom of religion or belief. Framework for communications. Conscientious Objection|publisher=Office of the United Nations High Commissioner for Human Rights|accessdate=2012-05-07}}</ref> op grond van sy of haar vryheid van denke, gewete of godsdiens.<ref>{{cite web|url=http://www.ohchr.org/EN/ProfessionalInterest/Pages/CCPR.aspx|title=International Covenant on Civil and Political Rights; of the United Nations High Commissioner for Human Rights|accessdate=2008-05-15}}</ref>
 
In party lande word gewetensbeswaardes toegedeel aan 'nvir alternatiewe burgerlike diens as 'n plaasvervanderplaasvervanger vir diensplig of militêre diens. Party gewetensbeswaardes beskou hulself as pasifiste, nie-intervensioniste, nie-weerstandbieders, nie-aggressiewes of antimilitariste.
 
Op 8 Maart 1995 het die Verenigde Nasies se Kommissie oor MenseregteMenseregtekommissie in resolusie 1995/83 verklaar dat: "menseMense wat militêre diens doen mag nie uitgesluit wees van die reg om gewetensbeswaar teen militêre diens magaan te teken nie.<ref>{{cite web|url=http://www.unhcr.org/refworld/topic,4565c22523,4565c25f2c9,3b00f0d220,0.html|title=UN Commission on Human Rights, Conscientious objection to military service., 8 March 1995, E/CN.4/RES/1995/83 (See point #2)|author=UN Commission on Human Rights|date=March 8, 1995|work=|publisher=UN Commission on Human Rights|accessdate=2009-12-02}}</ref> Dit is in 1998 herbevestig toe resolusie 1998/77 verklaar het dat " 'n persoon gewtensbeswaregewetensbesware kan ''ontwikkel'' terwyl hy of sy militêre diensplegdiensplig doenverrig".<ref>{{cite web|url=http://www.unhchr.ch/Huridocda/Huridoca.nsf/0/5bc5759a53f36ab380256671004b643a?Opendocument|title=Conscientious objection to military service; Commission on Human Rights resolution 1998/77; see preamble "Aware..."|author=United Nations High Commissioner for Human Rights|date=April 22, 1998|work=|publisher=United Nations High Commissioner for Human Rights|accessdate=2009-12-08}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.unhcr.org/cgi-bin/texis/vtx/refworld/rwmain?page=search&amp;docid=3b00f0be10&amp;skip=0&amp;query=1998/77|title=Conscientious objection to military service; E/CN.4/RES/1998/77; See introductory paragraph|date=April 22, 1998|publisher=UN Commission on Human Rights|accessdate=2009-12-09}}</ref><ref>{{cite web|url=http://ap.ohchr.org/documents/sdpage_e.aspx?b=1&se=10&t=11|title=Conscientious objection to military service, Commission on Human Rights resolution 1998/77, Navigation to document: press "next" four times, see bottom listing, and at the right choose letter for language ("E" for English) Document: CHR 54th 4/22/1998E/CN.4/RES/1998/77|year=1998|publisher=United Nations Human Rights, Office of the High Commissioner for Human Rights|accessdate=2008-04-24}}</ref><ref name="D. CHRISTOPHER DECKER, AND LUCIA FRESA">{{cite web|url=http://www1.law.nyu.edu/journals/jilp/issues/33/pdf/33n.pdf|title=THE STATUS OF CONSCIENTIOUS OBJECTION UNDER ARTICLE 4 OF THE EUROPEAN CONVENTION ON HUMAN RIGHTS, 33 N.Y.U. J. INT'L L. & POL. 379 (2000); See pages 412–424, (or PDF pages 34–36)|author1=D. CHRISTOPHER DECKER|author2=AND LUCIA FRESA|date=29 March 2001|work=|publisher=New York University School of Law, Issues&nbsp;– Volume 33|accessdate=2009-12-02}}</ref> 'n Aantal organisasies oor die wêreld heen vier dié beginsel op 15 Mei as Internasionale Gewetensbeswaardesdag.<ref>{{cite web|url=http://www.wri-irg.org/campaigns/co_day|title=Campaigns: International Day on Conscientious Objection|accessdate=2014-05-10}}</ref> Die term is uitgebrei dat dit later beteken het "werk vir die militêr-nywerheidskompleks weens 'n gewetenskrisis.<ref>http://www.opednews.com/populum/pagem.php?f=Confessions-of-a-Military-by-Richard-Wilson-100428-533.html</ref>
 
== Geskiedenis ==
Baie gewetensbeswaardes is al tereg gestel, in die tronk gesit en op ander maniere gestraf aswanneer hulle geloweoortuigings gelei het tot optrede wat met hul gemeenskap se regstelsel of die regering gebots het. Die regdefinisieregsdefinisie en status van gewetensbeswaar hetwissel oor die jare en verskil van land tot land verskil. Godsdienstige geloof was 'n beginpunt in baie lande om gewetensbeswaardestatus wetlik toe te ken.
 
Die eerste opgetekende gewetensbeswaarde was Maximilianus, wat in die jaar 295 vir diensplig in die RomeiseRomeinse weermag opgeroep is, maar "het aan die prokonsul in Numidië gesê dat hy weens godsdienstige oortuigings nie in die leër kan diens doen nie". Hy is daarvoor tereggestel en is later heilig verklaar as sint Maximilian.<ref>{{cite web|url=http://www.ohchr.org/Documents/Publications/ConscientiousObjection_en.pdf|title=Conscientious objection to military service|author=The Office of the United Nations High Commissioner for Human Rights|date=2012}}</ref>
 
'n Vroeë erkenning van gewetensbeswaar is deur William die Stille gegun aan die Hollandse [[Mennonisme|Mennonietes]] in 1575. Hulle kankon militêre diens weier in ruil vir monetêre betaling.<ref name="co">Robert Paul Churchill, "Conscientious Objection", in Donald K. Wells,
''An Encyclopedia of War and Ethics''. </ref>
 
Formele wetgewing om beswaarmakers daarvan vry te stel om te veg wasis in die middel- 18de eeu in Brittanje toegestaan na probleme om Kwakers te dwing om militëremilitêre diens te doen. In 1757, toe die eerste pogings aangewend is om 'n Britse burgermag as 'n professionele nasionale militêre reserwemag op die been te bring, het 'n bepaling in die Burgermaglotingwet Kwakers in staat gestel om vrygestel te word van militêre diensplig.<ref>{{Cite web|url=http://www.quakersintheworld.org/quakers-in-action/171|title=Conscientious Objection}}</ref>
 
In die Verenigde State was gewetensbeswaar vanvanaf die stigting van die land toegelaat, hoewel die regulasies oorgelaat is aan die individuele state totvoordat diemet bekendstellingdiensplig vanbegin dienspligis.
 
== Internasionale wet ==
 
=== UniversalUniversele DeclarationVerklaring ofvan Human RightsMenseregte ===
In 1948 is die kwessie van "gewete" deur die Verenigde Nasies se Algemene Vergadering in artikel 18 van die [[Universele Verklaring van Menseregte]] behandel:
 
"Nie elke oortuiging, hoe opreg dit ook al is, sal beskou word as voldoende rede om op vlugtelingstatus aan te dring nie nadat iemand gedros of nie vir diensplig opgedaag het nie. Dit is nie genoeg dat 'n persoon 'n meningsverskil met sy regering het oor die politieke regverdiging van 'n bepaalde militêre aksiexxoptrede hetoptrede nie. As die soort militêre aksie waarvan die persoon hom wil distansieer ook deur die internasionale gemeenskap veroordeel word as teenstrydig met die basiese reëls van menslike gedrag, kan straf vir dienspligweiering opsigselfop sigself beskou word as vervolging."
 
Die proklamasie is op 10 Desember 1948 deur die Algemene VerdaderingVergadering aanvaar met 'n stemming van 48 ten gunste, 0 daarteen, en 8 wat buite stemming gebly het. <ref>See http://www.unac.org/rights/question.html under "Who are the signatories of the Declaration?"</ref>
[[Lêer:Muhammad_Ali_NYWTS.jpg|duimnael|"Ek het geen rusie met die Viëtnamese nie... Hulle het my nooit ''nigger'' genoem nie."&nbsp;– [[Muhammad Ali]], 1966]]
In 1974 het die assistent-sekretaris-generaal van die Verenigde Nasies, Sean MacBride, in sy Nobel-lesing gesê: "By die regte wat vasgelê is in die Universele Verklaring van Menseregte kan mens nog een ding heel toepaslik byvoeg. Dit is: "Die reg om te weier om dood te maak."<ref>{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/peace/laureates/1974/macbride-lecture.html|title=The Imperatives of Survival|year=1974|publisher=Nobel Foundation|accessdate=2008-04-30}}</ref>
 
In 2006 het die Verenigde Nasies se MenseregtekomiteeMenseregtekommissie vir die eerste 'n reg tot gewetensbeswaar onder artikel 18 aanvaar, maar nie eenparig nie.<ref>[http://www.bayefsky.com/pdf/korea_t5_iccpr_1321_1322_2004.pdf HRC views in case Yoon and Choi v.]</ref>
 
In 1998 het die Menseregtekommissie 'n vorige verklaring herhaal en bygevoeg: "landeLande moet... hulle daarvan weerhou om gewetensbeswaardes te onderwerp aan herhaalde straf vir die weiering om militêre diens te doen."<ref>{{cite web|url=http://www.unhcr.org/refworld/docid/3b00f0be10.html|title=Conscientious objection to military service; E/CN.4/RES/1998/77; See Point #5|date=April 22, 1998|publisher=UN Commission on Human Rights|accessdate=2009-12-09}}</ref> Dit moedig ook lande aan "om te oorweeg om asiel te bied aan gewetensbeswaardes wat genoop voel om hul land van oorsprong te verlaat omdat hulle bang is vir vervolging weens hulle weiering om militêre diens te verrig".<ref>{{cite web|url=http://www.unhchr.ch/Huridocda/Huridoca.nsf/0/5bc5759a53f36ab380256671004b643a?Opendocument|title=Conscientious objection to military service; Commission on Human Rights resolution 1998/77; see point *7|author=United Nations High Commissioner for Human Rights|date=April 22, 1998|work=|publisher=United Nations High Commissioner for Human Rights|accessdate=2009-12-08}}</ref>
== Godsdienstige redes ==
Daar is gevalle van optrede wat beskou kan word as godsdienstig gemotiveerde gewetensbeswaar in die geskiedenis lank voor die moderne tyd. Byvoorbeeld, die Middeleeuse ''Orkneyinga Saga'' maak melding daarvan die dat Magnus Erlendsson, Earl of Orkney&nbsp;&#x64;&#x69;&#x65;&#x20;&#x68;&#x65;&#x72;&#x74;&#x6F;&#x67;&#x20;&#x76;&#x61;&#x6E;&#x20;&#x4F;&#x72;&#x6B;&#x6E;&#x65;&#x79;&nbsp;– die toekomstige sint Magnus&nbsp;– 'n reputasie gehad het vir godsdienstigheid en saggeaardheid, en vanweë sy godsdienstige oortuigings geweier het om te veg in 'n onstrooptog op Vikings in [[Anglesey]], [[Wallis]], inen het pleks daarvan op sy skip gebly en [[psalms]] gesing.
 
Die redes om te weier om militêre diens te doen wissel. Baie Vgewetensbeswaardesgewetensbeswaardes gee godsdienstige redes. UnitarianDie UniversalistsUnitariërs makmaak beswaar teen oorlog in hul derdesesde begin,beginsel: "Die doel van 'n wêreldgemeenskap met vrede, vryheid en geregtigheid vir almal". Lede van die Historiese Vredeskerke soos die Kwakers, Mennonietes, [[Amiese Doopsgesindes|Amish]], Ou-orde-Mennonietes, Konserwatiewe Mennonietes en Kerk van die Broeders maak beswaar teen oorlog vanvanweë die oortuiging dat die Christelike lewe onversoenbaar is met militêre dade, omdat Christus gelas het dat sy volgelinge hul vyande moet liefhê en weier om geweld weierte pleeg. Sedert die Amerikaanse Burgeroorlog is dit bekend dat Sewendedag Adventiste nievegters, enis. Hulle het in hospitale gewerk of mediese hulp te geegegee eerder as om gevegstake te verrig, en die kerk volstaan by die niegevegstandpunt.<ref>http://www.sidadventist.org/lead/index.php/resources/essent/89-leadership</ref>
 
Baie Sewendedag Adventiste het geweier om by die weermag aannaan te sluit, maar het deelgeneem as hospitaalsoldaathospitaalsoldate, ambulansbestuurderambulansbestuurders, ens. Tydens die Tweede Wêreldoorlog in Duitsland is baie SDA-gewetensbeswaardes na konsentrasiekampe of sielsiekinrigtings gestuur; sommige is tereggestel. Party Sewendedag Adventiste was vrywilligers vir die Amerikaanse weermag se Operasie Witjas, waarinwaar hulle deelgeneem het aan navorsing. Die Sewendedag Adventiste Kerk het hulle "gewetensdeelnemers" (''conscientious participants'') genoem, omdat hulle gewillig was om hul lewens in potensieel dodelike navorsing te doenwaag. Meer as 2,200 Sewendedag Adventiste het vrywillig deelgeneem aan eksperimente wat verskeie aansteeklike agenteaansteeklikhede behels het van die 1950's tot die 1970's in Fort Detrick, MD.<ref>[http://www.religioustolerance.org/sda3.htm "The Seventh-day Adventist Church: Controversies, books and other resources"],''religioustolerance.org,''Ontario Consultants on Religious Tolerance.</ref>[[Lêer:Blessed_are_the_Peacemakers.gif|alt=|duimnael|''Geseënd is die vredemakers'' (1917) deur George Bellows.]]
[[Lêer:Blessed_are_the_Peacemakers.gif|alt=|duimnael|''Geseënd is die vredemakers'' (1917) deur George Bellows.]]
In die vroeë Christelike Kerk het volgelinge van Christus geweier om die wapen op te neem.
 
Nadat die RomeiseRomeinse Ryk amptelike die Christelike godsdiens aanvaar het, is die Regverdige Oorlog-teologie ontwikkel om oorlogvoering met die Christelike geloof in ooreenstemming te bring. Nadat Theodosius I die CristelikeChristelike geloof 'n amptelike godsdiens van die Ryk gemaak het, het hierdiedie standpuntRegverdige stadigOorlog-teologie mettertyd ontwikkel inas die amptelike standpunt van die Westelike Kerk. In die 11de eeu was daar 'n opinieskuif in die Latyns-Christelike tradisie met die kruistogte, wat die idee en aanvaarbaarheid van 'n Heilige Oorlog gevestig het. Beswaarmakers het die minderheid geword. Sommige teoloë beskou die Konstantynse oorgang en die verlies van Christelike pasifisme as 'n agteruitgaanagteruitgang van die kerk.  
 
Ben Salmon was 'n Katolieke gewetensbeswaarde gedurende die Eerste WêredloorlogWêreldoorlog en 'n uitgesproke kritikus van die Geregverdigde Oorlog-teologie. Die Katolieke Kerk het hom veroordeel en ''The New York Times'' het hom gebrandmerk as "spioenasie-verdagte". Die Amerikaanse leër, waarby hy nooit aangesluit het nie, het hom aangekla van drostery en dat hy propaganda versprei, en hom tot die dood veroordeel, wat later verander is na 25 jaar harde arbeid.<ref>{{Cite journal|author=Staff of the Catholic Peace Fellowship|year=2007|title=The Life and Witness of Ben Salmon|journal=Sign of Peace|volume=6.1|issue=Spring 2007|pages=|id=|url=http://www.catholicpeacefellowship.org/nextpage.asp?m=2524}}</ref>
 
Vanweë hul gewetensbeswaar teen deelname aan militêre diens, gewapen of andersins, is Jehova se GetuiesJehovagetuie dikwels derudeur tronkstraf of ander straf in die gestaar gestaar. In Griekeland, byvoorbeeld, voor die ingebruikneem van alternatiewe burgerdiens in 1997, is honderde GetuiesJehovagetuies toegesluit, party tot drie jaar of langer omdat hulle geweier het om diensplig te doen.
 
In Armenië is jong Gehowa-GetuiesJehovagetuies opgesluit oor hul gewetensbeswaar teen militêre diens; dit is in November 2013 beëindig.<ref>[http://www.jw.org/en/news/by-region/europe/armenia/armenia-releases-imprisoned-jehovahs-witnesses/ Armenia Releases All Imprisoned Jehovah's Witnesses].</ref> Die regering van Suid-Korea het ook honderehonderde in die tronk gesit omdatweens hullehul diensweiering. In [[Switserland]] is bykans alle Jehawa se GetuiesJehovagetuies vrygestel van diensplig.
 
Vir gelowiges van IndienseIndiese godsdienste, kan die teenstand teen oorlog gegrond wees op die algemene idee van ahimsa, niegeweld, of deur die uitdruklike verbod op geweld in hul goedsdiensgodsdiens. Vir Boeddhiste is een van die vyf leringe "Ek aanvaar die lering om my daarvan te weerhou om lewende wesens dood te maak", wat duidelik teen oorlogvoering is. Die 14de Dalai Lama het gesê: "Oorlog moet verban word na die asblik van die geskiedenis." Aan die ander kant, is baie Boeddhistiese sektes, veral in Japan, is deeglikedeeglik gemilitariseerde oorlogmonikke oorlogmonnike (''yamabushi'' orof ''sōhei'') wat aan die burgeroorloë deelneem.
 
== Alternatiewe vir gewetensbeswaardes ==
Party gewetensbeswaardes is onwillig om in enige hoedanigheid in die weermag te dien, terwyl ander nie-strydende rolle aanvaar. Hoewel gewetensbeswaar gewoonlik die weiering behels om met militêre organisaiesorganisasies saam te werk, as 'n vegter in 'n oorlog of in enige ondersteunende rol, staan party mense kompromitterende vorme van gewetensbeswaar voor. Een so 'n vorm is om 'n nie-strydende rol tydens diensplig te aanvaar. Alternatiewe vir militêre of burgerlike diens is onder meer tronkstraf of ander straf, om valslik te beweer jy is ongeskik vir militêre diens weerweens 'n allergie of 'n hartkwaal, deur diensplig te vermy tot op die maksimum ouderdom, of om te vlug na 'n land waar hulle nie mense uitlewer wat militêre diens probeer ontduik nie
 
Ten spyte van die feit dat internasionale instellings soos die Verenigde Nasies en die Europese Raad gewetensbeswaar as 'n mensereg beskou en bevorder,<ref>{{cite web|url=http://www1.law.nyu.edu/journals/jilp/issues/33/pdf/33n.pdf|title=THE STATUS OF CONSCIENTIOUS OBJECTION UNDER ARTICLE 4 OF THE EUROPEAN CONVENTION ON HUMAN RIGHTS, 33 N.Y.U. J. INT'L L. & POL. 379 (2000)|author1=D. CHRISTOPHER DECKER|author2=AND LUCIA FRESA|date=29 March 2001|work=|publisher=New York University School of Law, Issues&nbsp;– Volume 33|accessdate=2009-12-02}}</ref> het dit steeds nie 'n wetlike basis in die meeste lande nie. Onder die sowat 100 lande wat diensplig het, het net sowat 30 lande wetlike bepalings, waarvan 25 in Europa is. 
 
In Europa hou die meeste lande met diensplig deesdae by internasionale riglyne vir gewetensbeswaarwetgewing (gehalwebehalwe Griekeland, Siprus, Turkye, Finland en Rusland). In baie lande buite EUropaEuropa, veral in lande met gewapende konflik, soos in die Demokratiese RepublikeRepubliek van die Kongo, word gewetensbeswaardes hardswaar gestraf.
 
Die aantal gewetensbeswaardes het in sekere lande heelwat toegeneem, soos in Duitsland, waar gewetensbeswaarmaak 'n grondwetlike reg is, heten waar die persentasie gewetensbeswaardes van 1%onder toepaslikeoproepbare mans van 1% tot meer as 50% in 2003 gestyg het.
 
== Diensweiering in Suid-Afrika ==
 
Gedurende die 1980's het honderde<ref>The National Registry of Conscientious Objectors launched in 1989, listed some 700 plus objectors for that year alone. </ref> Suid-Afrikaanse wit mans minitêremilitêre diensplig ontwyk' geweier of beswaar gemaak daarteen om opgeroep te word vir diensplig in die Suid-Afrikaanse Weermag. Sommiges het bloot gedros, of aangesluit by organisasies soos die End Conscription Campaign, 'n anti-oorlogbeweging wat in 1988 verban is, terwyl ander uit die land uit gevlug het en aangesluit het by die Komitee vir Suid-Afrikaanse Oorlogsweerstand. Die meeste het in 'n staat van binnelandse ballingskap geleef en is gedwing om ondergronds te leef binne die grense van die land totdat 'n moratorium in 1993 verklaar is. Weerstand teen die Angola-oorlog, "Suid-Afrika se Viëtnam", was volop inop Engelstalige kampusse, en later het die oorlog in die townships die fokus van hierdie groepe geword.
== Verwysings ==
{{Reflist|30em}}