Aalwyn: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
JMK (besprekings | bydraes) galery |
k Ek het die artikel uitgebrei deur 'n gedeelte uit die wereldspektrum by te voeg. |
||
Lyn 45:
In Suid-Afrika word veral die sap van die [[bitteraalwyn]] (''Aloe ferox'') getap in die omgewing van [[Herbertsdale]], [[Albertinia]] en [[Mosselbaai]]. Die plant se groen blare word stomp afgesny en in 'n kring om 'n gat opmekaar gestapel, sodat die sap in 'n houer in die gat in kan drup. Die druk van die swaar blare opmekaar is genoeg om die sap uit te pers. Die versamelde sap word dan verhit en geroer tot dit styf en dik is. Dit word dan uitgegiet en verhard, waarna dit gereed is om te verwerk.
== Habitat en voorkoms ==
Aalwyne word van seevlak tot 2000 m bo seespieël aangetref, dikwels in woestyntoestande waar dit soms vir jare nie reën nie. Dit is dan hoofsaaklik afhanklik van dou en mis wat deur hulle vlak wortels opgeneem word.
Maar hulle aard ook in die somer en winterreënvalstreke met 'n gemiddelde jaarlikse reënval van 1 250 tot 1750 mm. Baie aalwyne verkies klipperige of rotsagtige rantjies of hoogtes, omrede vogtigheid langer onder die klippe behoue bly, die grond beter dreineer, en sommige rotsformasies meer voedingstowwe tot die grond bydra as wat op gelyktes of vlaktes aangetref word. Wind of water versprei die sade oor vlaktes en heuwels, maar die sade wat tussen klippe en beskutte plekke Iê, kry beter vastrapplek en meer vog as op ander dele waar die sade of nooit ontkiem nie, of vroeg doodgaan.
Omdat aalwyne goed aard in hul natuurlike omgewing, pas baie besonder moeilik aan wanneer hulle uit hul natuurlike omgewing verwyder word om in tuine of parke aangeplant te word. Die plant begin dan geleidelik kwyn en gaan uiteindelik dood. Aalwyne wat van saad gekweek word, het 'n groter kans op oorlewing omdat die plantjies hulle van kleins af by ander omstandighede kan aanpas. Elke aalwyn het nogtans spesifieke behoeftes waarvan die kweker kennis behoort te dra.
Sommige aalwyne groei tussen bosse ''(Aloe pfuridens'' en ''Aloe'' ''rupestris)'' waar hulle kaal stamme teen die son beskerm kan word, terwyl andere soos ''Aloe marlothii'' hul eie stamme met droë blare beskerm. Aalwyne se plantkleur wissel van donker- en heldergroen, tot grysgroen of blougrys, met of sonder spikkels en strepe, en met of sonder 'n swart. bruin, rooi of pienk blaarrand. Sommige plante verkleur tydens droogtetye of in kouer maande tot roes-of pienkrooi, terwyl ander se blare tot ʼn tiende van hulle volle lengte verdoog. Die blomkeur kan wit, roomkleur, oranje, geel, pienk en selfs groen wees. Dit kan ook verskillende kombinasies van kleure wees.
== Sien ook ==
Line 55 ⟶ 64:
* Die [[Afrikaanse Kinderensiklopedie]]: ''Die Planteryk'' (R.H. Compton). Nasionale Handelsdrukkery Bpk. Tweede hersiene uitgawe. 1963.
* Guide to the Aloes of South Africa (Ben-Erik van Wijk en Gideon Smith). Briza Publications, Pretoria S.A., Tweede hersiene uitgawe. 2005
* ''Aalwyn'' in Wêreldspektrum, volume 1. 1983 Ensiklopedie Afrikana: (EDMS) BPK.
== Eksterne skakels ==
| |||