Yster: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
k + Navigasie |
|||
Lyn 76:
Ystervoorwerpe afkomstig uit die tydperk 3000 v.C. en 2000 v.C. is toenemend in [[Mesopotamië]], [[Anatolië]] en [[Egipte]] gevind (en is onderskeibaar van voorwerpe wat uit meteoriete vervaardig is vanweë die gebrek in [[nikkel]] daarin). Dit wil egter voorkom asof die gebruik van hierdie voorwerpe hoofsaaklik seremonieël was en was yster waarskynlik 'n baie duur metaal, selfs duurder as [[goud]].
Wapens wat in die Iliad beskryf word, is hoofsaaklik van [[brons]], maar word gietblokke van yster as handelsmiddel gebruik. Sommige bronne (Sien verwysing ''What Caused the Iron Age?'' hieronder) beweer dat yster waarskynlik 'n byproduk (sponsyster) van [[koper]]raffinering was en kon nie andersins deur die mettalurgiese kennis van die dag, vervaardig word nie. Teen 1600 v.C. en [[1200 v.C.]] is Yster toenemend in die Midde-ooste gebruik, maar het dit nie [[brons]] as die belangrikste metaal vervang nie.
[[Lêer:Axe of iron from Swedish Iron Age, found at Gotland, Sweden.jpg|duimnael|links|140px|[[Byl]] van yster uit die Sweedse Ystertydperk wat te [[Gotland]], [[Swede]] gevind is.]]
In die tydperk tussen die 12de tot die 10de eeu v.C. het die gebruik van yster in gereedskap en wapens vinnig dié van brons vervang in die Midde-ooste. Die belangrikste faktor vir hierdie oorskakeling wil nie voorkom asof dit die tegonologiese verbeterings in ysterbewerking was nie, maar eerder die onderbreking van [[tin]]voorsiening. Hierdie oorgangstydperk wat in verskillende tydperke in verskillende wêrelddele plaasgevind het, het die beskawingstydperk wat algemeen as die [[Ystertydperk]] bekend staan, ingelui.
Lyn 84:
In dieselfde oorgangstydperk is ''karbonering'', wat die proses van byvoeging van koolstof tot die ysters van daardie tyd was, ontdek. Yster is uit sponsyster, 'n mengsel van yster en slak met 'n mate van koolstof en of karbied daarin, wat dan herhaaldelik gehamer en gevou is om die slak daarin te verwyder en om die koolstof daaruit te oksideer en sodoende 'n produk te vervaardig wat as smee-yster bekend staan. Smee-yster het 'n baie lae koolstofinhoud gehad en was nie so maklik om hard te maak deur dit te blus nie. Die mense van die Midde-ooste het ontdek dat 'n veel harder produk gemaak kon word deur die smee-yster oor 'n langtermyn in 'n bed houtskool te verhit en dit daarna in water of olie te blus. Die gevolglike produk was harder en minder bros as die brons wat dit vervang het.
In [[
In die latere jare van die [[Zhou
As ysterertse saam met [[koolstof]] verhit word tot 1420–1470 K, vorm 'n gesmelte vloeistof wat 'n allooi van ongeveer 96.5% yster en 3.5% koolstof lewer. Hierdie produk is sterk, kan in ingewikkelde vorms gegiet word, maar is te bros om verwerk te word tensy die produk ''gedekarboneer'' word om die meeste koolstof te verwyder.
Die ontwikkeling van gietyster was stadiger in [[Europa]] omdat die smeltoonde slegs temperature van ongeveer
Vroeëre ystersmelttegnieke het houtskool gebruik as hittebron en [[reduksie|reduseermiddel]]. In 18de eeuse Engeland het houtvoorrade verminder en is kooks, 'n fossielbrandstof, as alternatief gebruik. Hierdie uitvinding deur [[Abraham Darby]] het die momentum verleen vir die nywerheidsomwenteling.
| |||