Henry Fagan: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
Morne (besprekings | bydraes) No edit summary |
+ Inligtingskas |
||
Lyn 1:
{{Inligtingskas Ampsbekleër
| naam = Henry Fagan
| beeld = Henry Fagan.jpg
| beeldonderskrif =
| orde = [[Hoofregter van Suid-Afrika]]
| termynaanvang = [[1957]]
| termyneinde = [[1959]]
| voorganger = [[Albert van der Sandt Centlivres]]
| opvolger = [[Lucas Cornelius Steyn]]
| geboortedatum = Henry Allan Fagan<br />{{Geboortedatum|1889|4|4}}
| geboortejaar =
| geboortemaand =
| geboortedag =
| geboorteplek = [[Tulbagh]], [[Kaapkolonie]]
| sterftedatum = {{Sterftedatum en ouderdom|1889|4|4|1963|12|6}}
| sterfteplek = [[Kaapstad]], [[Kaapprovinsie]], [[Suid-Afrika]]
| party = [[Verenigde Party]]
| orde2 = Regter van die [[Appèlhof van Suid-Afrika|Appèlafdeling]]
| termynaanvang2 = [[1950]]
| termyneinde2 = [[1959]]
| voorganger2 =
| opvolger2 =
| orde3 = Regter van die Wes-Kaapse Appèlafdeling
| termynaanvang3 = [[1943]]
| termyneinde3 = [[1950]]
| voorganger3 =
| opvolger3 =
| orde4 = Minister van Naturellesake
| termynaanvang4 = Junie [[1938]]
| termyneinde4 = September [[1939]]
| eersteminister4 = [[Barry Hertzog]]
| voorganger4 = [[Piet W. Grobler]]
| opvolger4 = [[Deneys Reitz]]
| orde5 = Lid van die [[Parlement van Suid-Afrika]]
| termynaanvang5 = [[1933]]
| termyneinde5 = [[1943]]
| kiesafdeling5 = [[Swellendam (kiesafdeling)|Swellendam]]<br />[[Stellenbosch (kiesafdeling)|Stellenbosch]]
| voorganger5 =
| opvolger5 =
| eggenoot =
| kinders =
| alma_mater = [[Universiteit Stellenbosch]]<br />[[Universiteit van Londen]]
| religie =
| handtekening =
| militer =
| lojaliteit =
| tak =
| diensjare =
| rang =
| eenheid =
| oorloe =
| toekennings =
}}
Regter '''Henry Allan Fagan''' ([[4 April]] [[1889]], [[Tulbagh]] – [[6 Desember]] [[1963]], [[Kaapstad]])<ref>[http://www.maatschappijdernederlandseletterkunde.nl/ De Maatschappij der Nederlandse Letterkunde], [http://www.maatschappijdernederlandseletterkunde.nl/mnl/levens/65-66/fagan.htm HENRY ALLEN FAGAN], besoek op 6 Junie 2007</ref><ref name=":0">LitNet ATKV-Skrywersalbum 5 Oktober 2011: http://www.litnet.co.za/ha-fagan-18891963/</ref> was 'n bekroonde skrywer (onder die naam H.A. Fagan), parlementslid, die [[Unie van Suid-Afrika]] se hoofregter van [[1957]] tot [[1959]] en die skrywer van die Engelse woorde van ''[[Die Stem van Suid-Afrika]]''.
== Lewe en werk ==
=== Vroeë lewe en herkoms ===
[[Lêer:Kerkstraat 30, Tulbagh.jpg|duimnael
[[Lêer:Stellebosch Studenteraad 1907.jpg|duimnael|links
[[Lêer:Die ouderling.jpg|duimnael
[[Lêer:Teologiese Kweekskool 1910.jpg|duimnael|links
Henry Allan Fagan is op 4 April 1889 op Tulbagh gebore as die oudste van sewe kinders van die regspraktisyn Henry Allan Fagan
▲[[Lêer:Teologiese Kweekskool 1910.jpg|duimnael|links|350px|Die 70 studente van die [[Kweekskool]] in 1910 en hul professore. Henry Fagan sit vierde van links in die voorste ry.<ref>Boonste Ry: Andries Stockenström; H.J. de Villiers; J. Reyneke, B.A.; [[Ezra Pienaar]]; P. van der Hoven; H.A. Boshof; C. Muller; N. van Rensburg; R. Theron, B.A.; J. Moolman, B.A.; J. Le R. Cilliers; D.P. Ackerman, B.A.; J.H.M. Stofberg; T.J. Minnaar; P.C. Hitchcock; F.J. van der Merwe; C.J. Stander; M.B. Brink; C.G.R. du Toit, B.A.; L. Lochner, B.A. Tweede Ry: J. Van Zyl le Roux; L.P. Snyman; J. Rabie; D.S.B. Joubert, B.A.; H.E. Steyn; M.L. de Villiers, B.A.; S. Feneysey; F.H. Badenhorst; P.J. Viljoen; H.S. Pretorius, jr.; C.J. van Niekerk. Derde ry: J.A. v. A. Smuts; D.J. Gildenhuys; [[Bennie Keet|B.B. Keet]], M.A.; J.H. Blignault; L.J. Fourie; [[William Nicol]], B.A.; J.G. Pauw; F. Koch; P.J.B. Shaw; G. De C. Murray; H.S. Pretorius; G.C. van Rooyen; C.J. Grobler; D.F. Barnard, B.A.; J. Le R. Retief; H.W. Ziervogel; J. Le R. Hauptfleisch; J.D. Roos. Vierde Ry: J.P.H. Steyn; H.J. de Vos, B.A.; P.A. Alheit; J.S. Marais, B.A.; prof. [[Adriaan Moorrees]]; prof. Marais; prof. de Vos; prof. Muller; J.A. van der Merwe, B.A.; C.R. Kotze; J.G. Strijdom; T.I. van Wijk. Vyfde Ry: [[N.J. van der Merwe]], B.A.; A.C. Stegman, B.A.; W.C. Erasmus, B.A.; H.A. Fagan, B.A.; C.J. Liebenberg; H.J. Badenhorst; J.A. Pienaar; P.A. Theron; P.J. du Plessiss; J.R. Alheit; B.F. van der Merwe; H.J. Reyneke; A.J. Olivier.</ref>]]
▲Henry Allan Fagan is op 4 April 1889 op Tulbagh gebore as die oudste van sewe kinders van die regspraktisyn Henry Allan Fagan (1865–1931) en Catharina Susanna Smith (1864–1937).
Die Fagans se stamvader is Henry Allan Fagan van [[Cork]] in [[Ierland]] en sy grootouers van vaderskant is Henry Allan Fagan (1837–1891), die eerste burgemeester van Tulbagh, en Sofia Rachel Johanna Bedeker (1837–1911). Die stamvader van die Smiths aan moederskant is Martinus Lourens Smith van Jutland en dit is dus ’n Skandinawiese van. Sy grootouers aan moederskant is Lourens Johannes Smith (1827–1903) en Hester Jacoba Smit (1842–1920), wat op Roodezand naby Tulbagh geboer het. Henry se ma was die suster van die bekende professor in Afrikaans en redakteur van die [[Woordeboek van die Afrikaanse Taal]], professor J.J. Smith. ’n Engelse gedig van sy vader verskyn per geleentheid in ''The South African News''<ref name=":0" /> en jare later nog een in ''[[Huisgenoot|Die Huisgenoot]]'', tesame met ’n Afrikaanse vertaling daarvan deur J.J. Smith. Henry se twee jonger broers en speelmaats, Lourens en Albertus, sterf binne ’n paar weke van mekaar en hy word dus as alleenloper groot. Later word twee susters (Hester en Sofia) en twee broers (Johannes en Gideon) vir hom gebore.
Line 26 ⟶ 76:
=== Toetrede tot die politiek ===
In Julie [[1933]] tree hy meer permanent tot die politiek toe wanneer hy verkies word om namens die Nasionale Party [[Swellendam]] in die Volksraad te verteenwoordig, terwyl hy steeds deeltyds as advokaat in Kaapstad praktiseer. Wanneer die Nasionale Party en die [[Suid-Afrikaanse Party]] in [[1934]] saamsmelt om die [[Verenigde Party]] te vorm,<ref name=":4">African History: http://africanhistory.about.com/od/apartheidterms/g/def_Fagan.htm</ref> stem die Kaapprovinsie se Nasionale Party-kongres teen samesmelting en word Henry outomaties van die samesmelting uitgesluit, hoewel hy dit gesteun het. Hierna word hy onafhanklik en in [[1936]] sluit hy by die Verenigde Party aan. In [[1937]] wys hy ’n aanstelling as regter van die hand om hom verkiesbaar te stel in die algemene verkiesing. Hy verower die kiesafdeling Stellenbosch, waarna hy in [[1938]] aangestel word as Minister van Naturellesake, Opvoeding en Volkswelsyn in die Hertzog-kabinet. As Hertzog in [[1939]] Suid-Afrika se neutraliteit in die [[Tweede Wêreldoorlog]] wil handhaaf en daardeur gedwing word om as [[Eerste Minister van Suid-Afrika|Eerste Minister]] te bedank, volg Fagan hom in die Opposisie en begin ook in September 1939 om weer as advokaat te praktiseer. Hy bly egter aan as gewone lid van die [[Volksraad van Suid-Afrika|Volksraad]] tot [[1943]]. In Maart 1943 tree hy toe tot die Kaapse regbank en word daarna in [[1950]] appèlregter en vanaf 1957 tot April 1959 hoofregter van die [[Unie van Suid-Afrika]]. In sy hoedanigheid as hoofregter is hy in 1957 beklee met die Uitverende Gesag van die Unie terwyl goewerneur-generaal [[E.G. Jansen]] op buitelandse besoek was. Hy is die eerste regter wat sy ampseed in
=== Fagan-verslag ===
Line 76 ⟶ 126:
Reeds op skool skryf hy ’n paar gedigte in Nederlands, met een daarvan wat in sy eerste digbundel opgeneem word. Twee digbundels verskyn van hom, naamlik ''’n Eerste digbundel'' en ''Soos die windjie wat suis''. ''’n Eerste digbundel'', wat die digkuns van die tweede geslag na [[1900]] inlei, toon nog die invloed van sy tyd in terme van digterlike vorm en toonaard. Sommige van veral die ballades is nie vry te spreek van die oordrewe sentimentele aard van die rymelary van die [[Afrikaanse Taalbeweging|Eerste Taalbeweging]] nie. Dit is ’n skraal bundel, met slegs elf gedigte en twee prosastukke en bevat ’n paar gevoelige stemmingsgedigte, terwyl meeste mymerings is oor lewensvraagstukke wat deur rymdwang en retoriese taalgebruik ontsier word. Die lang gedig in Nederlands oor ''De vrouwen van het voorgeslacht'' is op versoek van president Steyn geskryf, ter geleentheid van die onthulling van die [[Nasionale Vrouemonument|Vrouemonument]].
Baie van die gedigte van hierdie bundel word later grondig hersien en verbeter en saam met sowat veertig nuwe gedigte uitgegee as ''Soos die windjie wat suis''. Die titel van hierdie bundel is na aanleiding van ’n gedig van [[Adriaan Moorrees]]. Die digter toon vaardigheid met sy beeldspraak en hantering van die tug van veral die sonnetvorm. Hy toon ’n voorliefde vir die Shakespeariaanse [[sonnet]], terwyl enkele romantiese verhalende gedigte ook ingesluit word.<ref>Antonissen, Rob. Standpunte, No. 20, Julie 1951</ref> Die beste werk is die stemmingsverse, met die sonnet ''By die dood van ’n vriend'' wat die intimiteit op voortreflike wyse verwoord. Veral ''Ek het ’n huisie by die see'' verwerf groot bekendheid. In hierdie gedig word die geloof uitgespreek dat die huisie wat op ’n rots staan die wind en weer sal kan trotseer. Hierdie gedig word later in verskeie bloemlesings opgeneem en ook deur Laurinda Hofmeyr getoonset en deur onder andere [[Laurika Rauch]] gesing. Die bundel bevat ook die eerste Afrikaanse verwerking van ''[[Nkosi
==== Versamelbundels ====
Line 163 ⟶ 213:
|''Immensee'' – Theodor Storm
|}
== Eksterne skakels ==▼
Skrywersprofiel op [[LitNet]]: http://www.litnet.co.za/ha-fagan-18891963/▼
== Verwysings ==
=== Boeke ===
* Antonissen, Rob. ''Die Afrikaanse letterkunde van aanvang tot hede''. Nasou Beperk Derde hersiene uitgawe Tweede druk 1964
Line 221 ⟶ 267:
* Prins, M.J. 'Vyfling’, saamgestel deur T.T. Cloete. Tydskrif vir Letterkunde, Jaargang 23 no. 1, Februarie 1985
* Schutte, H.J. Drie dramas uit ‘Vyfling’. Tydskrif vir Letterkunde, Nuwe reeks 18 no. 1, Februarie 1980
* Van Deventer, Susanne. ’Nkosi
=== Internet ===
Line 228 ⟶ 274:
=== Ander verwysings ===
{{Verwysings|2}}
▲== Eksterne skakels ==
▲Skrywersprofiel op [[LitNet]]: http://www.litnet.co.za/ha-fagan-18891963/
{{DEFAULTSORT:Fagan, Henry}}
[[Kategorie:Afrikaanse skrywers]]
[[Kategorie:Hoofregters van Suid-Afrika]]
[[Kategorie:Suid-Afrikaanse dramaturge]]
[[Kategorie:Suid-Afrikaanse joernaliste]]▼
[[Kategorie:Suid-Afrikaanse politici]]
[[Kategorie:Verenigde Party]]
▲[[Kategorie:Suid-Afrikaanse joernaliste]]
| |||