Reinhold Gregorowski: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
No edit summary |
+ Inligtingskas |
||
Lyn 1:
{{Inligtingskas Ampsbekleër
| naam = Reinhold Gregorowski
| beeld = Reinhold Gregorowski.jpg
| beeldonderskrif =
| orde = Hoofregter van [[Zuid-Afrikaansche Republiek|Transvaal]]
| termynaanvang = [[31 Maart]] [[1898]]
| termyneinde = ''onbekend''
| voorganger = [[John Gilbert Kotzé]]
| opvolger = ''onbekend''
| geboortedatum = {{Geboortedatum|1856|4|12}}
| geboortejaar =
| geboortemaand =
| geboortedag =
| geboorteplek = [[Somerset-Oos]], [[Kaapkolonie]]
| sterftedatum = {{Sterfdatum en ouderdom|1856|4|12|1922|11|19}}
| sterfteplek = [[Pretoria]], [[Transvaal]], [[Unie van Suid-Afrika]]
| party =
| eggenoot = Mary R. H. Brown (1881–''onbekend'')
| kinders = 5
| alma_mater = [[Gill-kollege]]<br />[[Universiteit van die Kaap die Goeie Hoop]]<br />Gray's Inn
| religie =
| handtekening =
| militer =
| lojaliteit =
| tak =
| diensjare =
| rang =
| eenheid =
| oorloe =
| toekennings =
}}
'''Reinhold Gregorowski''' ([[Somerset-Oos]], [[12 April]] [[1856]], [[Kaapkolonie]] – [[Pretoria]], [[Transvaal]], [[Suid-Afrika]], [[19 November]] [[1922]]) was ’n regter en staatsprokureur.
== Herkoms en opleiding ==
[[
Gregorowski was die oudste seun van Reinhold Theodore Gregorowski (Marienburg,
▲Gregorowski was die oudste seun van Reinhold Theodore Gregorowski (Marienburg, Pommeren, Wes-Pruise, 7 Junie 1807 – Somerset-Oos, 7 Januarie 1880)<ref>{{af}}{{en}} [http://www.eggsa.org/library/main.php?g2_itemId=3039979&g2_imageViewsIndex=1 Sy grafsteen soos te sien in die versameling van die GGSA]. URL besoek op 17 Mei 2016.</ref> van die [[Berlynse Sendinggenootskap|Berlynse Sending]] en Martha Lawton ([[Liverpool]], 19 Maart 1818 – Somerset-Oos, 21 September 1864). Hy was die sesde oudste van die egpaar se 14 kinders (sewe seuns en sewe dogters) en die derde oudste seun. Sy moeder is oorlede in die ouderdom van 46 jaar toe hy agt jaar oud was en in die agt jaar van sy geboorte tot haar oorlye is nog agt kinders gebore.<ref>{{en}} [https://www.geni.com/people/Martha-Gregorowski/6000000013950332060 Biografiese besonderhede op Geni.com]. URL besoek op 17 Mei 2016.</ref>
Hy ontvang sy skoolopleiding aan [[Gill-kollege]] op sy geboortedorp, waar hy in 1874 matrikuleer met sy naam boaan die lys wat ook kandidate bevat soos (later sir) [[Malcolm Searle|M.W. Searle]] (1855–1926, regter) en (later sir) [[Henry Juta|H.H. Juta]]) (1857–1930, regsgeleerde, regter, parlementslid). Hy verwerf die Frere-prys vir dié jaar, behaal daarna die B.A. aan die [[Universiteit van die Kaap die Goeie Hoop]] (voorloper van [[Unisa]], verwerf die Porterbeurs en gaan vir sy regstudie na [[Engeland]], waar hy toetree tot Gray's Inn.
== Loopbaan in die OVS ==
Op [[10 November]] [[1878]], toe hy 22 jaar oud was, sluit Gregorowski by die Kaapse balie aan en begin die volgende maand in [[Kaapstad]] praktiseer. Later het hy ook in [[Grahamstad]] gepraktiseer. Hy word op [[26 Maart]] [[1881]], drie weke voor sy 25ste verjaardag regter van die [[Oranje-Vrystaat]] en was destyds die jongste van alle Suid-Afrikaanse regters. Van 1883 tot 1885 is hy rapporteur van deel I van die hooggeregshofbeslissings van die OVS. In April 1892 bedank hy om staatsprokureur van die OVS te word met die reg om privaat te praktiseer. Hy beklee dié amp tot 1894 (of 1896, volgens G.P.J. Trümpelmann in die ''[[Standard Encyclopaedia of Southern Africa]]'').<ref>{{en}} Potgieter, D.J. (ed.) 1972. ''[[Standard Encyclopaedia of Southern Africa]]''.
== In die ZAR ==
In 1896 word hy regter in die [[Zuid-Afrikaansche Republiek]]. As spesiale strafregter behartig Gregorowski in April 1896 in die marksaal in Pretoria die opsienbarende verhoor van [[Lionel Phillips]] en 63 ander, almal lede van die ''Reform Committee'' van [[Johannesburg]] wat ná die mislukking van die [[Jameson-inval]] in Januarie 1896 in hegtenis geneem is. Dit was die belangrikste gebeurtenis in sy regsloopbaan.<ref>{{en}} Potgieter, D.J. (ed.) 1972. ''[[Standard Encyclopaedia of Southern Africa]]''.
'n Paar dae ná die uitspraak word die vier terdoodveroordeeldes deur pres. [[Paul Kruger]] van die ZAR begenadig en ook ’n geldstraf opgelê. Die kern van Gregorowski se uitspraak was dat artikel nege van die Drie-en-dertig
Venynige kritiek volg op die uitspraak; daar word onder andere beweer dat Gregorowski reeds voor sy benoeming sy geesdrif verklaar het om met die beskuldigdes af te reken en om hulle die doodstraf op te lê. Sy gesindheid word vergelyk met dié van regter [[Eduard Jorissen|E.J.P. Jorissen]] wat hom aan die saak onttrek het omdat hy hom tevore teen die ''Reformers'' uitgespreek het. In die ''Cape Law Journal'' is geskryf: "Waar die een man nie by die verhoor wil dien nie uit vrees dat sy politieke gevoelens die oorhand mag kry, verlang die ander een na 'n geleentheid om die emosies van 'n al te vurige openbare aanklaer te vereenselwig met die heilige pligsgevoel van 'n regter'." In antwoord op die aantygings wys Gregorowski in die ''Cape Law Journal'' daarop dat hy altyd simpatie met die Uitlanders en ''Reformers'' se strewe gehad het "so lank dit deur eerlike middele geskied het, en tot die misdadige geaardheid daarvan aan die lig gekom het".
Gregorowski vermeld dat hy deurgaans met hoofregter [[John Gilbert Kotzé|J.G. Kotzé]] beraadslaag het en dat sy uitspraak Kotzé se goedkeuring weggedra het; ná die uitspraak het hy ook self die begenadiging van die veroordeeldes bepleit. Sedertdien word algemeen aanvaar dat die aantygings teen Gregorowski ongegrond was en sy werk as juris kan dus na waarde geskat word, aldus dr. M. Wiechers, in lewe professor in staats- en volkereg aan die [[Universiteit van Suid-Afrika]], in die ''[[Suid-Afrikaanse Biografiese Woordeboek]]'', deel I.<ref>{{af}} De Kock, W.J. 1968. ''[[Suid-Afrikaanse Biografiese Woordeboek]], deel I''. Kaapstad: Nasionale Boekhandel Beperk.</ref>
== Hoofregter van die ZAR ==
In Mei 1896 word Gregorowski 'n regter van die Transvaalse Hooggeregshof, maar in September 1897 bedank hy as regter en word staatsprokureur, nes die geval vroeër in die Vrystaat was. In Februarie 1898 tree J.G. Kotzé ná die regterlike krisis as hoofregter van die ZAR af en word Gregorowski as sy opvolger aangewys met indienstreding op [[31 Maart]] [[1898]]. Terwyl hy die amp van hoofregter van die ZAR beklee, ken die [[Portugal|Portugese]] regering die grootkruis van die Orde van die Onbevlekte Ontvangenis aan hom toe. Hy beklee die amp van hoofregter tot die besetting van Pretoria in die [[Tweede Vryheidsoorlog|Tweede Anglo-Boereoorlog]].
Ná die Driejarige Oorlog praktiseer hy van Mei 1902 in
== Ná Uniewording ==
Line 34 ⟶ 63:
== Gesinslewe ==
In 1881 is Gregorowski getroud met Mary R. H. Brown, die dogter van T. Brown van Haddington, Skotland; uit die huwelik is vyf kinders gebore. Die oudste van sy twee seuns sterf in die Johannesburgse onluste van 1922. Later in dié jaar sterf Gregorowski in die tuig na 'n aanval van beroerte op die Pretoriase stasie toe hy onderweg van sy plaas by Skurweberg na Johannesburg was.
== Verwysings ==▼
{{Verwysings|2}}▼
== Bronne ==
* {{af}} De Kock, W.J. 1968. ''[[Suid-Afrikaanse Biografiese Woordeboek]], deel I''. Kaapstad: Nasionale Boekhandel Beperk.
* {{en}} Potgieter, D.J. (ed.) 1972. ''[[Standard Encyclopaedia of Southern Africa]]''.
▲== Verwysings ==
▲{{Verwysings|2}}
{{DEFAULTSORT:Gregorowski, Reinhold}}
| |||