Denemarke: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
Skakel
tikfoute en nuwe skakels
Lyn 261:
Denemarke beskik egter ook in die skeepvaarts-, handels- en brouerybedryf oor groot maatskappye wat op die wêreldmark meeding. In die laat 20ste en vroeë 21ste eeu het 'n aantal ondernemings in die bankbedryf, masjienbou, toerisme- en voedselbedryf, asook farmaseutiese ondernemings saamgesmelt om op die internasionale markte te kan meeding. Die Deense landbou is al dekades lank 'n belangrike en mededingende uitvoerbedryf.
 
'n Opvallende kenmerk van die Deense ekonomie is die belangrikheid van die openbare sektor wat danksy die omvattende sisteem van sosiale sekerheid meer as 30 persent van alle werknemers in diens het.<ref>[http://www.auswaertiges-amt.de/diplo/de/Laenderinformationen/Daenemark/Wirtschaft.html ''Duitse Departement van Buitelandse Sake: Denemarke - Ekonomie]'']</ref> Volgens die Deense model van ''flexicurity'' het die land 'n relatief buigsame arbeidsmark en ontslagwetgewing wat gepaard gaan met 'n aktiewe beleid van werkskepping (wat ook herskoling en streng kontroles behels) en 'n hoë vlak van sosiale veiligheid.<ref>
[http://uk.bm.dk/Themes/The%20Danish%20Labour%20Market/Flexicurity.aspx ''Ministry of Employment: Flexicurity''] {{en}}</ref>
 
Lyn 360:
Martin Andersen Nexø (1869–1954) was 'n wêreldburger en humanis wat vanweë sy bewondering vir die Sowjet-kommunisme in die weste omstrede was. Sy proletariese romans soos ''Pelle erobreren'' ("Pelle die veroweraar", oor 'n Sweedse immigranteseun wat tot die leier van die Deense Sosiaal-Demokratiese beweging verkies word, vier boekdele 1906–1910) was ná die Tweede Wêreldoorlog eerder in Oos- as in Wes-Europa gewild, maar oortuig steeds met hul realistiese verteltrant.
 
Die skiereiland Jutland en sy mense word in die romans van Jeppe Aakjaer (1866–1930), Marie Bregendahl (1867–1940) en Jakob Knudsen (1858–1917) behandel. Die Deense liriek van die laat 19de en die eerste helfte van die 20ste eeu sluit werke van Viggo Stuckenberg (1863–1905), Sophus Claussen (1865–1931), Sophus Michaelis (1865–1932), Helge Rode (1870–1937), Ludvig Holstein (1864–1943) en Johannes Jørgensen (1866–1956) in en word deur simbolistiese, religieuse en natuurelemente asook l'art pour l'art-invloede gekenmerk. Skrywers soos Kjeld Abell (1901–1961), Kaj Munk (1898–1940) en Carl Erik Soya (1896–1983) het die 20ste eeuse dramatiese genre oorheers, terwyl Hans Christian Branner (1903–1966) en Martin Alfred Hansen (1909–1955) psigoanalitiese invlodeinvloede verwerk het. Karen Blixen (1865–1962) se outobiografiese roman ''Den afrikanske Farm'' (1937) is in 1985 deur die Amerikaanse regisseur Sydney Pollack as ''Out of Africa'' verfilm.
 
Die na-oorlogse skrywersgenerasie sluit die veelsydige skrywer Klaus Rifbjerg (* 1931) in, wat onder meer met sy realistiese romans bekendheid verwerf het, asook die essayis en skrywer van absurde romans Villy Sørensen (1929 2001), Leif Panduro (1923–1977, outeur van onder meer die outobiografiese kindheidstorie ''Øgledage'' wat in 1961 gepubliseer is, en die liriese digter Ole Wivel (1921–2004). Peter Høeg (* 1957) het met sy roman ''Frøken Smillas fornemmelse for sne'' in 1992 internasionale bekendheid verwerf, en die werk is later deur die Deense regisseur Bille August verfilm.
 
=== Kookkuns ===
[[Lêer:Rote Grütze mit Vanillesoße.JPG|duimnael|''Rødgrød'' word van rooi bessies berei en met vanieljsousvanieljesous bedien]]
Die tradisionele Deense kookkuns het sy oorsprong in die voor-industriële periode (die tydperk voor 1860) toe [[bier]] en swartbrood, gesoute en gerookte vleis as [[stapelvoedsel]] gebruik en as voorrade gestoor is. Geregte uit hierdie periode is nog steeds gewild, soos byvoorbeeld ''øllebrød'' ('n sop wat van alkoholvrye bier en [[suiker]] berei word), ''vandgrød'' ('n graanpap wat met water gekook word), ''gule ærter'' ('n sop wat van droë ertjies berei word), ''æbleflæsk'' (appels wat in vet gebraai en met stukkies spek bedien word), ''klipfisk'' ([[stokvis]]), ''finker'' (afval, lewer en longe), ''blodpølse'' (bloedwors) en ''grønlangkål'' (groenkool).
 
Gedurende die tweede helfte van die [[19de eeu]], die bloeitydperk van koöperasies, het [[melk]] en [[aartappel]]s die nuwe stapelvoedselsstapelvoedsel geword, terwyl tegniese vernuwings soos stowe en vleismeule en die groter rol wat kleinhandel begin speel het ook die geleentheid gebied het om nuwe metodes en geregte te beproef. - soSo het gebraaide varklvleis[[varkvleis]] met bruinsous, gekookte [[kabeljou]] in mosterdsous[[mosterd]]sous, biefaftreksel met [[vleis]]-, brood- en meelbolletjies, frikadelle[[frikkadel]]le en ander geregte met [[maalvleis]] op Deense spyskaarte verskyn.
 
Terselfdertyd het 'n groot aantal vrugtegeregtesoosvrugtegeregte soos ''rødgrød'', ''sødsuppe'' (vrugtesop) en kompot gewild geraak, net soos nuwe geregte met groente: gesmoorde [[Kool (plant)|kool]] in meelsous, rooikool, ingemaakte rooi bietbeet, komkommerslaai[[komkommer]]slaai en ertjies en worteltjies wat in meel en melk gekook word.<ref>{{de}} [http://denmark.dk/de/lebensstil/essen-und-trinken/die-traditionelle-kuche/ ''denmark.dk - Tradisionele kookkuns''] {{de}}</ref>
 
== Verwysings ==