Verwering: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
Lyn 1:
'''Verwering''' is die proses waartydens 'n gesteentes (of biologiese materiaal) afgebreek word in kleiner gedeeltes, of chemies verander na ander minerale. Tydens die proses is daar geen of min verplasing van die materiaal. Die proses waar die verweerde materiaal verwyder word is bekend as [[erosie]].
▲Verwering is die proses waartydens 'n gesteentes (of biologiese materiaal) afgebreek word in kleiner gedeeltes, of chemies verander na ander minerale.Tydens die proses is daar geen of min verplasing van die materiaal. Die proses waar die verweerde materiaal verwyder word is bekend as [[erosie]].
== Tipes Verwering ==
==== [[Chemiese verwering]] ====
Chemiese verwering is die proses waar die samestelling van die gesteente/rotsvromende minerale chemies verander, gewoonlik a.g.v. blootstelling aan [[suurstof]] en water. Dit gebeur a.g.v die geleidelike proses waar die [[rotsvormende minerale]] aanpas by die temperatuur en druk toestande op of naby die oppervlak. Tydens hierdie proses skakel die minerale om in nuwe
==== [[Meganiese Verwering]] ====
In teenstelling met chemiese verwering, waar die mineralogie van die gesteente verander, breek meganiese verwering die
== Faktore wat
Daar is 'n verskeidenheid faktore wat bepaal watter tipe verwering plaasvind, asook die tempo van
* [[Klimaat]]
* Tipe Gesteente / Mineralogie
Line 20 ⟶ 19:
=== Klimaat ===
Klimaat is die grootste bepaler van die tipe verwering wat plaasvind.
In 'n droë klimaat (bv. woestyn of poolstreek (waar water as ys voorkom, en nie beskikbaar is vir chemiese reaksies nie), vind chemiese reaksies baie stadiger plaas a.g.v. die tekort aan water. In hierdie gebiede vind verwering hoofsaaklik meganies plaas. In droë gebiede sal harder gesteentes stadiger verweer, en 'n positiewe relief vorm. 'n Voorbeeld hiervan is die Dolerietkoppies in die suidelike en westelike gedeeltes van die Vrystaat wat bo die omliggende omgewing uitsteek.
In teenstelling hiermee, sal die tipe verwering in 'n nat klimaatstreek meer geneig wees om chemies van aard te wees, en vind chemiese verwering gewoonlik
=== Tipe Gesteentes / Mineralogie ===
Die tweede grootste bepaler van die tipe verwering is die mineralogie en tipe gesteentes.
Met mineralogie word daar in hierdie spesifieke verband
[[Felsiese minerale]] met hul hoë [[Silikaat]]-inhoud, is meer stabiel onder atmosferiese temperatuur- en druk toestande. Hierdie minerale (bv. [[Kwarts]] en [[Veldspaat]]) sal dus baie stadiger chemies verweer, en meer geneig wees om meganies te verweer. In teenstelling hiermee sal [[ultra-mafiese gesteentes]] (bv. [[Olivien]]) baie vinnig chemies verweer, lank voordat dit meganies kan verweer, al is dit baie sagter as
Kwarts.
Dieselfde voorbeeld van die [[
Die tipe gesteentes speel 'n kleiner rol, en is moeilik om heeltemal los van die mineralogie beskou te word.
Die rede hoekom dit genoem word, is dat [[sedimentêre]] gesteentes al ten minste een siklus van verwering deurgegaan het, en die chemies onstabiele minerale al klaar verander het in chemies stabiele minerale soos klei. Dus kan daar as 'n algemene reël aanvaar word dat sedimentêre gesteentes eerder meganies sal verweer as chemies. Hierdie is egter nie 'n absolute reël nie, aangesien sedimentere gesteentes wel kan vorm uit gesteentes wat in die vroeër siklus suiwer meganies verweer het.
Stollings- en metamorfe gesteentes se verwering word bepaal deur klimaat, mineralogie, topografie en biologies werking.
=== [[Topografie]] / Energie van die Omgewing ===
Die verband tussen erosie en verwering is baie belangrik wanneer daar na verwering gekyk word. Op steil terreine sal swaartekrag 'n groter rol speel, en meganiese verwering kan hier
In [[fluviale omgewings]] het waterstrome teen 'n steil helling meer energie, en kan groot klippe/ rotsblokke ens. vervoer, wat tydens botsing stukke van die
Branders naby kusgebiede kan ook 'n hoër tempo van meganiese en chemiese verwering tot gevolg hê.
Platter omgewings is gewoonlik laer energie
In [[eoliese omgewings]] kan wind egter steeds meganiese verwering
=== Biologiese Werking ===
Biologiese werking is die faktor wat die kleinste invloed het, en gaan gewoonlik ook hand in hand met klimaat.
Plante kan die suurinhoud van die grond verander, wat kan bepaal watter tipe verwering plaasvind. Verder kan plantwortels ook 'n invloed hê, deur groot rotsblokke stukkende te breek.
Verder kan plantegroei die tempo van verwering
=== Erosie ===
Line 68 ⟶ 67:
Dus kan verskeie faktore saamwerk om die spoed van verwering te bepaal, asook die tipe landskap. Verder kan een of meer faktor saamwerk om hoofsaaklik een tipe verwering te veroorsaak. Op ander plekke kan een faktor (bv. klimaat) gunstig kan wees vir chemiese verwering, terwyl 'n ander faktor (bv. mineralogie) dit weer kan teëwerk.
[[Kategorie:Geologie]]
| |||