Shaka: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
k Wysigings deur 41.21.136.20 teruggerol na laaste weergawe deur Oesjaar |
+ Kaart & skakels |
||
Lyn 3:
|titel = Koning van die Zoeloenasie
|beeld = [[Lêer:KingShaka.jpg|border|250px]]
|byskrif = Die enigste tekening van Shaka, met 'n lang assegaai en 'n swaar skild in 1824
|bewind = [[1816]] – [[1828]]
|kroning =
Lyn 11:
|doop =
|geboortedatum = circa [[1787]]
|geboorteplek = [[KwaZulu-Natal]], naby [[Melmoth]]
|sterftedatum = [[22 September]] [[1828]]
|sterfteplek = [[KwaDukuza]], KwaZulu-Natal
|begraweplek =
|begrafnisdatum =
|voorganger = [[Senzangakhona kaJama]]
|erfgenaam = Nie bekend of erken nie
|opvolgertipe =
|opvolger = [[Dingaan]]
Lyn 34:
|koninklikelofsang =
|koninklikeleuse =
|vader = [[Senzangakhona kaJama]]
|moeder = Nandi
|kinders =
}}
'''Shaka kaSenzangakhona''' ([[Zoeloe]]: [ˈʃaːɠa]; somtyds '''Tshaka''', '''Tchaka''' of '''Chaka'''; ca. [[1787]] – ca. [[24 September]] [[1828]]) word algemeen gesien as die [[Zoeloes|Zoeloe]]-leier wat die Zoeloes van 'n klein stam tot op die randjie van nasieskap gelei het met 'n [[Zoeloe-koninkryk|koninkryk]] tussen die
[[Lêer:Shaka's Empire map.svg|duimnael|links|Hierdie kaart toon die opkoms van die Zoeloeryk onder Shaka (1816–1828) in die hedendaagse [[Suid-Afrika]]. Die opkoms van die Zoeloeryk {{kleurkas|#aa4400}} onder Shaka het ander hoofmanne en stamme gedwing om oor 'n wye gebied van Suider-Afrika te vlug. Stamme wat uit die [[Anglo-Zoeloeoorlog]] se gebied {{kleurkas|#ffb380}} gevlug het sluit in [[Sjangaans]], Zwangendaba, [[Ndebele (stam)|Noord-Ndebeles]], Hlubi, Ngwane en die Fengu. 'n Aantal stamme is vasgevang tussen die Zoeloe-ryk en die vooruitkomende [[Voortrekkers]] en [[Britse Ryk]] {{kleurkas|#b3b3b3}} soos die [[Xhosas]] {{kleurkas|#008000}}.]]
Shaka was die seun van stamhoof [[Senzangakhona kaJama]] maar was 'n buite-egtelike kind wat nie deur sy vader grootgemaak is nie, maar deur [[Dingiswayo]], 'n Mthethwa
Dingiswayo word later vermoor deur Zwide, 'n magtige stamhoof van die Ndwandwe (Nxumalo) stam. Shaka het dit op homself geneem om Dingiswayo se dood te wreek. In een geval het Zwide ontsnap, maar het Shaka vir Zwide se moeder, 'n [[sangoma]], vermoor. Volgens oorlewering het Shaka haar in 'n hut toegemaak met [[hiëna]]s of [[jakkals]]e binne wat haar verskeur het. Die volgende dag het Shaka die hut tot die grond afgebrand. Shaka was egter steeds gretig om Zwide te vermoor. In ongeveer [[1825]] het die twee leiers mekaar ontmoet naby
In [[1824]] sluit Shaka 'n verbond met die [[Europa|Europeërs]] om sy koninkryk uit te brei. Hy gee onder andere toestemming vir die Europeërs om Port Natal (nou [[Durban]]) te bewoon. Shaka se toegewings aan die Europeërs was een van die oorsake van groeiende onmin onder sy eie mense. Die ander was sy vreemde optrede na die dood van sy moeder, Nandi. Hy het beveel dat geen
[[Dingaan]] en [[
Shaka se halfbroer Dingaan het die bewind oorgeneem, met so 'n kragtige aanval teen pro-Shaka elemente en stamhoofde dat dit in 'n [[burgeroorlog]] ontaard het. Dingaan het vir ongeveer 12 jaar regeer waartydens hy rampspoediglik teen die [[Voortrekkers]] en sy ander halfbroer [[Mpande kaSenzangakhona]] geveg het. In [[1840]] het Mpande met ondersteuning van die [[Boere]] en die Britte die Zoeloeleierskap oorgeneem, en vir 30 jaar regeer. Later in die 19de eeu word die Zoeloes een van die enigste
== Eksterne skakels ==
{{CommonsKategorie-inlyn}}
* [http://www.rapidttp.com/milhist/vol044sb.html The South African Military History Society - The Zulu Military Organization and the Challenge of 1879]
* [http://www.bulawayo1872.com/history/tshaka.htm Die geskiedenis van Shaka (in Engels)]
{{beginboks}}
{{opvolgboks|titel=[[Zoeloes|Koning van die Zoeloenasie]]|jare=1816–1828|voor=[[Senzangakhona kaJama]]|na=[[Dingaan]]}}
{{eindboks}}
|