|
| handtekening =
}}
[[Lêer:Fritz Steyn.jpg|duimnael]]
'''Frederik Simon Steyn''' (1913-1986) was ’n [[Suid-Afrika]]anse [[skrywer]], regsgeleerde, diplomaat, joernalis, kritikus en dramaturg. Hy was van 1965 Suid-Afrika se ambassadeur in België en van 1969 'n regter in [[Johannesburg]].
== Lewe en werk ==
Frederik Simon Steyn is op [[14 Junie]] [[1913]] op [[Wakkerstroom]] gebore. Hier gaan hy skool tot 1926 waarna hy na die Hoër Volkskool in [[Heidelberg, Gauteng|Heidelberg]] gaan waar hy in 1929 matrikuleer.<ref>Kannemeyer, J.C. “Geskiedenis van die Afrikaanse literatuur 1” Academica, Pretoria en Kaapstad Tweede druk 1984</ref> Hy studeer verder aan die [[Universiteit van Pretoria]] en verwerf die B.A.-graad in 1932.<ref>Kannemeyer, J.C. “Die Afrikaanse literatuur 1652-2004” Human & Rousseau Kaapstad en Pretoria Eerste uitgawe 2005</ref> In hierdie tyd is hy aktief in die Afrikaanse Nasionale Studentebond, wat hy help oprig het en waar hy op die plaaslike en hoofbestuur dien. Van 1933 tot 1936 werk hy in die Staatsdiens, maar bekwaam hom met deeltydse studie in die regte en verwerf so die LL.B.-graad in 1934 aan die Universiteit van Pretoria.<ref>Lindenberg, E. (red.) “Inleiding tot die Afrikaanse letterkunde” Academica Pretoria en Kaapstad Vierde uitgawe Eerste druk 1973</ref> Hy bedank in 1936 by die Staatsdiens en aanvaar dan ‘’n administratiewe betrekking by die Universiteit van Pretoria. Sy eerste teater resensie verskyn in 1936 in ''[[Republikein|Die Republikein]]'' oor 'n opvoering van P.W.S. Schumann se “''Hantie kom huis toe''”.<ref>Antonissen, Rob “Die Afrikaanse letterkunde van aanvang tot hede” Nasou Beperk Derde hersiene uitgawe Tweede druk 1964</ref> Nou raak hy aktief betrokke by die werksaamhede van die teater en dien op die bestuur van die Volks teater in Pretoria,<ref>Grové, A.P. “Letterkundige sakwoordeboek vir Afrikaans” Nasou Beperk Vyfde uitgawe Eerste druk 1988</ref> wat ook sy eerste dramas, soos “''Grond''” en “''Die wildsboudjie''”, opvoer.<ref>Afrikaanse Pers-Boekhandel “Flitse” Afrikaanse Pers-Boekhandel Johannesburg Tweede uitgawe Eerste druk 1965</ref> ▼
=== Herkoms en vroeë lewe ===
In 1941 word hy 'n regspraktisyn in [[Johannesburg]] en is ook aktief betrokke as direkteur van maatskappye, onder andere sedert 1943 as voorsitter van die direksie van Tegniese en Industriële Beleggings Bpk. Later tree hy toe tot die politiek en nadat hy verslaan word in die 1948 nasionale verkiesing, word hy as [[Nasionale Party]] kandidaat in 1953 Lid van die Provinsiale Raad vir [[Kemptonpark]], dan in 1954 Lid van die Uitvoerende Komitee van Transvaal en van 1958 tot 1965 is hy Volksraadslid vir Kemptonpark.<ref>Dekker, G. “Afrikaanse Literatuurgeskiedenis” Nasou Beperk Kaapstad Elfde druk 1970</ref> ▼▲Frederik Simon Steyn is op [[14 Junie]] [[1913]] op [[Wakkerstroom]] gebore. Hier gaan hy skool tot 1926 waarna hy na die Hoër Volkskool in [[Heidelberg, Gauteng|Heidelberg]] gaan waar hy in 1929 matrikuleer.<ref>Kannemeyer, J.C. “Geskiedenis''Geskiedenis van die Afrikaanse literatuur 1”1.'' Academica ,. Pretoria en Kaapstad . Tweede druk , 1984 .</ref> Hy studeer verder aan die [[Universiteit van Pretoria]] en verwerf die B.A.-graad in 1932.<ref>Kannemeyer, J.C. “Die''Die Afrikaanse literatuur 1652- 2004”2004.'' Human & Rousseau . Kaapstad en Pretoria . Eerste uitgawe , 2005 .</ref> In hierdie tyd is hy aktief in die Afrikaanse Nasionale Studentebond, wat hy help oprig het en waar hy op die plaaslike en hoofbestuur dien. Van 1933 tot 1936 werk hy in die Staatsdiens, maar bekwaam hom met deeltydse studie in die regte en verwerf so die LL.B.-graad in 1934 aan die Universiteit van Pretoria.<ref>Lindenberg, E. (red.) “Inleiding''Inleiding tot die Afrikaanse letterkunde”letterkunde.'' Academica . Pretoria en Kaapstad . Vierde uitgawe . Eerste druk , 1973 .</ref> Hy bedank in 1936 by die Staatsdiens en aanvaar dan ‘’n administratiewe betrekking by die Universiteit van Pretoria. Sy eerste teater resensie verskyn in 1936 in ''[[Republikein|Die Republikein]]'' oor 'n opvoering van P.W.S. Schumann se “''Hantie kom huis toe'' ”.<ref>Antonissen, Rob . “Die''Die Afrikaanse letterkunde van aanvang tot hede”hede''. Nasou Beperk . Derde hersiene uitgawe . Tweede druk , 1964 .</ref> Nou raak hy aktief betrokke by die werksaamhede van die teater en dien op die bestuur van die Volks teater in Pretoria,<ref>Grové, A.P. “Letterkundige''Letterkundige sakwoordeboek vir Afrikaans”Afrikaans''. Nasou Beperk . Vyfde uitgawe . Eerste druk , 1988 .</ref> wat ook sy eerste dramas, soos “''Grond'' ” en “''Die wildsboudjie'' ”, opvoer.<ref>Afrikaanse Pers-Boekhandel . “Flitse”''Flitse.'' Afrikaanse Pers-Boekhandel . Johannesburg . Tweede uitgawe . Eerste druk , 1965 .</ref>
=== Loopbaan ===
Hierna word hy in 1965 aangestel as [[Suid-Afrika]] se ambassadeur in [[België]] en by die Europese Ekonomiese Gemeenskap in [[Brussel]]. Vanaf Desember 1969 word hy aangestel as regter en vestig hom eers in Illovo in Johannesburg en later in Bryanston. Sy aanstelling as regter laat die wenkbroue lig, aangesien die gebruik is dat slegs senior advokate as regters aangestel kan word. Steyn was beroepspolitikus en voor dit het hy slegs as prokureur gepraktiseer. Hoewel hy as advokaat gekwalifiseer is, was hy slegs 'n “nominale” advokaat wat nooit as sodanig gepraktiseer het nie. Daar is verdere polemiek rondom hom wanneer ’n prokureur van [[Rustenburg]] hom in 1973 beskuldig van onreëlmatighede tydens sy dae as Volksraadslid aangaande kreef belange by [[Paternoster]] aan die [[Weskus]]. 'n Eenman regterlike kommissie (regter Ogilvie Thompson) word aangestel om die bewerings te ondersoek, wat bevind dat die bewerings van alle waarheid ontbloot is.<ref>Beukes, Gerhard J. en Lategan, F.V. “Skrywers en rigtings” J.L. van Schaik Bpk. Pretoria Eerste uitgawe 1952</ref> In 1938 is hy getroud met Christiana Helena (Christa) Muller, dogter van generaal [[Chris Muller|Chris H. Muller.]] Uit die huwelik word drie kinders gebore, Christa, Christo en Danie. Hulle skei op 15 Maart 1970,<ref>Pretoriase kantoor “Fritz Steyn geskei” “Die Beeld” 15 Februarie 1970</ref> waarna hy met Margaret trou. Twee kinders word uit hierdie huwelik gebore. Hy is op Vrydag 10 Oktober 1986<ref>Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1986/10/11/4/10.html</ref> aan hartversaking oorlede.<ref>Anoniem “Regter Steyn oorlede” “Die Vaderland” 13 Oktober 1986</ref> ▼▲In 1941 word hy 'n regspraktisyn in [[Johannesburg]] en is ook aktief betrokke as direkteur van maatskappye, onder andere sedert 1943 as voorsitter van die direksie van Tegniese en Industriële Beleggings Bpk. Later tree hy toe tot die politiek en nadat hy verslaan word in die 1948 nasionale verkiesing, word hy as [[Nasionale Party]] kandidaat in 1953 Lid van die Provinsiale Raad vir [[Kemptonpark]], dan in 1954 Lid van die Uitvoerende Komitee van Transvaal en van 1958 tot 1965 is hy Volksraadslid vir Kemptonpark.<ref>Dekker, G. “Afrikaanse''Afrikaanse Literatuurgeskiedenis”Literatuurgeskiedenis''. Nasou Beperk . Kaapstad . Elfde druk , 1970 .</ref>
▲Hierna word hy in 1965 aangestel as [[Suid-Afrika]] se ambassadeur in [[België]] en by die Europese Ekonomiese Gemeenskap in [[Brussel]]. Vanaf Desember 1969 word hy aangestel as regter en vestig hom eers in Illovo in Johannesburg en later in Bryanston. Sy aanstelling as regter laat die wenkbroue lig, aangesien die gebruik is dat slegs senior advokate as regters aangestel kan word. Steyn was beroepspolitikus en voor dit het hy slegs as prokureur gepraktiseer. Hoewel hy as advokaat gekwalifiseer is, was hy slegs 'n “nominale” advokaat wat nooit as sodanig gepraktiseer het nie. Daar is verdere polemiek rondom hom wanneer ’n prokureur van [[Rustenburg]] hom in 1973 beskuldig van onreëlmatighede tydens sy dae as Volksraadslid aangaande kreef belange by [[Paternoster]] aan die [[Weskus]]. 'n Eenman regterlike kommissie (regter Ogilvie Thompson) word aangestel om die bewerings te ondersoek, wat bevind dat die bewerings van alle waarheid ontbloot is.<ref>Beukes, Gerhard J. en Lategan, F.V. “Skrywers''Skrywers en rigtings”rigtings''. J.L. van Schaik Bpk. Pretoria . Eerste uitgawe , 1952 </ref> In 1938 is hy getroud met Christiana Helena (Christa) Muller, dogter van generaal [[Chris Muller|Chris H. Muller.]] Uit die huwelik word drie kinders gebore, Christa, Christo en Danie. Hulle skei op 15 Maart 1970,<ref>Pretoriase kantoor “Fritz Steyn geskei” “Die Beeld” 15 Februarie 1970</ref> waarna hy met Margaret trou. Twee kinders word uit hierdie huwelik gebore. Hy is op Vrydag 10 Oktober 1986<ref>Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1986/10/11/4/10.html</ref> aan hartversaking oorlede.<ref>Anoniem “Regter Steyn oorlede” “Die Vaderland” 13 Oktober 1986</ref>
=== Persoonlike lewe en sterfte ===
In 1938 is hy getroud met Christiana Helena (Christa) Muller, dogter van generaal [[Chris Muller|Chris H. Muller.]] Uit die huwelik word drie kinders gebore, Christa, Christo en Danie. Hulle skei op 15 Maart 1970,<ref>Pretoriase kantoor. ''Fritz Steyn geskei''. Die Beeld, 15 Februarie 1970.</ref> waarna hy met Margaret trou. Twee kinders word uit hierdie huwelik gebore. Hy is op Vrydag 10 Oktober 1986<ref>Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1986/10/11/4/10.html</ref> aan hartversaking oorlede.<ref>Anoniem. ''Regter Steyn oorlede.'' Die Vaderland, 13 Oktober 1986.</ref>
== Skryfwerk ==
=== Prosa ===
In 1932 begin hy kortverhale skryf<ref>Nienaber, P.J. “Jonger''Jonger skrywers oor eie werk”werk.'' “AfrikaanseAfrikaanse Pers-Boekhandel. Johannesburg. Eerste uitgawe, 1951.</ref> en behaal in hierdie jaar 'n eerste prys in 'n wedstryd wat deur die [[Pretoriase Kunsvereniging]] uitgeloof word met sy verhaal<ref>Nienaber, P.J,; Senekal, J.H en Bothma, T.C. “Mylpale''Mylpale in die geskiedenis van die Afrikaanse letterkunde”letterkunde.'' Afrikaanse Pers-Boekhandel. Tweede hersiene uitgawe, 1963.</ref> “''Die laaste passasier''”. Sy verhale word hoofsaaklik in ''[[Die Vaderland]]'' en ''[[Die Huisgenoot]]'' gepubliseer. Hy skryf ook in hierdie tyd 'n vervolgverhaal getiteld “'''''Aasvoëls'''''” oor die Rebellie wat in ''Die Vaderland'' verskyn.
Hy skryf verskeie romans, waaronder “'''''Ons bou 'n stad'''''”,<ref>Opperman, D.J. “Verspreide''Verspreide opstelle”opstelle''. Human & Rousseau. Kaapstad en Pretoria. Eerste uitgawe, 1977.</ref> oor Chris, 'n jong man wat met die mynstaking van 1922 sy werk verloor maar hom daarna van onder af opwerk tot groot sakebestuurder in die stad. Deur sy ambisie aangedryf raak hy verloof aan 'n vrou wat sy loopbaan kan bevorder en verloor so die vrou van sy hart. Ten spyte van sy rykdom verloor hy so dan ook sy siel geluk. Ten spyte van die titel beeld die verhaal nie 'n wêreldstad uit wat deur die Afrikaner gebou word nie en die hoofkarakter se sukses kan eerder gesien word as 'n geïsoleerde voorval. Teenoor die hoofkarakter word gestel die lotgevalle van drie ander jongmense, met die lief en leed maar ook onvermydelike teleurstellings wat hulle te beurt val.
“'''''Liefde en oorlog'''''”<ref>Botha, Elize. “Rapport”Rapport, 27 April 1986.</ref> is 'n roman oor die [[Anglo-Boereoorlog]], wat uitmunt in sy historiese akkuraatheid, sodat daar amper 'n indruk van ooggetuie-verslae gewek word. Die hoofkarakter is Gaaf Nel, 'n begaafde Boerseun wat aanvaar word om regte in [[Nederland]] te studeer. Kort voor sy vertrek ontmoet hy vir Linda, die verloofde van Diederik Pieters. Hulle raak verlief en ontmoet mekaar ook in die geheim, maar Gaaf besluit om nie sy studieplanne te laat vaar nie en vertrek na Nederland. Wanneer die Anglo-Boereoorlog op die punt staan om uit te breek besluit Gaaf om terug te kom en by die Boeremagte aan te sluit. Hy beleef die hele oorlog en kan die gebeure uit Europese perspektief weergee. Sy gesprekke met mense van verskillende gesindhede gee 'n genuanseerde beeld van die oorlogvoerende Boere. Tydens die oorlog kruis sy pad weer met dié van sy jeugliefde Linda, wat intussen met Diederik getroud is en 'n dogtertjie het. Ten spyte van hulle liefde vir mekaar, seëvier plig wanneer sy weer by haar man en gesin aansluit.
“'''''Die penkopkommando'''''” is 'n jeugverhaal oor die Anglo-Boereoorlog, waarin ervarings van die jong vegters op anekdotiese wyse aanmekaar gevleg word. Avontuurverhale uit sy pen is “'''''Die laaste passasier'''''”, “'''''Drie man sweet'''''” en “'''''Die verste blou berge'''''”, laasgenoemde wat eers as vervolgverhaal in ''[[Huisgenoot|Die Huisgenoot]]'' gepubliseer is. “'''''Die wêreld wat was'''''” kyk nostalgies terug na 'n verlore [[Bosveld]] wêreld, waar die swerwer jagter Jan Blom rondtrek in die dae voordat plase afgebaken was en permitte uitgedeel is. Hy moet egter toekyk hoe sy wêreld al kleiner word en die ongereptheid van vroeër moet plek maak vir sogenaamde vooruitgang.
[[Hennie Aucamp]] neem 'n fragment uit “''Die wêreld wat was''” op in die versamelbundel “''Wys my waar is Timboektoe''” en Koos Human neem 'n fragment op in “''Willekeur''”. Die skets “''Yindene''” word opgeneem in die versamelbundel “''Flitse''”.
=== Drama ===
Dit is egter met sy dramas en veral “'''''Die wildsboudjie'''''”<ref>Breytenbach, Kerneels. “DieDie Burger”Burger, 5 April 1985.</ref> wat hy bekendheid verwerf.<ref>Scholtz, Merwe. “‘Wildsboudjie’‘''Wildsboudjie’ steeds 'n hef-aan”aan.'' “DieDie Burger”Burger, 20 Maart 1985,</ref> “''Die wildsboudjie''” is op sy tyd bestempel as die beste komedie in Afrikaans en is steeds 'n baken op hierdie gebied in ons letterkunde.<ref>Scholtz, Merwe. “Die''Die vereistes vir 'n blyspel”blyspel''. “DieDie Burger”Burger, 27 Maart 1985.</ref> Dit is dan ook verfilm en word vele kere opgevoer, onder andere so laat as die tagtigerjare deur KRUIK.<ref>Scholtz, Merwe. “As''As blyspel is ‘Wildsboudjie’ voortreflik”voortreflik.'' “DieDie Burger”Burger, 3 April 1985,</ref> Hierin word vyf onwettige Bosveldse wildjagters een na die ander ontmasker, op so 'n wyse dat daar telkens 'n geestige verwisseling van aanklaer en aangeklaagde plaasvind. Oom Sarel het onwettig een van oom Abel se bokke geskiet. Oom Abel, aan die ander kant, het die dominee help jag op 'n ander buurman se plaas, ook onwettig. Wanneer die polisieman oom Abel in 'n hoek vasdruk, kom dit uit dat hy self onwettig so flussies 'n korhaan geskiet het. Dan het die [[bywoner]] Doors ook nog op die verkeerde tyd<ref>Anoniem. “Dawie''Dawie Walters, Fritz Steyn: Niks verkeerds”verkeerds.'' “DieDie Burger”Burger, 15 Oktober 1974.</ref> sy sê te sê en verstaan hy nie wat dit beteken om 'n wag voor sy mond te hou nie. Hierdie drama word ook opgeneem in die versamelbundel “''Die lewe is 'n speeltoneel''” en vir die radio verwerk en uitgesaai.<ref>Van der Merwe, Jaco (red.) “Die''Die lewe is 'n speeltoneel”speeltoneel.'' Afrikaanse Pers Boekhandel. Johannesburg. Tweede uitgawe. Eerste druk, 1975.</ref>
“'''''Grond'''''” wil die Afrikaner wys op sy plig om die tradisies van die verlede en die waarde van die landelike leefwyse te bewaar. Die seun geniet dit nie om te boer nie en bekwaam homself as onderwyser. Hy belowe egter sy pa dat die erfplaas in die familie sal bly en hou sy gevoelens teenoor die plaas 'n geheim vir sy kinders. Hulle rebelleer egter ook teen die boerdery, maar word deur hulle pa gedwing om die plaas in die familie te hou. Eindelik word hulle deur 'n haelstorm en agterstallige verbandbetalings van die plaas gedwing.
“'''''Vername mense'''''” is 'n satire op hoë Afrikaners in die stad, wat in 1946 die eerste keer opgevoer word. 'n Voornemende diamantsmokkelaar knoop 'n verhouding aan met die aantreklike middeljarige vrou van 'n kennis, maar bedink hom betyds, terwyl die vrou ook haar les leer. “'''''Hulle sien die kruis'''''” is 'n ongepubliseerde drama wat in opdrag vir die Hugenote fees van 1939 geskryf is en in daardie jaar deur die Volks teater opgevoer is.<ref>Esat: http://esat.sun.ac.za/index.php/F.S._Steyn</ref>
== Publikasies ==
*Werke wat uit sy pen verskyn sluit in<ref>Worldcat: http://www.worldcat.org/identities/np-steyn,%20frederik%20simon/ </ref>:▼
'''1941'''
* ''Die wildsboudjie''
* ''Die laaste passasier en ander verhale''
* ''Die penkopkommando''
'''1944''' - ''Drie man sweet''
'''1945''' - ''Ons bou 'n stad''
'''1948''' - ''Die verste blou berge''
'''1951''' - ''Vername mense''
'''1960''' - ''Die wêreld wat was''
'''1984''' - ''Liefde en oorlog''
== Ander verwysings ==
* Nienaber, P.J. et al. “Perspektief''Perspektief en Profiel”Profiel.'' Afrikaanse Pers-Boekhandel. Johannesburg. Derde hersiene uitgawe, 1969.
* Van Coller, H.P. (red.) “Perspektief''Perspektief en Profiel Deel I”I''. J.L. van Schaik-Uitgewers. Pretoria. Eerste uitgawe, 1998.
* Nienaber, P.J. “Hier''Hier is ons skrywers!”'' Afrikaanse Pers-Boekhandel. Johannesburg. Eerste uitgawe, 1949.
* Nienaber, P.J. (red.) “Rapier''Rapier en Knuppel”Knuppel''. Nasionale Boekhandel. Kaapstad, 1965.
* ''Steyn, Fritz Lewenskets .'' [[Nasionale Afrikaanse Letterkundige Museum en Navorsingsentrum]] (NALN) Bloemfontein (ongepubliseerd) ▼▲* Worldcat: http://www.worldcat.org/identities/np-steyn,%20frederik%20simon/
▲* Steyn, Fritz Lewenskets [[Nasionale Afrikaanse Letterkundige Museum en Navorsingsentrum]] (NALN) Bloemfontein (ongepubliseerd)
== Verwysings ==
| 