Willem van der Berg: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
Morne (besprekings | bydraes)
Verwysings reggemaak, Stylfoute reggemaak
Lyn 1:
[[Beeld:Willem van der Berg.jpg|duimnael|regs|200px|Willem van der Berg (1916–'52).]]
 
'''Willem Petrus van der Berg''', (11 April 1916, Fauresmith–† 19 Junie 1952, Johannesburg) was ’n [[Suid-Afrika]]anse [[skrywer]],. isDeur opdie 11loop Aprilvan 1916sy inloopbaan diepubliseer distrikhy [[Fauresmith]]verskeie inromans dieen [[Vrystaat]]kortverhale. gebore.
 
== Lewe en werk ==
Die eerste paar maande van sy lewe bly hy in [[Johannesburg]], waar sy vader hom ontval terwyl hy slegs tien maande oud is. Sy moeder, Johanna van der Berg, verhuis hierna met hom en sy ouer broer, John van der Berg, wat self 'n  bekende skrywer is, na [[Edenburg]] in die Vrystaat. Hy matrikuleer aan die Hoërskool Edenburg en studeer dan vanaf 1933 aan die [[Universiteit van die Vrystaat|Grey-universiteitskollege]] in [[Bloemfontein]], waar hy die B.A.-graad verwerf. Aan die [[Universiteit van Kaapstad]] behaal hy daarna die M.A.-graad in [[Filosofie]].<ref>Antonissen, Rob “Die Afrikaanse letterkunde van aanvang tot hede” Nasou Beperk Derde hersiene uitgawe Tweede druk 1964</ref>
 
=== Herkoms en vroeë lewe ===
Vanaf 1937 is hy verbonde aan die [[Suid-Afrikaanse Uitsaaikorporasie]] (SAUK) as omroeper-regisseur, eers in [[Kaapstad]] en later in [[Durban]]. In 1938 word hy na Kaapstad verplaas en daarna is hy na Johannesburg waar hy diens doen aan die hoofkantoor van die SAUK.<ref>Beukes, Gerhard J. en Lategan, F.V. “Skrywers en rigtings” J.L. van Schaik Bpk. Pretoria Eerste uitgawe 1952</ref> Willem is die eerste omroeper wat in Afrikaans verslag doen oor rugbywedstryde.<ref>Kannemeyer, J.C. “Geskiedenis van die Afrikaanse literatuur 1” Academica, Pretoria en Kaapstad Tweede druk. 1984</ref> Hy het ook in Engels kommentaar gelewer wanneer daar nie 'n  Engelse omroeper beskikbaar was nie. In 1947 word hy hoof van die Afrikaanse radioprogramme, maar lê hierdie betrekking in 1950 neer om 'n  lektoraat aan die [[Universiteit van die Witwatersrand]] te aanvaar en sy aandag aan studie en skryfwerk te wy.<ref>Kannemeyer, J.C. “Geskiedenis van die Afrikaanse literatuur 2” Academica, Pretoria, Kaapstad en Johannesburg Eerste uitgawe Eerste druk 1983</ref> Hy is getroud met Suzanne van Wijk, wat self bekendheid verwerf as aktrise en later as omroeper by die SAUK vir haar redigering van veral radiodramas.<ref>Nienaber, P.J.; Senekal, J.H en Bothma, T.C. “Mylpale in die geskiedenis van die Afrikaanse letterkunde” Afrikaanse Pers-Boekhandel Tweede hersiene uitgawe 1963</ref> Die egpaar het twee kinders.<ref>Steyn, J.C. “Van Wyk Louw: 'n  Lewensverhaal Deel I” Tafelberg-uitgewers Beperk Eerste uitgawe 1998</ref> Hy is op 19 Junie 1952 in Johannesburg oorlede ná 'n lang siekte.
Hy is op 11 April 1916 in die distrik [[Fauresmith]] in die [[Vrystaat]] gebore. Die eerste paar maande van sy lewe bly hy in [[Johannesburg]], waar sy vader hom ontval terwyl hy slegs tien maande oud is. Sy moeder, Johanna van der Berg, verhuis hierna met hom en sy ouer broer, John van der Berg, wat self 'n  bekende skrywer is, na [[Edenburg]] in die Vrystaat. Hy matrikuleer aan die Hoërskool Edenburg en studeer dan vanaf 1933 aan die [[Universiteit van die Vrystaat|Grey-universiteitskollege]] in [[Bloemfontein]], waar hy die B.A.-graad verwerf. Aan die [[Universiteit van Kaapstad]] behaal hy daarna die M.A.-graad in [[Filosofie]].<ref>Antonissen, Rob. “Die''Die Afrikaanse letterkunde van aanvang tot hede”hede.'' Nasou Beperk. Derde hersiene uitgawe. Tweede druk, 1964.</ref>
 
=== Loopbaan ===
Vanaf 1937 is hy verbonde aan die [[Suid-Afrikaanse Uitsaaikorporasie]] (SAUK) as omroeper-regisseur, eers in [[Kaapstad]] en later in [[Durban]]. In 1938 word hy na Kaapstad verplaas en daarna is hy na Johannesburg waar hy diens doen aan die hoofkantoor van die SAUK.<ref>Beukes, Gerhard J. en Lategan, F.V. “Skrywers''Skrywers en rigtings”rigtings''. J.L. van Schaik Bpk. Pretoria. Eerste uitgawe, 1952.</ref> Willem is die eerste omroeper wat in Afrikaans verslag doen oor rugbywedstryde.<ref>Kannemeyer, J.C. “Geskiedenis''Geskiedenis van die Afrikaanse literatuur 1”1.'' Academica,. Pretoria en Kaapstad. Tweede druk., 1984.</ref> Hy het ook in Engels kommentaar gelewer wanneer daar nie 'n  Engelse omroeper beskikbaar was nie. In 1947 word hy hoof van die Afrikaanse radioprogramme, maar lê hierdie betrekking in 1950 neer om 'n  lektoraat aan die [[Universiteit van die Witwatersrand]] te aanvaar en sy aandag aan studie en skryfwerk te wy.<ref>Kannemeyer, J.C. “Geskiedenis''Geskiedenis van die Afrikaanse literatuur 2”2''. Academica,. Pretoria, Kaapstad en Johannesburg. Eerste uitgawe. Eerste druk, 1983</ref> Hy is getroud met Suzanne van Wijk, wat self bekendheid verwerf as aktrise en later as omroeper by die SAUK vir haar redigering van veral radiodramas.<ref>Nienaber, P.J.; Senekal, J.H en Bothma, T.C. “Mylpale in die geskiedenis van die Afrikaanse letterkunde” Afrikaanse Pers-Boekhandel Tweede hersiene uitgawe 1963</ref> Die egpaar het twee kinders.<ref>Steyn, J.C. “Van Wyk Louw: 'n  Lewensverhaal Deel I” Tafelberg-uitgewers Beperk Eerste uitgawe 1998</ref> Hy is op 19 Junie 1952 in Johannesburg oorlede ná 'n lang siekte.
 
=== Persoonlike lewe en sterfte ===
Hy is getroud met Suzanne van Wijk, wat self bekendheid verwerf as aktrise en later as omroeper by die SAUK vir haar redigering van veral radiodramas.<ref>Nienaber, P.J.; Senekal, J.H en Bothma, T.C. ''Mylpale in die geskiedenis van die Afrikaanse letterkunde.'' Afrikaanse Pers-Boekhandel. Tweede hersiene uitgawe, 1963.</ref> Die egpaar het twee kinders.<ref>Steyn, J.C. ''Van Wyk Louw: 'n  Lewensverhaal Deel I.'' Tafelberg-uitgewers Beperk. Eerste uitgawe, 1998.</ref> Hy is op 19 Junie 1952 in Johannesburg oorlede ná 'n lang siekte.
 
== Skryfwerk ==
[[Beeld:Reisigers na Nêrens deur Willem van der Berg.jpg|duimnael|regs|200px|Die buiteblad van ''Reisigers na nêrens'', Van der Berg se debuutroman.]]
 
Reeds as skoolseun begin hy om kortverhale te skryf en hy verower op die Vrystaatse kunswedstryd pryse in hierdie afdeling.<ref>Botha, Elize. ''Afrikaanse essayiste''. Human & Rousseau. Kaapstad en Pretoria. Vyfde druk, 1975.</ref> As student publiseer hy ook gereeld in die studenteblad waarvan hy die redakteur was. Nadat hy by die SAUK aansluit begin hy om radiodramas en sketse te skryf en konsentreer dan vir 'n  aantal jare slegs hierop.
Reeds as skoolseun begin hy om kortverhale te skryf en hy verower op die Vrystaatse kunswedstryd pryse in hierdie afdeling.<ref>Botha, Elize “Afrikaanse essayiste” Human & Rousseau Kaapstad en Pretoria Vyfde druk 1975</ref> As student publiseer hy ook gereeld in die studenteblad waarvan hy die redakteur was. Nadat hy by die SAUK aansluit begin hy om radiodramas en sketse te skryf en konsentreer dan vir 'n  aantal jare slegs hierop. Hy debuteer egter met 'n  roman, “'''''Reisigers na nêrens''”.''' Dit is een van die eerste stadsromans in Afrikaans, waar 'n  aantal jong intellektuele Afrikaners in Kaapstad uitgebeeld word. Die karakters maak hulleself doelbewus los van tradisie en geloof en voer 'n  doellose bestaan, vasgevang in hulle eie slimheid en ontkenning van betekenis. Hulle bring hulle tyd deur in partytjies en byeenkomste waar hulle eindeloos filosofeer oor alles en nog wat, terwyl hulle wel deeglik besef dat hulle op hierdie wyse doelloos aan’t ronddobber is, duidelik reisigers na nêrens nie.Die roman bring indertyd iets nuuts in Afrikaans deur sy keuse van karakters, tema en milieu en die gebruik van die sogenaamde simultane-tegniek, waar gelyktydige, oënskynlik onbelangrike en onverwante gebeurtenisse tog eindelik inmekaargevleg word. Die boek maak veral opslae met sy verskyning omdat dit vermoedelik gebaseer is op 'n  werklike groep Afrikaanse intellektuele, wat volgens [[J.C. Steyn]] in sy biografie van [[N. P. van Wyk Louw]] die groep insluit waaraan Louw in die dertigerjare behoort het. Kritiek word egter uitgespreek teen die eenselwigheid van die karakters soos dit uitgebeeld word, sodat hulle nie werklik mense word met eie persoonlikhede en eienaardighede nie en eerder verteenwoordigend is van 'n  eenderse denkrigting. Die roman “'''''Tema en variasies'''''” is soortgelyk van aard maar hegter van bou, met maatskaplike problematiek wat bygewerk word om meer substansie te bied, en in die episodes 'n  ontginning van variasies op die neergelegde patroon. Die onwaarskynlike afloop doen egter afbreuk aan die gehalte daarvan. Die spanningsroman “'''''Ruwe ontwaking'''''” en die novelle “'''''Groen oewers'''''” bring nie kwalitatiewe vooruitgang in sy werk teweeg nie.
 
Reeds as skoolseun begin hy om kortverhale te skryf en hy verower op die Vrystaatse kunswedstryd pryse in hierdie afdeling.<ref>Botha, Elize “Afrikaanse essayiste” Human & Rousseau Kaapstad en Pretoria Vyfde druk 1975</ref> As student publiseer hy ook gereeld in die studenteblad waarvan hy die redakteur was. Nadat hy by die SAUK aansluit begin hy om radiodramas en sketse te skryf en konsentreer dan vir 'n  aantal jare slegs hierop. Hy debuteer egter met 'n  roman, “'''''Reisigers na nêrens'''''.''' Dit is een van die eerste stadsromans in Afrikaans, waar 'n  aantal jong intellektuele Afrikaners in Kaapstad uitgebeeld word. Die karakters maak hulleself doelbewus los van tradisie en geloof en voer 'n  doellose bestaan, vasgevang in hulle eie slimheid en ontkenning van betekenis. Hulle bring hulle tyd deur in partytjies en byeenkomste waar hulle eindeloos filosofeer oor alles en nog wat, terwyl hulle wel deeglik besef dat hulle op hierdie wyse doelloos aan’t ronddobber is, duidelik reisigers na nêrens nie.Die roman bring indertyd iets nuuts in Afrikaans deur sy keuse van karakters, tema en milieu en die gebruik van die sogenaamde simultane-tegniek, waar gelyktydige, oënskynlik onbelangrike en onverwante gebeurtenisse tog eindelik inmekaargevleg word. Die boek maak veral opslae met sy verskyning omdat dit vermoedelik gebaseer is op 'n  werklike groep Afrikaanse intellektuele, wat volgens [[J.C. Steyn]] in sy biografie van [[N. P. van Wyk Louw]] die groep insluit waaraan Louw in die dertigerjare behoort het. Kritiek word egter uitgespreek teen die eenselwigheid van die karakters soos dit uitgebeeld word, sodat hulle nie werklik mense word met eie persoonlikhede en eienaardighede nie en eerder verteenwoordigend is van 'n  eenderse denkrigting. Die roman “'''''Tema en variasies'''''” is soortgelyk van aard maar hegter van bou, met maatskaplike problematiek wat bygewerk word om meer substansie te bied, en in die episodes 'n  ontginning van variasies op die neergelegde patroon. Die onwaarskynlike afloop doen egter afbreuk aan die gehalte daarvan. Die spanningsroman “'''''Ruwe ontwaking'''''” en die novelle “'''''Groen oewers'''''” bring nie kwalitatiewe vooruitgang in sy werk teweeg nie.
Van sy beste werk is te vinde in die bundels korter werk “'' 'n  Profeet in die Boland''”, “''Asvaal ou Karoo en ander essays''” en “''Solitêrspel by kerslig''”. Drie novelles word in “''''' 'n  Profeet in die Boland'''''” saamgebundel, naamlik “''Lewensdrang''”, “'' 'n Profeet in die Boland''” en “''In die reën''”. Die titel stuk (apart gepubliseer in 1961<ref>Lindenberg, E. (red.) “Inleiding tot die Afrikaanse letterkunde” Academica Pretoria en Kaapstad Vierde uitgawe Eerste druk 1973</ref>) ontroer deur sy tekening van 'n  waardige ou boerefiguur wat tydens die [[Anglo-Boereoorlog]] gevange gehou word.<ref>Dekker, G. “Afrikaanse Literatuurgeskiedenis” Nasou Beperk Kaapstad Elfde druk 1970</ref> In die essay bundel “'''''Die asvaal ou Karoo'''''” is veral treffend die essays waar 'n  kind se primitiewe kyk op dinge uitgebeeld word. Elize Botha neem die titel stuk op in “''Afrikaanse essayiste''”. Sewentien van sy kortverhale word gebundel in “'''''Solitêrspel by kerslig'''''”, die titelverhaal wat vertel<ref>Brink, André P. “Vertelkunde” Academica Pretoria en Kaapstad Eerste uitgawe 1987</ref> van 'n  ontnugterde man wat die vrede van die dood begeer, maar by die koms van die daeraad met sy skoonheid en belofte van 'n  nuwe begin tog besluit om eerder te lewe. Ook “''Mit lege hande''”, “''Geluk''”, “''Plaasvendusie''” en “''Die eerste loesing''” is hoogtepunte. Die verhale weerspieël 'n  juiste sielkundige ontwikkeling en is deurspek met humor.<ref>Kannemeyer, J.C. “Die Afrikaanse literatuur 1652-2004” Human & Rousseau Kaapstad en Pretoria Eerste Uitgawe 2005</ref>
 
Die roman ''Tema en variasies'' is soortgelyk van aard maar hegter van bou, met maatskaplike problematiek wat bygewerk word om meer substansie te bied, en in die episodes 'n  ontginning van variasies op die neergelegde patroon. Die onwaarskynlike afloop doen egter afbreuk aan die gehalte daarvan.
Sy kortverhale en essays word in verskeie weekblaaie gepubliseer en in verskeie versamel bundels opgeneem, insluitende “''Borde borde boordevol''” onder redaksie van [[Hennie Aucamp]], “''Soort soek soort''” onder redaksie van Johann de Lange, “''Flitse''” van die Afrikaanse Pers-Boekhandel,<ref>Afrikaanse Pers-Boekhandel “Flitse” Afrikaanse Pers-Boekhandel Johannesburg Tweede uitgawe Eerste druk 1965</ref> P.J. van der Watt se “''Die slagter van Samaria''”<ref>Van der Watt, P.J. “Die slagter van Samaria” Voortrekkerpers Tiende druk 1965</ref> en [[P.J. Nienaber]] se “''Uit ons letterkunde''”.
 
Die spanningsroman ''Ruwe ontwaking'' en die novelle ''Groen oewers'' bring nie kwalitatiewe vooruitgang in sy werk teweeg nie.
 
Van sy beste werk is te vinde in die bundels korter werk '' 'n  Profeet in die Boland'', ''Asvaal ou Karoo en ander essays'' en ''Solitêrspel by kerslig''.
 
Van sy beste werk is te vinde in die bundels korter werk “'' 'n  Profeet in die Boland''”, “''Asvaal ou Karoo en ander essays''” en “''Solitêrspel by kerslig''”. Drie novelles word in “''''' 'n  Profeet in die Boland'''''” saamgebundel, naamlik ''Lewensdrang'', '' 'n Profeet in die Boland'' en ''In die reën''. Die titel stuk (apart gepubliseer in 1961<ref>Lindenberg, E. (red.) “Inleiding''Inleiding tot die Afrikaanse letterkunde”letterkunde.'' Academica. Pretoria en Kaapstad. Vierde uitgawe. Eerste druk, 1973.</ref>) ontroer deur sy tekening van 'n  waardige ou boerefiguur wat tydens die [[Anglo-Boereoorlog]] gevange gehou word.<ref>Dekker, G. “Afrikaanse''Afrikaanse Literatuurgeskiedenis”Literatuurgeskiedenis''. Nasou Beperk. Kaapstad. Elfde druk, 1970.</ref> In die essay bundel “'''''Die asvaal ou Karoo'''''” is veral treffend die essays waar 'n  kind se primitiewe kyk op dinge uitgebeeld word. Elize Botha neem die titel stuk op in ''Afrikaanse essayiste''. Sewentien van sy kortverhale word gebundel in “'''''Solitêrspel by kerslig'''''”, die titelverhaal wat vertel<ref>Brink, André P. “Vertelkunde”''Vertelkunde.'' Academica. Pretoria en Kaapstad. Eerste uitgawe, 1987.</ref> van 'n  ontnugterde man wat die vrede van die dood begeer, maar by die koms van die daeraad met sy skoonheid en belofte van 'n  nuwe begin tog besluit om eerder te lewe. Ook ''Mit lege hande'', ''Geluk'', ''Plaasvendusie'' en ''Die eerste loesing'' is hoogtepunte. Die verhale weerspieël 'n  juiste sielkundige ontwikkeling en is deurspek met humor.<ref>Kannemeyer, J.C. “Die''Die Afrikaanse literatuur 1652-2004”2004''. Human & Rousseau. Kaapstad en Pretoria. Eerste Uitgawe, 2005.</ref>
 
Sy kortverhale en essays word in verskeie weekblaaie gepubliseer en in verskeie versamel bundels opgeneem, insluitende ''Borde borde boordevol'' onder redaksie van [[Hennie Aucamp]], ''Soort soek soort'' onder redaksie van Johann de Lange, ''Flitse'' van die Afrikaanse Pers-Boekhandel,<ref>Afrikaanse Pers-Boekhandel. “Flitse”''Flitse.'' Afrikaanse Pers-Boekhandel. Johannesburg. Tweede uitgawe. Eerste druk, 1965.</ref> P.J. van der Watt se ''Die slagter van Samaria''<ref>Van der Watt, P.J. “Die''Die slagter van Samaria”Samaria.'' Voortrekkerpers. Tiende druk, 1965.</ref> en [[P.J. Nienaber]] se ''Uit ons letterkunde''.
 
== Publikasies ==
*Werke wat uit sy pen verskyn sluit in<ref>Worldcat: http://www.worldcat.org/search?q=au%3AVan+der+Berg%2C+Willem+Petrus.&qt=hot_author</ref>:
'''1946''' - Reisigers na nêrens
 
'''1946''' - ''Reisigers na nêrens''
 
'''1947''' - ''Tema en variasies''
 
'''1948''' - ‘n‘''n Profeet in die Boland''
 
'''1949'''
* ''Ruwe ontwaking''
 
* ''Solitêrspel by kerslig en ander verhale''
'''1950''' - ''Groen oewers''
 
'''1951''' - ''Die asvaal ou Karoo en ander essays''
 
== Ander verwysings ==
* Antonissen, Rob. “Verkenning''Verkenning en kritiek”kritiek''. H.A.U.M. Pretoria. Eerste uitgawe. Eerste druk, 1979.
* Grové, A.P. “Letterkundige''Letterkundige sakwoordeboek vir Afrikaans”Afrikaans.'' Nasou Beperk. Vyfde uitgawe. Eerste druk, 1988.
* Nienaber, P.J. et al. “Perspektief''Perspektief en Profiel”Profiel.'' Afrikaanse Pers-Boekhandel. Johannesburg. Derde hersiene uitgawe, 1969.
* Nienaber, P.J.; Erasmus, M.C.; Du Plessis, W.K. en Du Plooy, J.L. “Uit''Uit ons letterkunde”letterkunde.'' Afrikaanse Pers Boekhandel. Sewende druk, 1968.
* Schoonees, P.C. “Tien''Tien jaar prosa”prosa.'' Afrikaanse Pers-Boekhandel. Johannesburg, 1950.
* Van Coller, H.P. (red.) “Perspektief''Perspektief en Profiel Deel I”I''. J.L. van Schaik-Uitgewers. Pretoria. Eerste uitgawe, 1998.
* Van den Heever, C.M. (samesteller) “My''My Jeugland”Jeugland''. Afrikaanse Pers-Boekhandel. Johannesburg. Eerste druk, 1953.
* Worldcat: http://www.worldcat.org/search?q=au%3AVan+der+Berg%2C+Willem+Petrus.&qt=hot_author
 
== Verwysings ==