Wysiging soos op 22:31, 5 Maart 2017 wysig Voyageur (besprekings \| bydraes) 117 852 edits k →‎Eksterne skakels ← Ouer wysiging		Wysiging soos op 21:19, 25 Augustus 2017 wysig maak ongedaan Naudefj (besprekings \| bydraes) Burokrate, Administrateurs 71 387 edits skikkking->skikking Nuwer wysiging →
Lyn 1: <div style="background:#f9f9f9; border:1px solid #aaaaaa; clear:right; float:right; font-size:90%; margin:1em 0 1em 1em; padding:1em; text-align:center; width:20em;"> [[Lêer:Bram Stoker 1906.jpg\|200px]]<br /><br /> <big>'''Bram Stoker'''</big~~><br /~~> '''Ierse skrywer'''~~<br /><br />~~ ---- '''Gebore''' <br> /> [[8 November]] [[1847]] <br /> in Clontarf, [[Dublin]],<br /> [[Ierland]] ---- '''Oorlede''' <br /> [[20 April]] [[1912]] <br /> in [[Londen]], [[Engeland]] Lyn 18: '''Literêre genres'''<br /> Gotiese romans, [[romantiek]]~~<br /><br />~~ ---- '''Bekendste werk'''<br /><br /> [[Lêer:Dracula1st.jpeg\|120px]]<br />''Dracula'' (1897)~~<br><br>~~ ---- Lyn 36: </div> '''Abraham "Bram" Stoker''' (* [[8 November]] [[1847]],; † [[20 April]] [[1912]]) was 'n [[Ierland\|Ierse]] skrywer wat vandag veral vir sy Gotiese roman ''Dracula'' (gepubliseer in 1897) bekend staan. In sy lewenstyd het hy bekendheid verwerf as die persoonlike assistent van die akteur Henry Irving en as sakebestuurder van die ''Lyceum Theatre'' waarvan Irving die eienaar was. == Vroeë lewe == [[Lêer:Trinity College (8).JPG\|~~thumb~~duimnael\|links\|Trinity-kollege, Dublin]] Bram Stoker is gebore as die seun van Abraham Stoker (1799–1876), 'n boorling van [[Dublin]], en Charlotte Mathilda Blake Thornley (1818–1901), afkomstig van Ballyshannon, graafskap Donegal. Hy was die derde van sewe kinders wat vir die egpaar gebore is. Abraham en Charlotte was lede van die Kerk van Ierland se gemeente in die parogie Clontarf en het saam met hul kinders kerkdienste in die parogiekerk bygewoon. Al hul kinders is hier gedoop. Lyn 48: == Vroeë loopbaan == Danksy die invloed van 'n vriend, Dr. Maunsell, het Stoker in sy studentetyd in toneelkuns begin belangstel en is as die teaterkritikus van die [[koerant\|dagblad]] ''Dublin Evening Mail'' aangestel -– 'n koerant waarvan [[Sheridan Le Fanu\|Joseph Sheridan Le Fanu]], 'n skrywer van Gotiese romans, die mede-eienaar was. Toneelkritici het destyds min erkenning geniet, maar desondanks het Stoker se resensies vanweë hul gehalte belangstelling gewek. In Desember 1876 het Stoker Henry Irving se ''Hamlet'' aangeprys wat in die ''Theatre Royal'' te Dublin opgevoer is. Irving het Stoker vir middagete na sy hotel uitgenooi, en die twee het vriende geword. Lyn 57: In 1878 het Stoker met 'n vroeëre buurvrou uit Clontarf, Florence Balcombe getrou, die dogter van luitenant-kolonel James Balcombe. [[Oscar Wilde]] was 'n vroeëre vryer van hierdie mooi vrou.<ref>''Irish Times'', 8 Maart 1882, bl. 5</ref> Stoker en Wilde was kennisse sedert hul studentedae, en Stoker het Wilde gedurende sy ampstermyn as president van die universiteit se ''Philosophical Society'' vir lidmaatskap aanbeveel. Wilde was ontsteld oor Florence se besluit, maar Stoker het sy verhouding met Wilde later herstel en hom ná sy val op die Europese vasteland besoek.<ref>''Why Dracula never loses his bite''. In: ''[http://www.irishtimes.com/newspaper/weekend/2009/0328/1224243595688.html Irish Times]'', 3 Maart 2009</ref> [[Lêer:London Lyceum Theatre 2007.jpg\|~~thumb~~duimnael\|regs\|Die Londense ''Lyceum Theatre'' in 2007]] Die stokers het hulle in Chelsea, [[Londen]] gevestig waar Stoker as waarnemende bestuurder en later as sakebestuurder van Irving se ''Lyceum Theatre'' aangestel is -– 'n pos wat hy 27 jaar lank sou beklee. Op 31 Desember 1879 is Bram en Florence se enigste kind gebore, 'n seun wat as Irving Noel Thornley Stoker gedoop is. Die samewerking met Irving was vir Stoker van groot belang, en hy het sodoende toegang tot Londen se hoër kringe gekry en kennis gemaak met James Abbott McNeill Whistler en Sir [[Arthur Conan Doyle]], 'n verre verwant van hom. Sy werk vir Irving, die bekendste akteur van sy tyd, en sy aanstelling as bestuurder van een van die suksesvolste teaters in Londen het van Stoker 'n belangrike persoon, maar ook 'n besige man gemaak. Stoker was volledig aan Irving toegewy en het hom vereer, soos uit sy herinneringe blyk. In Londen het Stoker ook 'n kennis en noue vriend van Hall Chaine geword aan wie hy later sy roman ''Dracula'' sou wy. Lyn 65: == Literêre werk == [[Lêer:Stoker Dracula Notes Personal.jpg\|~~thumb~~duimnael\|regs\|Bram Stoker se persoonlike notas vir ''Dracula'']] Terwyl Stoker as bestuurder vir Irving en sekretaris en direkteur van die Londense ''Lyceum Theatre'' werksaam was, het hy begin om romans te skryf. Die eerste werk in 'n reeks werke was ''The Snake's Pass'' wat in 1890 gepubliseer is. Sewe jaar later het ''Dracula'' verskyn. In hierdie periode was Stoker 'n lid van die Londense ''Daily Telegraph'' se literêre span, en ander fiksie, wat uit sy pen gekom het, het die gruwelromans ''The Lady of the Shroud'' (1909) en ''The Lair of the White Woman'' (1911) ingesluit. Ná Irving se afsterwe het Stoker in 1906 'n biografie van die groot akteur gepubliseer, wat groot aanklank by die publiek gevind het, en toneelopvoerings by die ''Prince of Wales Theatre'' bestuur. Stoker het enkele jare lank navorsing oor Europese volksverhale en vampier-mitologie gedoen voordat hy met die skryfwerk vir ''Dracula'' begin het. Hierdie werk is in die vorm van 'n briefroman geskryf en behels 'n versameling realistiese, maar nogtans volledig fiktiewe dagboekinskrywings, telegramme, briewe, skeepslogboeke en uittreksels uit koerantberigte, wat die spanningslyn van die storie met gedetailleerde en lewensgetroue beskrywings versterk -– 'n vermoë wat Stoker in sy tyd as verslaggewer vir dagblaaie ontwikkel het. Toe dit verskyn het, is ''Dracula'' as 'n "padlangse gruwelroman" bestempel wat op verbeelde bonatuurlike wesens berus. "Dit het literêre vorm aan 'n universele fantasie gegee... en 'n deel van die volkskultuur geword."<ref>''Encyclopedia of World Biography'', Gale Research (1998), boekdeel 8, bl. 461-464</ref> Volgens die ''Encyclopedia of World Biography'' word Stoker se verhale tans by literêre kategorieë soos "gruwelfiksie", "geromantiseerde Gotiese" verhale en "melodramas" gereken.<ref>''Encyclopedia of World Biography'', bl. 461-464</ref> Hulle word saam met ander "gewilde fiksie-werke" soos byvoorbeeld Mary Shelley se ''Frankenstein'' geklassifiseer -– 'n werk wat volgens die geskiedkundige Jules Zanger eweneens gebruik maak van 'n bepaalde stylvorm om 'n lewensgetroue beskrywing van die gebeure te lewer -– dié van 'n verskeidenheid verhalers wat dieselfde storie vanuit verskillende perspektiewe vertel. Hierdie verhaaltrant laat die leser dink dat "hulle nie almal kan lieg nie".<ref>Jules Zanger in: Joan Gordon (red.): ''Blood Read: The Vampire as Metaphor in Contemporary Culture''. University of Pennsylvania Press 1997, bl. 17-24</ref> Die oorspronklike manuskrip van ''Dracula'' met 541 bladsye is as verlore geag totdat dit in die 1980's in 'n skuur in [[Pennsilvanië\|Noordwes-Pennsilvanië]] herontdek is.<ref>[http://online.wsj.com/article/SB122514491757273633.html ''What a Tax Lawyer Dug Up on 'Dracula''']</ref> Hierdie getikte ontwerp, waaraan baie wysigings aangebring is, het op die titelblad die handgeskrewe opmerking ''THE UN-DEAD'' gedra. Onderaan word die skrywer se naam as Bram Stoker gegee. Soos die skrywer Robert Latham opmerk, is "die titel van die bekendste gruwelroman, wat ooit gepubliseer is, op die laaste minuut gewysig."<ref>Robert Latham: ''Science Fiction & Fantasy Book Review Annual'', Greenwood Publishing 1988, bl. 67</ref> Die manuskrip is tans in besit van 'n privaat kunsversamelaar, Paul Allen. Stoker het die inspirasies vir sy verhaal naas Whitby moontlik ook tydens besoeke aan die Slains-kasteel in Aberdeenshire, [[Skotland]] en die [[kripte]] van St. Michan's-kerk in Dublin, asook in Joseph Sheridan Le Fanu se novelle ''Carmilla'' gevind.<ref>Henry Boylan: ''A Dictionary of Irish Biography'', derde uitgawe. Dublin: Gill and MacMillan 1998, bl. 412</ref> Lyn 83: == Dood == [[Lêer:Golders Green crematorium (pictures) 002.jpg\|~~thumb~~duimnael\|In Golders Green]] Alhoewel ''Dracula'' uiteindelik ook 'n kommersiële sukses was, kon Stoker nie meer die vrugte daarvan pluk nie. Ná 'n aantal beroertes is Stoker op 20 April 1912 in 26 St George's Square oorlede. Die skrywer, wat hier in beskeie omstandighede gewoon het, is moontlik van fisieke uitputting dood, alhoewel sommige biograwe die oorsaak van sy afsterwe aan tersiêre sifilis toegeskryf het.<ref>Peter Gibson: ''The Capital Companion''. Webb & Bower 1985, bl. 365-366</ref> Stoker se sterflike oorskot is [[verassing\|veras]] en sy as in 'n sierurn in die Golders Green-krematorium begrawe. Ná Irving Noel Stoker se afsterwe in 1961 is ook sy as by daardie urn gevoeg. Die oorspronklike plan was om die as van sy ouers saam te begrawe, maar Florence Stoker se as is ná haar afsterwe in die ''Gardens of Rest'' verstrooi. Om vandalisme te voorkom, mag besoekers die kamer, waarin Stoker se sterflike oorskot bewaar word, slegs onder toesig en begeleiding van krematorium-personeel betree. Lyn 90: == Oortuigings en wêreldbeskouing == Stoker is as 'n Protestant in die Kerk van Ierland grootgemaak en was 'n oortuigde aanhanger van die Liberale Party. Hy het baie belang gestel in die politieke gebeure in Ierland en het homself as 'n "filosofiese aanhanger van Ierse selfregering" (''"philosophical home ruler"'') beskryf. Hy was ten gunste van 'n vreedsame politieke ~~skikkking~~skikking in die land om selfregering (''Home Rule'') te verwesenlik, maar as 'n vurige monargis was hy ook daarvan oortuig dat Ierland 'n deel van die [[Britse Ryk]] moes bly wat hy as mag van die goede beskou het. Stoker was 'n groot bewonderaar van die Britse premier William Ewart Gladstone, wat hy persoonlik geken het, en sy planne vir Ierland.<ref>Paul Murray: ''From the Shadow of Dracula: A Life of Bram Stoker''. Jonathan Cape 2004</ref> Hy het groot belangstelling vir wetenskap en geneeskunde getoon en aan vooruitgang geglo. Sommige van sy romans soos byvoorbeeld ''The Lady of the Shroud'' (1909) kan as 'n soort vroeë [[wetenskapsfiksie]] beskou word. Lyn 97: == Postume werke == [[Lêer:Bela lugosi dracula.jpg\|~~thumb~~duimnael\|regs\|Bela Lugosi het in 1931 die hoofrol in Tod Browning se ''Dracula'' vertolk]] 'n Bundel met kortverhale, ''Dracula's Guest and Other Weird Stories'', is in 1914 deur Stoker se weduwee Florence gepubliseer. Die eerste verfilming van die meesterwerk ''Dracula'', ''Nosferatu'' onder regie van Friedrich Wilhelm Murnau, het in 1922 in rolprentteaters gedraai. Die maak van die rolprent, waarin Max Schreck die hoofrol as ''Graaf Orlok'' vertolk het, is egter nie vooraf deur Florence Stoker gemagtig nie, en sy het ook geen tantième van die Duitse vervaardigers ontvang nie. Ná 'n hofsaak, wat deur prokureurs van die ''British Incorporated Society of Authors'' namens Florence Stoker enkele jare lank gevoer en in Julie 1925 ten gunste van haar besleg is, moes alle negatiewe en kopieë van die rolprent vernietig word. Nogtans het enkele kopieë van ''Nosferatu'' bewaar gebly sodat die rolprent een van die bekendste verfilmings van ''Dracula'' geword het. Die eerste gemagtigde verfilming van die roman, ''Universal Studios'' se ''Dracula'' onder regie van Tod Browning, het egter eers sowat 'n dekade later in 1931 verskyn. Bela Lugosi het die hoofrol vertolk. Vanweë die slegte ervarings met die kopiereg op ''Dracula'' het die [[Kanada\|Kanadese]] skrywer Dacre Stoker, 'n agterneef van Bram Stoker, met die aansporing van die draaiboekskrywer Ian Holt besluit om "'n vervolgroman te skryf wat die naam Stoker dra" om "die kreatiewe gesag oor" die oorspronklike roman te herstel. In 2009 het Dacre Stoker en Ian Holt ''Dracula: The Un-Dead'' gepubliseer. Volgens die skrywers berus die werk op Stoker se eie handgeskrewe notas ten opsigte van karakters en storielyne wat vir die oorspronklike uitgawe geskrap is, naas hul eie navorsing vir die opvolgroman. Dit was Dacre Stoker se debuutwerk as romanskrywer. Lyn 155: == Verwysings == <div style="margin:0;margin-top: 10px; padding: 10px; font-size:9pt; border: 1px solid #333333; line-height: 85%;">{{~~verwysings~~Verwysings\|2}}</div> == Eksterne skakels == Lyn 161: * [http://bramstokerestate.com/BramStoker,_Himself.html ''Amptelike webtuiste vir die boedel van Bram Stoker''] * [https://www.nytimes.com/2015/09/13/travel/bram-stoker-dracula-yorkshire.html?action=click&contentCollection=Travel&module=RelatedCoverage&region=EndOfArticle&pgtype=article ''The New York Times, 8 September 2015: Where Dracula Was Born, and It’s Not Transylvania. Besoek op 5 Maart 2017''] ~~<br>~~ ; Aanlyn-tekste * [http://www.bramstoker.org/ ''www.bramstoker.org -– Aflaaibare materiaal''] {{DEFAULTSORT:Stoker, Bram}}

Bram Stoker: Verskil tussen weergawes