W.E.G. Louw: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
//Stylfoute en verwysings reggemaak |
No edit summary |
||
Lyn 20:
}}
'''W.E.G. Louw''' (1913–1980) was kunsredakteur van ''[[Die Burger]]'' en ’n professor in Nederlandse letterkunde aan die [[Universiteit van Stellenbosch]]. Hy was 'n [[Afrikaans]]e [[digter]] en lid van die [[Dertigers]]-beweging in die letterkunde, wat die [[Hertzogprys]] met sy poësie gewen het.<ref>Stellenbosch Writers: http://www.stellenboschwriters.com/louww.html</ref><ref>Esat: http://esat.sun.ac.za/index.php/W.E.G._Louw</ref>
== Lewe en werk ==
Lyn 26:
=== Herkoms en vroeë lewe ===
William Ewart Gladstone Louw is op [[31 Mei]] [[1913]] as die jongste van vier broers in [[Sutherland]] gebore. Hy was die jonger broer van die digter [[N.P. van Wyk Louw]]. Albei het hul skoolloopbaan aan [[SACS]] voltooi, toe nog in die Kaapse middestad. In 1935 wen hy die [[Hertzogprys]] vir ''Die ryke dwaas'' (saam met [[C. Louis Leipoldt]] en [[Totius]]). Die versameling poësie kan moontlik as die begin van die [[Dertigers]]-beweging in die Afrikaanse literatuur beskou word.<ref>Lindenberg, E., et al. ''Inleiding tot die Afrikaanse Letterkunde.'' Pretoria en Kaapstad: Vyfde uitgawe, 1980.</ref> Hy is op 31 Mei 1913 op [[Sutherland]] gebore. Hy is die seun van die prokureur Bismarck von Moltke Louw en Martha Hendrina Johanna Frederika (Poppie) van Wyk, dogter van ’n bekende boer van die distrik. Sy broers is Koos, die bekende digter N.P. van Wyk en Bismarck von Moltke.<ref>Geni: http://www.geni.com/people/W-E-Gladstone-Louw/6000000004148776685</ref>
Die huis in Jubileestraat waar die gesin bly, word later as gevolg van sy en sy broer N.P. van Wyk Louw se belang in die letterkunde as museum verklaar. Hy begin sy laerskoolopleiding op Sutherland. In Desember 1920 vestig die gesin hulle in ’n huis in [[Oranjezicht]] in Kaapstad. Die verhuising is egter nie ’n volslae breuk met sy plattelandse verlede nie, aangesien hulle huis in Sutherland eers in 1925 verkoop word, sy pa steeds vennoot in die prokureurspraktyk op die dorp is en die kinders vir etlike jare steeds vir die somer en wintervakansies sou terugkeer na familie in die distrik of die naburige [[Calvinia]] distrik. In [[Kaapstad]] ontvang hy sy laer- en hoërskoolopleiding hoofsaaklik aan die Engelstalige South African College School, waar hy in 1930 matrikuleer. Sy matriek resultate sluit twee onderskeidings in en hy verower hiermee ’n studiebeurs.
Op hoërskool dien hy vir ’n tyd op die redaksie van die skooltydskrif ''The South African College Magazine'', waarin daar van sy eerste gedigte verskyn, terwyl hy ook dien op die komitee van die Literary and Debating Society. In hierdie tyd ontvang hy musieklesse van ’n [[Duitsers|Duitse]] dame, wat sy belangstelling in verskeie ander aspekte van die [[Wes-Europese Somertyd|Wes-Europese]] kultuur prikkel. Skoolvakansies bring hy meestal deur op sy oupa Van Wyk se plaas Gunsfontein naby Sutherland.
Lyn 39:
Tydens sy studentejare is Louw aktief betrokke by die Afrikaanse Nasionale Studentebond. Hy het in sy vroeë studentejare ’n verhouding met Hettie Smit (wat weerklank vind in haar boek ''Sy kom met die sekelmaan'') en leer ook vir F.J. le Roux goed ken. Hy het ook ’n belangrike aandeel aan die stigting van die Vereniging vir die Vrye Boek in 1936 wat hom ten doel stel om die aandag op die nuwe poësie te vestig en om N.P. van Wyk Louw se ''Alleenspraak'' gepubliseer te kry. As student blink hy uit deur die J.H. Hidding-beurs aan [[Kaapstad Universiteit]] en die Queen Victoria Memorial Scholarship vir oorsese studie in die [[Verenigde Koninkryk]] te ontvang. Gedurende 1935 is hy vir ’n tyd waarnemende lektor in Afrikaans-Nederlands aan die [[Universiteit van Kaapstad]]. Teen die einde van 1935 vertrek hy na [[Nederland]], waar hy aan die Gemeentelike Universiteit van Amsterdam studeer en in 1939 die doktorale eksamen (Drs.Litt.) voltooi onder leiding van N.A. Donkersloot en A.A. Verdenius. Hy neem Kunsgeskiedenis hier as ’n byvak. Deur kritiese beskouinge en toesprake stel hy die jonger Afrikaanse poësie aan die Nederlanders bekend en publiseer onder meer in 1939 ’n bestekopname van die jongste Afrikaanse digkuns in ''De nieuwere Afrikaanse poëzie'', terwyl hy ook die bydrae ''Vernuwing in die Afrikaanse poësie'' lewer tot J. Haantjes se ''Kroniek van Zuid-Afrika'', wat in 1938 verskyn. Tydens sy tyd in Nederland maak hy van die geleentheid gebruik om gereeld konserte, toneelopvoerings en museums te besoek en tydens vakansies reis hy na ander dele van Wes-Europa. In München in Duitsland maak hy ’n intensiewe studie van Rembrandt se skilderye in opdrag van Frederik Hendrik oor die lyding en dood van Christus, wat later sou lei tot sy reeks sonnette ''Die passie van ons Heer'' wat in ''Adam en ander gedigte'' opgeneem word. Net na die uitbreek van die [[Tweede Wêreldoorlog]] keer hy in November 1939 terug na [[Kaapstad-stadion|Kaapstad]], waar hy in 1942 aan die plaaslike universiteit promoveer (Ph.D.-graad) met ’n proefskrif oor ''Die invloed van Gorter op Leopold: ’n Bydrae tot die studie van die sensitivisme'', wat later gepubliseer word.
Saam met D.B. Bosman, N.P. van Wyk Louw en Jan Greshoff stel hy die bloemlesing ''Tussen die'' ''engtes'' (1940) saam met die doel om Nederlandse skrywers tydens die Duitse besetting te steun. Geld so ingesamel stel hulle in staat om later vir A. Roland Holst en J.C. Bloem op besoeke na Suid-Afrika te bring. Daarna werk hy vanaf September 1941 ’n tyd lank by die Reddingsdaadbond in Johannesburg, ’n organisasie wat gestig is om op ekonomiese en kulturele gebied hulp te verleen aan Afrikaners wat weens die droogte en depressiejare verarm is. Hier vertolk hy veral ’n groot rol as toneelorganiseerder. Hy probeer ’n betrekking by ''[[Die Burger]]'' kry, maar die bevinding is dat hy met ’n doktorsgraad te goed gekwalifiseer is vir die joernalistiek. In 1942 doen hy aansoek om die pos as hoogleraar in Afrikaans-Nederlands aan die [[Universiteit van die Vrystaat|Universiteit van die Oranje-Vrystaat]], ’n posisie wat vakant word met die aftrede van D.F. Malherbe. Hoewel hy die enigste kandidaat is wat deur die Senaat aanbeveel word, stel die Raad ’n ander kandidaat aan. Hulle neem klaarblyklik eksepsie teen “politieke” verse in sy bundel ''Terugtog'' (veral die ''Renegaat-sonnette'', wat as ’n toespeling op generaal J.B.M. Hertzog beskou is).<ref name=":0">Remembered: http://remembered.co.za/obituary/view/8469</ref>
=== Loopbaan as akademikus en in die koerantbedryf ===
Lyn 48:
Vanaf Januarie 1967 tot einde 1978 is hy professor in die Nederlandse letterkunde aan die Universiteit van Stellenbosch, waar hy vir W.J. du P. Erlank (Eitemal) in hierdie kapasiteit opvolg en in 1979 is hy besoekende professor in Afrikaans aan die Universiteit van Kaapstad. Steeds gaan hy voort om gereelde toneelresensies vir ''Die Burger'' te skryf. Hy vestig hom in hierdie tyd eers in ’n huis op [[Stellenbosch]] en later op ’n plasie tussen wingerde en olyfbome langs die Strand-pad naby Stellenbosch, wat hy Sondraai noem.
Tussen 1948 en 1973 lê hy ses oorsese besoeke af en besoek feitlik elke Wes-Europese land vir studie, of as afgevaardigde van genootskappe, of om lesings ingevolge kultuurverdrae te gee. In 1954 bring hy onder andere besoek aan sy broer N.P. van Wyk Louw in Amsterdam, waar hy vier maande vertoef in sy navorsing oor Martinus Nijhoff se literatuuropvattings en enkele lesings aan die Universiteit van Amsterdam gee oor ''Prosodie: die wetenskap van die ritmiek''.<ref name=":0" />
=== Persoonlike lewe en sterfte ===
Hy leef hom ook uit op kultuurgebied en is sedert 1944 lid van die Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns, van 1960 lid van die Maatschappij der Nederlandsche Letterkunde, sedert 1954 erelid van die Friese Akademie en lid van die Afrikaanse Skrywerskring. Hy dien vanaf 1955 tot 1968 op die uitvoerende komitee van die Federasie van Afrikaanse Kultuurverenigings en dien ook op die beheerrade van die S.A. Kultuurhistoriese Museum en van die Nasionale Kunsmuseum. Hy is tussen 1958 en 1966 raadslid van die Universiteit van Kaapstad. Tot met sy dood is hy letterkundige adviseur van die nuwe Afrikaanse Bybelvertaling, toneelkritikus van ''Die Burger'' en direkteur van Historiese Huise van Suid-Afrika Beperk.
Hy is ’n oortuigde [[Calvinisme|Calvinis]] en dien by herhaling as ouderling in sy kerk.<ref name=":0" />
Hy is op [[24 April]] [[1980]] op sy kleinhoewe Sondraai naby [[Stellenbosch]] aan ’n [[hartaanval]] oorlede.<ref>Anoniem. ''Gevierde digter oorlede''. Die Transvaler, 25 April 1980</ref>
== Skryfwerk ==
Lyn 74:
==== Versamelde werke ====
Sy ''Versamelde gedigte'' word vir die eerste keer in 1973 uitgegee, waarna dit in 1988 grondig verwerk word om latere bundels en gedigte wat na hierdie tyd verskyn, ook in te sluit. Hy publiseer van sy gedigte in verskeie tydskrifte, insluitende die ''Jaarboek van die Afrikaanse Skrywerskring'', ''Standpunte'' en ''Tydskrif vir Letterkunde''.
Van sy gedigte word in verskeie versamelbundels opgeneem, insluitende ''Goot verseboek'', ''Die Afrikaanse poësie in ’n duisend en enkele gedigte'', ''Afrikaanse versameling'', ''Afrikaanse verse'', ''Digterstemme'', ''Woordpaljas'', ''Uit ons digkuns'', ''Digters en digkuns'', ''Junior verseboek'', ''Nuwe klein verseboek'', ''Faune'', ''Miskien sal ek die wingerd prys'', ''Liggaamlose taal'', ''Verse vir Opperman'', ''Voorspraak'', ''My Afrikaanse verseboek'', ''Die mooiste Afrikaanse liefdesgedigte'', ''Die goue vreugde'' en ''Tussen die engtes''.
Lyn 83:
==== Letterkundige werke ====
Op prosagebied stel hy in 1939 die jonger Afrikaanse poësie aan die Nederlandse publiek bekend in die boekie<ref name=":1" /> ''De nieuwere Afrikaanse poëzie'', waarin hy vir hierdie mark ’n voëlvlug gee oor die ontwikkeling van die Afrikaanse poësie in die algemeen en dan groter aandag gee aan die belangrikste figure in die aanloop tot die Dertigers en die Dertigers self. Die vernaamste leemte van hierdie deeglike opsomming van sy onderwerp is die algehele afwesigheid van ’n beskouing oor sy eie werk.
Sy proefskrif, ''Die invloed van Gorter op Leopold'', word ook gepubliseer. Tussen 1938 en 1952 skryf hy ook kritiese opstelle wat eers in verspreide tydskrifte gepubliseer word en dan in die versamelbundels <ref name=":2" />''Ou wyn van vreugde'' (oor ons ouer digters, hoofsaaklik Totius, Leipoldt en Marais waarin hy belangrike herwaarderings en waardebepalings verwoord) en ''Vaandels en voetangels''<ref name=":2" /> gebundel word. In laasgenoemde bundel verskyn werke van uiteenlopende aard, onder andere sy nadoodse waarderings van die Nederlandse digters H. Marsman, E. du Perron en Menno ter Braak en beskouings oor die Afrikaanse poësie, prosa en literêre kritiek. Veral van belang is sy opstel oor ''Vernuwing van die Afrikaanse poësie'', wat reeds in 1938 geskryf is en waarin hy die ou Afrikaanse “motiewe”-kuns as ’n beperkte soort literatuur verwerp en daarop wys dat die nuwe Afrikaanse letterkunde groter aandag vir die Afrikaanse mens vra en met die kardinale probleme van die lewe worstel. Sy kritiese geskrifte word in 1970 met die Gustav Preller-prys vir Literêre Kritiek bekroon.
==== Rubriekbundels ====
Sy rubrieke wat hy in ''Die Burger'' skryf oor godsdiens, kultuur, kuns, literatuur en dies meer word gekeur en opgeneem in die bundels<ref>Van Rensburg, F.I.J. Kriterium, Oktober 1963.</ref> ''Onvoltooide kalender'' en ''Kolom''. Hierdie stukke munt uit in hulle kritiese kommentaar op eietydse gebeure en besinning oor kultuursake en standaarde. In teenstelling met veral die meer persoonlike rubriek wat later meer algemeen word, is hierdie stukke berekend en kan selfs beskryf word as meer opvoedkundig van aard. In Oktober en November 1976 word ’n gesprek tussen Roy Pheiffer en hom deur die [[Suid-Afrikaanse Uitsaaikorporasie|SAUK]] uitgesaai, waarin hy praat oor sy digterskap, lewe en werk. Hierdie gesprekke word in 1977 in boekvorm uitgegee onder die titel ''Persoonlike perspektiewe''.<ref>Brink, André P. Rapport, 12 Februarie 1978.</ref> Vir die ''Kultuurgeskiedenis van die Afrikaner''<ref>Britz, E.C. Beeld, 19 Desember 1977.</ref> se derde deel onder redaksie van [[C.M. van den Heever]] en [[P. de V. Pienaar]] skryf hy<ref>Schutte, H.J. Tydskrif vir Letterkunde. Nuwe reeks 17 no. 3, Augustus 1979.</ref> die hoofstuk ''Die Afrikaanse poësie na 1900''.
==== Esaays en kortverhale ====
Lyn 94:
==== Reisverhale en bundels ====
Oor sy en sy vrou se reis deur [[Italië]], [[Griekeland]] en die [[Midde-Ooste]] in 1966 skryf hy in die reisverhaal ''So ver as ’n engel te perd kan ry'', waarin sy sensitiewe waarneming die erfgoed van die Westerse kultuur aan die leser bekendstel.
Na sy dood skenk sy weduwee sy dokumenteversameling aan die [[Universiteit Stellenbosch|Universiteit van Stellenbosch]] en hieruit stel [[J.C. Kannemeyer]] en medewerkers in 2005 die bundel<ref>Coetzee, Ampie. Tydskrif vir Letterkunde. Jaargang 43 no. 1, Herfs 2006.</ref> ''Ek ken jou goed genoeg'' saam, waarin die briefwisseling tussen N.P. van Wyk Louw en W.E.G. Louw tussen 1936 en 1939 gepubliseer word, vergesel van ’n inleiding deur Kannemeyer. Hierdie publikasie lei daartoe dat familie van die broers ’n onsuksesvolle aansoek by die hooggeregshof in Kaapstad indien om verspreiding van die boek te stop. Die rede vir die polemiek is die simpatie wat daar veral uit N.P. van Wyk Louw se briewe blyk vir die nasionaal-sosialistiese beleidsrigtings van die Duitse regering onder Hitler, asook die argwaan wat beide broers toon teenoor die rol van Jode in Suid-Afrika. Gelees teenoor die algemene agtergrond van sy tyd, die feit dat die briewe geskryf is voor Hitler se ergste vergrype en die ouderdom van die broers (albei is steeds in hulle twintigs), is hulle sentimente egter nie werklik radikaal nie en het beide se latere geskrifte afdoende bewys gelewer van hulle sobere oordeel oor sake van die dag. Veral Van Wyk Louw word beskou as filosoof in sy uitsprake oor rasseverhoudinge in Suid-Afrika, veral tussen wit en bruin. Die briewe bevat verder besonder insiggewende verslae oor die literatuur van die tyd, Nederlands en Afrikaans, en die kunsbeskouing en filosofiese dryfvere wat die broers se werk inspireer. Hierdie eerste bundel word opgevolg deur<ref>Anker, Johan. Tydskrif vir Letterkunde. Jaargang 49 no. 2 Lente 2012.</ref> ''Briewe van W.E.G. en N.P. van Wyk Louw 1941–1970'', eweneens geredigeer en van ’n inleiding voorsien deur J.C. Kannemeyer. Hierdie korrespondensie gee ’n besonder insiggewende blik op die kultuurlewe van die Afrikaners van die tyd, veral soos dit uiting vind in toneelopvoerings. Waar die eerste bundel verskeie verwysings na die Nazi-filosofie bevat, is hierdie bundel se behandeling van die [[Tweede Wêreldoorlog]] veel meer ingestel op die plaaslike politiek en veral die stryd tussen die Nasionale en [[Verenigde Party]] en die oorlogsgesindes en teenstanders van die oorlog. Die broers se lojaliteit teenoor die [[Nasionale Party]] en die nasionale gedagte blyk duidelik, hoewel verskeie politieke leiers sterk onder kritiek deurloop.
Lyn 108:
== Publikasies ==
Werke wat uit sy pen verskyn sluit in:<ref>Worldcat: http://www.worldcat.org/identities/lccn-n79-29924/</ref><ref>Esaach: http://www.esaach.org.za/index.php?title=Louw,_William_Ewart_Gladstone</ref>
{| class="wikitable"
!Jaar
Lyn 236:
* Kannemeyer, J.C. ''Die dokumente van Dertig''. Jutalit Kenwyn. Eerste uitgawe. Eerste druk, 1990.
* Kannemeyer, J.C. ''Verse vir die vraestel''. Tafelberg-Uitgewers Beperk. Eerste uitgawe, 1998.
* Kannemeyer, J.C. ''Die Afrikaanse literatuur
* Krige, Uys (red.) ''Afrikaanse versameling.'' A.A.M. Stols Uitgevers-maatschappij Maastricht. Eerste uitgawe, 1937.
* Lindenberg, E. (red.) ''Inleiding tot die Afrikaanse letterkunde.'' Academica. Pretoria en Kaapstad. Vierde uitgawe. Eerste druk, 1973.
Lyn 256:
=== Tydskrifte en koerante ===
* Blignault, Audrey. ''Afrikaans het nooit só geklink. Afrikaans
* Braid, Lorraine. ''Villa in die son.'' Insig, Januarie 2002.
* Britz, Etienne. ''’n Man van beskawing''. Rapport, 27 April 1980.
Lyn 273:
* Kannemeyer, J.C. ''Gaan weg sodat ek vir jou kan skryf.'' By, 3 September 2011.
* Marais, Guillaume. ''Professor W.E.G. Louw se laaste lesing''. Tydskrif vir Letterkunde. Jaargang 22 no. 1, Februarie 1984.
* Nienaber-Luitingh, W. ''William Evart Gladstone Louw. Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandsche Letterkunde te Leiden,
* Olivier, Gerrit. ''Enkele gedagtes oor die ‘Tuin van Aardse Luste’ en die soek na harmonie in die poësie Van W.E.G. Louw.'' Standpunte. Nuwe reeks 135, Junie 1978.
* Pretorius, Réna. ''William Ewart Gladstone Louw: 31 Mei 1913 – 24 April 1980.'' Tydskrif vir Geesteswetenskappe. Jaargang 22 no. 1, Maart 1982.
| |||