Plato: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
Sobaka (besprekings | bydraes)
Sobaka (besprekings | bydraes)
No edit summary
Lyn 60:
Plato se werk is voltooi in 'n periode van ongeveer 50 jaar. Analise deur Plato kenners van sy woordgebruik, interne en eksterne verwysings en styl, word gebruik om sy werk in 'n vroeë, middel en laat periode in te deel. Hierdie indeling help ook om die ontwikkeling in sy denke te illustreer.
 
Plato se [[oeuvre]] vertoon 'n verbluffende diversiteit van onderwerpe, gepaard gaande met 'n selfs groter diversiteit van styl, metode, sfeer en toon. Hy karakteriseer verskillende persoonlikhede, maar maak ook in dit gebruik van mites, nabootsings van tydgenote en omgewingsbeskrywinge, so divers van die uitgelatenheid in die ''Symposium'' tot die kalemte en gerigtheid oor die dood in sy beskrywing van Sokrate se sterfdag in die ''Phaedo''. Die onderwerpe verskil van die 'dialektiek' in die droë tweede deel van die ''Parmenides'' tot die [[Pythagoras]]-georiënteerde beskrywings van die struktuur van ons [[kosmos]] in die ''Timaeus''. Hy fokus op die gesprek oor die menslike kenproses in die ''Theaetetus'' tot die gedetailleerde beskrywing van 'n staatsinrigting in die Wette (''Nomoi''). Onderwerpe soos die [[liefde]] (''Symposium'') tot die [[retoriek]] in die ''Gorgias'' en die [[etimologie]] in die ''Cratylus'' word ondersoek. Plato glo dat alleen 'n lewende gesprek tussen mense die ontsaan van ‘n'n filosofiese vonk moontlik maak.
 
==Vroeë periode==
Die dialoë uit hierdie periode is gefokus op die uitbeelding van Sokrates se optrede wat meestal 'n ooreenkoms toon met die historiese werklikheid. Die onderwerpe onder bespreeking is veral eties van aard.
 
In dié werke is Sokrates saam met enkele ander individue op soek na definisies van bepaalde algemene begrippe. Veral individue wie voorgehou word as kundiges word telkenmale deur Sokrates in die verleenheid gestel, omdat hulle geen konsekwente antwoorde op sy vrae kan gee nie. Meestal is Sokrates se formulering as volg: Wat is X? Waarop daarna as antwoord baie opsommings van voorbeelde van X volg, in plaas van 'n werklike definisie. Verdere pogings om definisie waarna gesoek word te formuleer, blyk dan steeds weerleë te kan word deur Sokrates se vraagtegniek, wat ondanks sy kritiek op die sofiste grootliks van sofistiese aard is.
 
Voorbeelde is die ''Laches'' (wat is moed?), die ''Lysis'' (wat is vriendskap?), die ''Eutyphro'' (wat is vroomheid/ religieuse pligsgetrouheid?), die ''Charmides'' (wat is besonnenheid?), en die vraag na die begrip 'regverdigheid' in die eerste boek van die ''Politeia'' (die Staat).
 
Die resultaat van hierdie dialoë is dus meestal negatief, in die sin dat die gesoekte definisie nie gevind word nie, maar die aanwins is, in die oë van Sokrates, dat die ondervraagde persone nie langer kan dink hulle kennis het terwyl hulle in werklikheid nie weet nie. Vanuit Plato se standpunt lyk dit of so 'n negatiewe uitkoms veral bedoel is om die leser self tot verder nadenke aan te moedig. Bewys hiervan is dat die gesamentlike soeke na 'n definisie mense aanspoor om te filosofeer, en is die oefening dus nie sinloos nie.
 
Die dialoë van Sokrates met die Sofiste is ook 'aporeties' (die konsep vir dialoë sonder positiewe uitkomste). Plato skilder hierdie opvoeders van die jeug taamlik negatief, om die verskil met Sokrates duidelik te laat uitkom. Plato se kritiek op hulle is tweevoudig:
 
- Prakties: hulle gee voor om mense beter te maak (dit wil sê deur ''aretè'' (deug, voortreflikheid) te bevorder), daar waar hulle in werklikheid mense meer moreel en geskikter vir openbare optede kon maak. Sulke gesprekke kan in die ''[[Protagoras]]'' en die ''[[Gorgias]]'' gevind word.
 
- Filosofies: hul 'relativisme'. Daar waar Sokrates, en in sy voetspoor Plato, daarvan oortuig is dat daar die individu oortuigende (etiese) waardes bestaan, propageer 'n sofist as Protagoras met sy bekende uitspraak; "Die mens is die maat van alle dinge" 'n meer subjektiewe waarheidsbegrip. Dié tema word ook nog in 'n later werk as die ''Theaetetus'' bespreek.
 
== Sien ook ==