Genootskap van Regte Afrikaners: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
No edit summary
JMK (besprekings | bydraes)
woordeboeke
Lyn 34:
== Tweede taalmonument ==
Die [[Afrikaanse Taalmonument]] is op [[14 Augustus]] [[1975]] geopen in die eertydse huis van Gideon Malherbe. Hierdie monument staan ook bekend as die Tweede Taalmonument. Die Tweede Taalmonument is in 1975 voltooi om die halfeeu te gedenk van die amptelike erkenning van Afrikaans as 'n selfstandige taal afsonderlik van Nederlands.
 
==Die Patriot-woordeboeke==
Die Patriot-woordeboeke van 1902 en 1904 was die vervulling van art. XI van die GRA se werkprogram. Veral ds. S.J. du Toit het die samestelling van 'n woordeboek van meet af aan as 'n doelwit gestel, maar die ander lede was van mening dat die taak te uitgebreid was om dadelik daarmee te begin. Onder die skuilnaam "Ware Afrikaner" het ds. du Toit egter reeds in 1874 (voor die GRA se stigting) 'n reeks artikels oor Afrikaans in die Kaapse koerant, ''[[De Zuid-Afrikaan]]'', laat verskyn. Ene "Klaas Waarsegger, Jnr." (d.i. [[C.P. Hoogenhout]] en latere GRA-lid) het daarop in 'n brief aan die blad gevra dat daar tog vaste spelreëls moet wees. Ds. du Toit het vervolgens sewe reëls soos volg uiteengesit, wat met die uitsondering van reël 5 deur Hoogenhout aanvaar is:<br>
:1. Skryf soos jy praat.<br>
:2. Eiename en vreemde woorde behou hulle spelling.<br>
:3. Z word vervang deur s, behalwe in gevalle onder 2.<br>
:4. In oop lettergrepe word 'n klinker nooit verdubbel nie.<br>
:5. Die wegval van 'n medeklinker word met ' aangedui.<br>
:6. Daar word 4 e's onderskei: a) die e in en b) "die gewone e en skerpe é", soos in die twee lettergrepe van gegé; c) "die dowwe ê", soos in hê, pêrd, wêreld; d) die "korte è" in nè.<br>
:7. Sch word vervang deur k.<br>
Ds. het dan die aanwending van reël 5 beperk tot die meer noodsaaklike ho'e, da'e en ander, terwyl hy ook enige ch deur g en au deur ou vervang het. 'n Stom w het ook weggeval, behalwe waar dit deur u voorafgegaan word.<ref name = HJJM>[http://www.dbnl.org/tekst/toit001patr01_01/toit001patr01_01.pdf S.J. du Toit, Patriot woordeboek: Afrikaans-Engels], editie H.J.J.M. van der Merwe, J.L. van Schaik, Pretoria, 1968</ref>
 
Die woordeboek sou uiteindelik sowat 16&nbsp;500 woorde bevat, wat na ds. du Toit se mening sowat 1&nbsp;100 suiwer Afrikaanse woorde ingesluit het, wat van Hollands sou verskil of glad nie daarin voorkom nie. Etlike hiervan het egter wel in Nederlandse dialekte bestaan wat aan ds. du Toit onbekend was. Die Patriot-woordeboek het in 1902 verskyn onder 'n tweetalige titel, en in 1904 het ''Part II: English-Cape Dutch'' verskyn. Die eerste deel, Afrikaans-Engels, beslaan 'n "Foorberig / Preface" van 6 bladsye, en word gevolg deur die "woordelys" van 276 bladsye in dubbelkolom. Deel II beslaan 355 bladsye. Die woordeboek het ds. du Toit gevestig as die belangrikste grondlegger van die Afrikaanse spellingsisteem. Hierdie werkbare sisteem het 'n einde gebring aan die inkonsekwensies en reëlloosheid van vroeër. Dit is sterk beïnvloed deur Pannevis se lywige versameling afrikanismes uit die Paarl-ongewing, en tot 'n mindere mate dié van Mansvelt.<ref name = HJJM/>
 
===Aanloop tot die woordeboeke===
Etlike ander woordelyste van Kaapstad se omgangstaal was egter voor die GRA se stigting reeds beskikbaar, en kon geraadpleeg word. Die versameling van "barbarismes" of "afwykende Nederlandse taalgebruik" deur prof. A.N.E. Changuion (1803-1881), professor in klassieke en moderne tale aan die pasgestigte Zuid-Afrikaansche Athenaeum (later Universiteit van Kaapstad), was blykbaar die eerste. Reeds in 1844 (2de druk in 1848) het sy belangrikste werk, ''De Nederduitsche Taal in Zuid-Afrika hersteld'', verskyn. In hierdie grammatikaboek was sy bekende ''Proeve van Kaapsch Taaleigen'' op die laaste 20 bladsye 'n grondslag vir latere lyste en woordeboeke.<ref name = HJJM/>
 
Van die 1870's tot 1900 het etlike korter of langer "woordelyste" die Afrikaanse leksikologie aangevul. Daar was dié van A. Pannevis (''Bouwstoffen''), D.U.M. (''English and Cape Dutch'', 1872), H.A.L. Hamelberg (''Het Nederlandsch in den Oranje-Vrystaat'', 1879), Theod. M. Tromp (''De Afrikaansche Taal'', 1879), F. Baron van Hogendorp ('n bespreking van Tromp se boek, 1879), adv. Wessels (''Cape Dutch'', 1880), H.C.V. Leibbrandt (''Het Kaapsch Hollandsch'', 1882), C. Stoffel (''Eene wettige dochter der Hollandsche Taal'', 1882), N. Mansvelt (''Kaapsch-Hollandsch Idioticon'', 1884), J. te Winkel (''Het Nederlandsch in Noord-Amerika en Zuid-Afrika'', 1896), ds. Willem Postma (''Afrikaanse woordgebruik'', 1896 - in ms.), D.C. Hesseling (''Het Hollandsch in Zuid-Afrika'', 1897) en G.J. Boekenoogen (''Afrikaansch en Noord Hollandsch'', 1903).<ref name = HJJM/>
 
== Verwysings ==