Louwrens du Plessis: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
Morne (besprekings | bydraes)
Morne (besprekings | bydraes)
Lyn 16:
 
== Terugtrek na Suidwes-Afrika ==
Toe die nuwe land nie aan die verwagtings van die trekkers beantwoord nie en sommige oorweeg het om dit te verlaat, het Plessis in 1884 besluit om na die ZAR terug te keer. Aan die einde van die jaar het almal wat wou terugtrek aan die oorkant van die Kunenerivier bymekaargekom, waar Du Plessis as voorman aangewys het. Hulle het op [[8 Desember]] [[1884]] in die pad geval. MaarWeens opdie padoorvloedige reëns het hydie homtrek enmaar systadig aanhangersgevorder in Ovamboland'n deursuidoostelike Wrigting op die stat van Nombati af.W Die Kaptein was die trek goedgesind en wou ook graag met die trekkers kennis maak, wat dan ook gebeur het. JordanEinde laatDesember oorhaal1884 omhet die trek verder hulgegaan in dié'n suidoostelike rigting deur die gebied tevan vestigdie Ovambanasie. Op [[Ondangwa|Ondongua]], waardie Jordanstat graagvan Kambonde, waar ook 'n Boerenedersetting[[Finland|Finse]] wousendingstasie stig.was, Inhet die nedersettingtrek is’n aannag homoorgestaan en sydie aanhangersvolgende plasedag toegekenhet enDu hetPlessis hyas landdrosvoorman geworddie mense byeengeroep om die aanbod van W.W. Jordan te oorweeg. Jordan het by Nombati se stat by die trek gekom en later vooruitgegaan. Sy aanbod was dat die trek deur Damaraland moes gaan na [[UpingtoniaRehoboth]]], op die kortstondigesuidelike republiekgrens mettussen Namaland en Damaraland, waar hy ’n stuk grond van die [[GrootfonteinKhoi]] asgekoop setelhet. MaarDaar hier hetsou die Boeretrek nie12 totmaande ruskon gekomstaan, niemaar omdatas goedhulle gewapendesou moord-verkies, en roofbendeskon hulle gedurigdaar bedreigbly hetwoon.
 
Nadat Du Plessis die saak gestel het, is die vraag aan hom gestel of hulle dan in 1885 sou verder trek na Rietfontein of gebruik maak van die aanbod. Die resultaat van die bespreking was dat die saak later weer in oorweging geneem sou word om dan tot 'n beslissing te kom. Hier het wel 'n voorval voorgekom met die inboorlinge, maar nie met nadelige gevolge vir die trek nie. Toe Jordan se aanbod weer bespreek moes word, was hy self teenwoordig, maar die trekmense was verdeeld: Sommige wou die aanbod aanvaar, maar ander wou deurgaan [[Transvaal]] toe. Pieter Botha, wat vooruitgestuur is om by die Damara-kaptein verlof te kry om deur te trek, het intussen teruggekeer met die boodskap dat hulle deur sy land kon trek, maar dan moes Jordan nie een van hulle wees nie, want as dit die geval was, sou hy hulle as vyande beskou.
Gevolglik het Du Plessis suidwaarts getrek om 'n woonplek te soek waar hy en sy mense onder [[Duitsland|Duitse]] beskerming kon woon. Op aandrang van die Duitse beampte L. Nels is hulle deur die kapteins [[Maharero]] en [[Manasse]] toegelaat om in die buurt van [[Otjimbingwe]] te bly. Dit was 'n kortstondige verblyf omdat die vete onder die [[Khoi|Hottentotte]] en [[Herero]] hul lewe en besittings in gevaar gebring en Du Plessis dit gerade geag het om van twee kwade die minste te kies en met sy groep na Angola terug te keer.
 
Daar sou egter 'n ingrypende verandering intree in die plan, want weens die optrede van hoofman Swartbooi en sy makkers is die koop van die Rehoboth-grond deur die Khoi tot niet gemaak. Daarop is Jordan terug na Ondangua, waar hy van Kambonde 'n stuk grond in die [[Grootfontein]]-gebied gekoop het; die grond sou later aangedui word as die Republiek van [[Upingtonia]]. Die kooptransaksie is in teenwoordigheid van die Finse sendelinge deurgevoert. Toe Jordan terugkeer van Ondangua af, het hy sy aanbod gewysig vir sover hy nou die grond by Grootfontein as woongebied vir die trekkers aangebied het in die plek van die Rehoboth-gebied. Hy het die koopbriewe getoon. Ook oor hierdie aanbod was daar ernstige verskil en veral Pieter Botha het sterk aangedring op die terugkeer na Transvaal, maar die meeste was ten gunste daarvan.
 
Daarom het die trek voortgegaan na [[Namutoni]], en daar het die groep op [[20 Mei]] [[1885]] geskei. 'n Gedeelte, onder wie Du Plessis, R. Holsthuizen, B. Bouwer, G.D. Prinsloo en andere het na Grootfontein vertrek, en die ander het by Namutoni gebly. Die deel wat na Grootfontein getrek het, het daar begin met die organisasie van 'n staat. Die naam sou wees die Republiek van Upingtonia. Toe aan Jordan gevra is waarom dit die naam moes wees, het hy gesê dat dit ter ere van sir [[Thomas Upington]], die eerste minister van die [[Kaapkolonie]] was, wat die Boere goedgesind was. 'n Ooreenkoms is tussen Jordan en die trekkers opgestel en diegene wat dit onderteken het, sou dan geregtig wees op grond in die gebied. Intussen is die staat Upingtonia georganiseer, die nodige ampsdraers is aangewys en die gronde is toegeken aan die verskillende persone. Maar 'n rustige vestiging sou dit nie wees nie aangesien Kamaherero, kaptein van die Herero-nasie, die reg van Kambonde om die grond te verkoop, betwis het.
 
Tog het Jordan hom nie laat afskrik deur die moontlike teenstand nie. 'n Openbare vergadering is byeengeroep in die laer te Otjovandi Tongue, waar die republiek formeel gestig sou word. By dié geleentheid het Jordan aan die woord gekom •n gesê: "Die geleentheid is geskiedkundig, want ná al die baie jare van swerf, staan die versameldes vandag hier by die formele konstituering van 'n eie staat. Dit was tog altyd die ideaal, al die jare. Om hierdie rede het die trek byna 10 jaar gelede daar by die Krokodilrivier begin. Daar is eers gehoop dat daar noord van die Kunene op 'n Angoolse hoogland die ideale staat gevind sou word. Miskien moet ek my eie aandeel aan daardie dwaling vandag erken. Wat sal dit baat om daarop in te gaan? Die Kaoko was nie die einde nie. Ook nie Humpata, ook nie Bihê wat dié wat agtergebly het, al gaan verken het nie! Miskien is dit goed dat ek gebruik maak van die geleentheid, sê ek, om almal hier vanoggend (die "almal" is beklemtoon) te herinner aan die bepalings van die grondwet van die Republiek Upingtonia, soos voorlopig deur almal in die laer op Otjovandi Tongue aanvaar . . ."
 
In dié trant het hy gepraat en eindelik ook nog in herinnering geroep wat Exel Eriksson gedoen het om die hulpaksie vir die trekkers in Suid-Afrika tot stand te laat kom. Die formele stigting van die staat het ook meegebring dat 'n aantal artikels as Grondwet opgestel en later goedgekeur sou word. Intussen is die nodige ampte ingestel en soos volg: D. Prinsloo, voorsitter, Du Plessis as landdros en D. Black as landdrosklerk. Dit alles het gebeur sodat die Republiek van Upingtonia inderdaad 'n werklikheid geword het.
 
Maar die spanning in die geledere van die trekkers het nie verminder nie, want die optrede van Jordan is baie ernstig afgekeur deur sy eertydse vriend Pieter Botha en dit sou ook aan Kamaherero die geleentheid bied om sy protes teen die besetting van die gebied baie sterker na vore te bring. Hy het naamlik 'n sekere R. Lewis as sy sogenaamde regsadviseur aangewys en vanuit [[Omaruru]] sy verteenwoordigers gestuur om Jordan se optrede openlik te bekamp en wel op grond van die bewering dat die grond wat Kambonde, die Ovambo-kaptein, verkoop het, aan Damaraland behoort. Die jaar 1885 sou dus 'n jaar van ernstige stryd word.
 
Jordan het 'n afskrif van 'n brief ontvang waarin Kambonde aan Kamaherero geskryf het dat hy ontken dat hy die grond aan Jordan verkoop het. As gevolg hiervan is Jordan na Kambonde te Ondangua om oor die inhoud van die brief te praat. Nog voordat hy by Kambonde se stat aangekom het, is hy op verraderlike wyse deur Nehale, die broer van Kambonde, doodgeskiet. Dit sou die genadeslag vir die Republiek van Upingtonia word, want nog voor hierdie tragiese verwikkelinge het die plan reeds by sommige van die mense begin posvat om maar terug te keer na [[Humpata]]. Pieter Botha en sy gevolg wou in elk geval nie daar bly nie en hulle het teruggetrek na Transvaal.
 
Op [[10 Januarie]] [[1887]] het Du Plessis en Ignatius Labuscagne met hulle mense vanaf Grootfontein na Damaralancl vertrek. Te Okojova het hulle vanaf Februarie tot [[28 Mei]] [[1888]] vertoef. Hier is ook met algemene instemming besluit om na Humpata terug te keer omdat berig ontvang is dat [[Gereformeerde kerk Humpata|Humpata se gemeente]] sy eie leraar sou ontvang en omdat die gedurige twiste tussen die Damaras en die Hottentotte die land te onveilig gemaak het. Die terugtog sou begin, wel nie 'n groot trek nie: daar was maar 10 weerbare manne.
 
Einde Augustus 1888 was die trek by die ou drif in die Kunene waar die groot trek in 1880 deurgegaan het. Hulle kon by die drif nie deurkom nie, maar 'n Vambo het hulle 'n ander en beter drif gewys, waar hulle die Kunene kon deurkom. Die drif was ongeveer 200 tree breed en daar kon hulle die waens een-een deurkry. Einde September 1888 was hulle terug op Humpata, waar hulle met vreugde en hartlikheid verwelkom is. Van die plan van die Pretoria-kommissie onder leiding van ds. [[Maarten Pelser]] om al die mense vanaf Humpata terug te bring na Transvaal, het dus nie veel tereggekom nie, want afgesien van 'n paar groepies wat tog die terugtog aanvaar het, het die groter groep maar eenvoudig nog in Angola gebly.
 
== Terug na Angola ==