'''Moses''' ([[Hebreeus]]: מֹשֶׁה, ''Mōšæ''; [[Arabies]]: مُوسَى, ''Mūsā''; [[Grieks]]: Μωυσῆς en Μωσῆς, ''Mō(y)sēs'') Afgesien van [[Abraham]] is Moses die tweede sentrale figuur in die geskiedenis van die volk [[Israel]]. Volgens die [[Bybel]] is hy die vernaamste profeet, wat die Israeliete uit [[Egipte]] gelei het. Hy word beskou as die stigter van die Israelietise godsdiens en is volgens die [[Bybel]] die ontvanger van die [[Tien Gebooie]] op die Sinaiberg. Moses was ook die aanvoerder van die volk Israel tydens die deurtog deur die [[woestyn]] tot aan die grense van Kanaän.
=== Die Israeliete ===
Wat het die Israeliete so van die ander nasies van die Oudheid onderskei? Hulle was 'n klein volkie; en dikwels verslaan en verneder deur Egiptenare, Assiriërs, Babiloniërs en Romeine. Tog het hulle waardige mense gebly en gevoel dat hulle meer as hul veroweraars besit. En die rede hiervoor? Hul geloof. Waar die ander volkere veelgodery beoefen het, het die Israeliete die een, ware God, ''Jahwe,'' aanbid. Hulle was die volk van God, deur Hom uitverkies om Sy wil op aarde te doen. Daar was 'n verbond tussen God en die volk van Israel.
=== '''Leier van sy volk''' ===
Een van die groot leiers deur wie God met Sy volk gepraat het, was Moses. Moses is gebore toe die Israeliete as slawe in Egipte gewoon het, hulpeloos en vernederd. Onder Moses is hulle verenig, en hy het hulle uit Egipte gelei, deur die Rooi See en veertig jaar daarna deur die woestyn tot op die drumpel van die Land Kanaän, die land van melk en heuning.
Die verhaal van hierdie groot uittog word vertel in die Bybelboek Exodus (wat ”uittog" beteken). Dit is die tweede van die eerste vyf boeke van die Bybel wat ook die Pentateug of die Boeke van Moses genoem word, omdat hulle volgens oor lewering deur Moses geskryf is. Hulle is: Genesis, Exodus, Levitikus, Numeri en Deuteronomium. Toe Moses gebore is, het die Israeliete in die grootste verdrukking gelewe. Die hand van Farao, die Egiptiese koning, het swaar op hulle gerus. Hy het hulle as slawe laat werk, maar hy het bang geword omdat die Israeliete ondanks sy verdrukking so vinnig vermeerder het. Daarom het hy bevel gegee dat alle manlike Israelitiese kinders by geboorte verdrink moet word.
Moses se moeder het haar klein seuntjie so lank as sy kon in haar huis versteek, maar dit het al gevaarliker geword. Op 'n goeie dag het sy 'n klein mandjie van biesies gevleg, dit met 'n sekere soort klei en pik gesmeer om dit waterdig te maak, die kindjie daarin geplaas en dit toe tussen die riete aan die oewer van die Nyl gaan versteek. Meer kon sy vir hom nie doen nie. Nou was hy in die hande van God en wonderlik is die lot van hierdie klein seuntjie beskik. Want later die dag kom Farao se dogter met haar hofdames om juis op hierdie plek te baai. Die Prinses sien die mandjie in die water dryf, beveel een van haar hofdames om dit uit te haal, en daar ontdek hulle die huilende kindjie.
”Ek sal hom as my eie aanneem," dink sy toe sy die pragtige babatjie sien. “Ek sal hom nie laat doodmaak nie."
Die kindjie se suster, wat waggehou het oor die mandjie, het alles gesien en gehoor. Sy kom toe uit en bied aan om 'n pleegmoeder vir die seuntjie te soek. Maar die pleegmoeder wat sy gebring het, was al die tyd Moses se eie moeder, en die het hom toe versorg tot hy groot was. Toe is hy na Farao se dogter geneem. Die Prinses het hom Moses genoem, afgelei van die Hebreeuse woord ''masja'' wat beteken: uit die water haal.
Te midde van die weelde en gemak van die Egiptiese koninklike hof het Moses grootgeword, maar nooit het hy die lyding van sy volk vergeet nie. Eendag, toe hy omtrent veertig jaar oud was, sien hy hoe 'n Egiptenaar 'n Israeliet te lyf gaan. Vlugtig kyk hy rond, en toe hy meen niemand kyk nie, slaan hy die Egiptenaar dood en begrawe sy lyk in die sand. Die volgende dag gaan hy weer wandel en sien twee Israeliete baklei, maar toe hy hulle uitmekaar wou maak, se die een man vir hom: '''“Wie ''' het jou as owerste en regter oor ons aangestel? Dink jy om my dood te slaan soos jy die Egiptenaar omgebring het ?" Toe bemerk Moses dat sy daad bekend geword het. Hy besluit om te vlug en het in die land Midian by 'n priester skuiling gevind. Later is Moses met een van die priester se dogters, Sippora, getroud. Vir die volgende veertig jaar het hy nou as skaapwagter sy skoonvader se vee in die woestynstreek suid van Palestina opgepas.
Eendag het daar egter iets gebeur wat die geskiedenis van sy volk en van die wêreld sou verander. Hy was by sy skape in die veld, toe hy 'n doringbos sien brand, maar tot sy verbasing het die vlamme die takke nie verteer nie. Nuuskierig het hy nader gestap. 'n Stem het uit die bos gekom. Hy het dadelik geweet dat dit God is wat met hom praat. En God het vir hom gesê: “Moses, Moses! Moenie nader kom nie. Trek jou skoene van jou voete af, want die plek waar jy op staan, is heilige grand." En verder het God gesê: “Ek is die God van jou vader, die God van Abraham, die God van Isak en die God van Jakob." Die stem het Moses voorts beveel om terug te gaan na Egipte en aan Farao te se dat God hom opdrag gegee het om die Israeliete uit Egipte na die vredige en vrugbare land Kanaän te lei.
Moses was toe tagtig jaar oud. Hoewel hy eers huiwerig was en allerhande besware geopper het, het hy uiteindelik gehoorsaam en na Egipte teruggekeer. Maar Farao se hart was verhard, en hy het geweier om die Israeliete te laat trek. In plaas daarvan het hy hulle nog wreder as ooit behandel.
=== Die tien plae ===
Toe het God tien plae oor Egipteland gestuur. Eers is al die water in bloed verander sodat die visse in die Nyl doodgegaan het. Sewe dae lank het die plaag aangehou, maar Farao wou nie luister nie. Een plaag het die ander gevolg: paddas, muskiete, steekvlieë, pes onder die vee, swere aan mens en dier, hael, sprinkane, duisternis. En God het aan Moses gesel: “Nog een plaag sal Ek oor Farao en Egipte bring Omtrent middernag trek ek uit dwarsdeur Egipte; dan sal al die eersgeborenes in Egipteland sterwe, van Farao se eersgeborene af wat op sy troon sit, tot die eers geborene van die slavin agter die handmeul en al die eersgeborenes van die vee." Na hierdie nag het Farao die Israeliete eindelik laat trek.
=== Beloofde land ===
En Moses het sy volk - waarskynlik omtrent twee miljoen in getal - uitgelei in die rigting van die Beloofde Land. Maar Farao het sy hart weer verhard toe hy sien dat hy al sy slawe verloor het. Aan die voorpunt van sy leer het Farao met sy strydwaens uitgejaag om die Israeliete terug te dryf na Egipte. Toe die Israeliete by die Rooi See kom, het God Moses egter bevel gegee om sy staf te lig, en die waters is gekloof sodat die volk kon deurtrek. Die Egiptenare het hulle probeer agtervolg, maar die waters het oor hulle gesluit en almal het verdrink. Eindelik was die Israeliete verlos.
Na maande op die trekpad het hulle by die berg Sinai gekom. Terwyl hulle hier vertoef het, het Moses veertig dae en veertig nagte lank op die berg deurgebring, en daar het God self aan hom die Tien Gebooie gegee, op twee kliptafels geskryf.
Vir die volk van Israel was daar egter geen kortpad na die land Kanaän nie. Omdat hulle telkens ongehoorsaam was en teen God gemurmureer het, moes hulle veertig jaar lank in die woestyn swerf. En steeds was Moses die leier.
Selfs Moses was egter ook een maal aan God ongehoorsaam, en as straf kon hy Kanaän nie binnegaan nie. Hy het die volk van Israel tot op die grens gelei, en toe het God hom na die bergtop Pisga geneem van waar hy die heerlikheid van die beloofde land voor hom kon aanskou. Hy was 120 jaar oud toe hy gesterf het.
Dit was onder sy opvolger, Josua, dat die Israeliete hulle in Kanaän gevestig het.
== Sien ook ==
== Bronne ==
* Die Bybel: Nuwe vertaling ([[Bybelgenootskap van Suid-Afrika]])
* Kennis, Volume 1,1980, bl.18-19
{{Saadjie}}
|