Marie Curie: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
Nobelpryse vir Chemie en Fisika
KMRJ (besprekings | bydraes)
Elemente wat ontdek is, 'n tragiese dag
Lyn 31:
 
'''Marie Curie''' ([[Pools]]: '''Maria Skłodowska-Curie'''; 1867–1934) was 'n Poolse natuur- en skeikundige. Sy was 'n pionier op die gebied van [[elektromagnetiese straling]] en het twee nuwe [[radioaktiwiteit|radioaktiewe]] stowwe, [[polonium]] en [[radium]], ontdek. Sy is met twee [[Nobelprys]]e bekroon en was ook die eerste vrou wat een ontvang het.<ref name="HAT Taal-en-feitegids">HAT Taal-en-feitegids, Pearson, Desember 2013, ISBN 978-1-77578-243-8</ref> Marie Curie ontvang in 1903, saam met [[Henri Becquerel]] en haar eggenoot [[Pierre Currie]], die [[Nobelprys vir Fisika]]<ref>{{en}} {{cite web | title = The Nobel Prize in Physics 1903 | publisher = Nobelprize.org | url = https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/physics/laureates/1903/index.html |accessdate=8 Oktober 2017}}</ref> en in 1911 die [[Nobelprys vir Chemie]].<ref>{{en}} {{cite web | title = The Nobel Prize in Chemistry 1911 | publisher = Nobelprize.org | url = https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/chemistry/laureates/1911/index.html |accessdate=8 Oktober 2017}}</ref>
 
== Sy ontdek 'n nuwe element ==
Terwyl die Curies in die klein laboratorium van professor Henri Becquerel met hul navorsing besig was, het daar iets merkwaardigs gebeur. Die professor het 'n pakkie uraansout in 'n donker kamer op 'n dig verpakte fotografiese plaat laat lê; later toe hy die plaat ontwikkel, was daar 'n afbeelding van die sout daarop.
 
Becquerel het dadelik vermoed dat die een of ander spontane uitstraling van die uraansout daarvoor verantwoordelik moet wees. Die professor het die Curies se bekwaambede geken, en hy het hulle gevra of bulle die saak nie dalk verder wil ondersoek nie. Marie was dadelik geesdriftig, en sy het haar man ook oortuig dat dit 'n unieke opdrag is. Hulle het bul navorsing met uraan begin, maar toe bulle van die uraanhoudende pikblende gebruik maak, het hulle ontdek dat die uitstraling drie maal sterker is as wat volgens die uraaninboud verwag sou word. Dadelik het Marie tot die gevolgtrekking gekom dat pikblende ook 'n onbekende element moet bevat. Die Curies het al hul ander eksperimente Iaat vaar om hierdie nuwe element te soek.
 
'n Klein pakkamertjie by die fakulteit vir Natuurkunde is tot hul beskikking gestel. Dit het hulle in 'n laboratorium verander, en dit was in hierdie eenvoudige geboutjie dat sommige van die grootste ontdekkings in die wetenskap gemaak is. Die Curies het aan die Oostenrykse regering geskryf, verduidelik wat bul voorneme is, en gevra of 'n voorraad pikblende-afval uit Boheme, waar uraansout in die vervaardiging van glas gebruik is, nie tot hul beskikking gestel kon word nie. Binne 'n kort tydjie is 'n ton van die stof voor die Curies se laboratoriurn afgelaai. Dag in en dag uit het hulle by die kokende pot pikblende gestaan, wat hulle met 'n lang ysterstaaf omgeroer het. Die verstikkende rook het hul oë en kele gebrand.
 
Teen die tyd dat die ton pikblende tot omtrent 45 kg verkook was, het die Curies 'n nuwe element afgesonder waarvan die uitstraling 300 maal kragtiger as die van uraan was. Marie het dit polonium genoem ter ere van haar geboorteland, Pole.
 
Hulle was egter nog nie tevrede nie, want daar het 'n stof oorgebly wat nog kragtiger as polonium was, en hulle het van voor af begin. Steeds kragtiger konsentrate is op die ou tafels in die pakkamer ondersoek, totdat Marie en Pierre eindelik twee jaar na die begin van hul ondersoek die finale produk kon aanskou: 'n klein bietjie ondeursigtige wit stof wat omtrent soos kombuissout gelyk het, naamlik radiumchloried. Hulle het geslaag. Dit het egter nog twaalf jaar geduur voordat Marie Curie en A. Debierne daarin geslaag het om die element radium af te sender, naamlik in die jaar 1910.
 
Die Curies het die wêreld van die nuwe element vertel wat twee miljoen rnaal meer radioaktief (soos Marie Curie dit eerste genoem het) as uraan was. Hul ontdekking is met geweldige geesdrif deur wetenskaplikes begroet. Die egpaar is met eerbewyse en toekennings oorlaai. In 1903 het die grootste eer hulle te beurt geval toe die Nobelprys aan bulle toegeken is.
 
Nou het 'n tyd van geluk aangebreek. Hul twee kinders (Irene en Eve) is intussen gebore. In 1905 is Pierre tot lid van die Franse Akademie verkies, en hy het hoogleraar in die natuurkunde aan die Sorbonne geword.
 
== 'n Tragiese Dag ==
Donderdag, 19 April 1906, was 'n nat dag. Omstreeks halftwee die middag het Pierre die universiteit verlaat en ingedagte oor  die Rue Dauphine  gestap. 'n Koets kom aangejaag. Pierre gee haastig pad, maar beland voor 'n swaar perdewa. Hy probeer  om aan een van die perde vas te gryp,  maar gly en val op die grond. Die  wa van ses ton ry bo-oor hom. Hy is op slag dood.
 
Ondanks haar groot smart, het Marie nie opgehou nie. Al meer en meer het sy haar op haar werk toegel6. 'n Maand na Pierre se dood is sy in sy plek as hoogleraar aangestel, en In 1911 Is 'n tweede Nobelprys aan haar toegeken - die eerste en enigste keer dat so iets nog gebeur het.
 
Marie Curie is op 4 Julie 1934 in 'n sanatorium In Savoje oorlede - die slagoffer van jarelange blootstelling aan radium. Die element wat haar groot roem besorg het, het haar ook haar lewe gekos.
 
Dit was egter nog nie einde van die Curies nie. Hul dogter Irene het ook 'n beroemde wetenskaplike geword, en in 1935 Is 'n Nobelprys ook aan haar toegeken. Eve het In 'n ander rigting bekendheid verwerf. Die boek wat sy oor haar moeder geskryf het, Is vandag nog een van die wêreld se beroemde biografieë.
 
== Lewensloop ==