Kwark: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
No edit summary |
kNo edit summary |
||
Lyn 2:
'''Kwarke''' of '''quarks''' is een van die twee basiese soorte bestanddele van [[materie]] in die [[Standaardmodel]] van [[deeltjiefisika]]. Die ander is [[lepton]]e. Hulle het ook [[antideeltjie]]s, bekend as '''antikwarke'''.
Kwarke en antikwarke is die enigste [[elementêre deeltjie]]s wat deur al vier [[fundamentele wisselwerking]]s op mekaar inwerk. Nog ’n belangrike eienskap van kwarke word inperking genoem, waarvolgens individuele kwarke nooit op hul eie in die natuur waargeneem kan word nie omdat hulle altyd in [[saamgestelde deeltjie]]s genaamd [[hadron]]e (soos [[proton]]e en [[neutron]]e) ingeperk is; ’n uitsondering is die [[
Die bestaan van kwarke is in 1964 voorspel deur die fisikus [[Murray Gell-Mann]], en daarvoor het hy in 1969 die [[Nobelprys]] ontvang.
== Soorte ==
Daar is ses soorte kwarke: vir elke [[generasie (deeltjiefisika)|generasie]] van elementêre deeltjies ’n paar. Die drie pare word aangedui deur die name [[
== Voorkoms ==
[[Lêer:Bouw materie.PNG|duimnael|regs|300px|Die bestanddele van materie.]]
Alledaagse, normale materie word opgebou uit die ligste kwarke, op en af. Die volgende kwarke, sjarme en vreemd, kom ook voor in deeltjies uit [[kosmiese bestraling]]. Die bo- en
Kwarke is nog nooit individueel waargeneem nie, net in saamgestelde deeltjies. Eksperimente in deeltjieversnellers dui wel op die bestaan van kwarke. Hulle is die boustene van deeltjies wat [[hadron]]e genoem word. ’n [[Meson]] bestaan uit ’n kwark en ’n antikwark; ’n [[barion]] bestaan uit 3 kwarke of 3 antikwarke. [[Proton]]e is opgebou uit drie kwarke, waarvan een ’n
Kwarke word bymekaargehou deur [[gluone]] (van die Engelse woord ''glue''). Daar word aangeneem dat die aantrekkingskrag tussen kwarke groter word namate die afstand groter word.
In die kwarkteorie is daar ook deeltjies wat uit byvoorbeeld drie
Deeltjies wat uit kwarke opgebou is, moet kleurneutraal wees. So is die drie kleure rooi, groen en blou saam wit (kleurneutraal); ’n kleur en sy ooreenstemmende anti-kleur is ook kleurneutraal. Dit dui daarop dat ’n kwark nooit op sy eie kan bestaan nie; ’n enkele kwark kan nooit kleurneutraal wees nie. Die kleurteorie is bloot teoreties en is nooit waargeneem nie (alle waarneembare deeltjies is immers kleurneutraal).
Lyn 27:
! Generasie || Swak isospin || Kwark || Naam || Engelse naam || Simbool || Lading (e) || Massa ({{val|u=MeV/c2}})
|-
| rowspan=2|'''1''' || '''+{{frac|1|2}}''' || I<sub>z</sub>=+{{frac|1|2}} || [[
|-
| ''' −{{frac|1|2}}''' || I<sub>z</sub>=−{{frac|1|2}} || [[
|-
| rowspan=2|'''2''' || ''' −{{frac|1|2}}''' || S=−1 || [[
|-
| ''' +{{frac|1|2}}''' || C=1 || [[
|-
| rowspan=2|'''3''' || ''' −{{frac|1|2}}''' || B′=−1 || [[
|-
| ''' +{{frac|1|2}}'''||T=1 || [[
|}
* Massa van die
* Massa van die ander kwarke volgens [http://pdg.lbl.gov/2005/listings/qxxx.html Particle Data Group].
|