John X. Merriman: Verskil tussen weergawes

'''John Xavier Merriman''' ([[15 Maart]] [[1841]] - [[1 Augustus]] [[1926]]) was die laaste [[eerste minister]] van die [[Kaapse KolonieKaapkolonie]] voor die [[Uniewording]] van [[Unie van Suid-Afrika|Suid-Afrika]] in [[1910]].

Hy is in [[Street, Somerset]], [[Engeland]] gebore. Sy ouers was Nathaniel James Merriman, hulpprediker van die Street-gemeente en later die derde [[biskop]] van [[Grahamstad]], en Julia Merriman (née Potter). Hy het in [[1849]] (op die ouderdom van agt jaar) saam met sy ouers na die [[Kaapkolonie]] geëmigreer. Hy het by die [[Diocesan College]] (Biskoppe) in [[Rondebosch]], [[Kaapstad]], en later by [[Radley College]] in Engeland opleiding ontvang. Hy is in [[1861]] terug na Suid-Afrika toe, waar hy geboer het.

Nadat hy as boer en landmeter gewerk het, het hy in [[1869]] die [[politiek]] betree. In hierdie stadium was die Kaapse KolonieKaapsekolonie besig om oor te beweeg na verteenwoordigende regering toe. Hy het eers die kiesafdeling [[Namakwaland]], toe [[Wodehouse]] en uiteindelik [[Victoria-Wes]] verteenwoordig. Nadat verantwoordelike regering in [[1872]] aan die Kolonie toegestaan is, het hy vanaf [[1875]] tot [[1878]] gedien in die [[kabinet]] van die eerste Eerste Minister, sir [[John Molteno]], en later in dié van sir [[Thomas Scanlen]], vanaf [[1881]] tot [[1884]]. Hy was Tesourier-Generaal onder [[Cecil John Rhodes]] vanaf [[1890]] tot [[1893]], maar het sy goeie verhouding met Rhodes na die [[Jameson-inval]] in Desember [[1895]] beëindig.

Daarna het hy 'n teenstander van die mynboubelange en Britse [[imperialisme]] in [[Suider-Afrika]] geword. Hierdie standpunt het vir hom die simpatie en samewerking van [[Onze Jan Hofmeyr]] se [[Afrikanerbond (party)|Afrikanerbond]] gewen. Hy was 'n lid van die Kaapse kommissie van ondersoek na die Jameson-inval, en was verantwoordelik vir die opstel van die kommissie se verslag. Hy het weer as Tesourier-Generaal van die Kaap gedien onder [[William Philip Schreiner|W.P. Schreiner]] vanaf [[1898]] tot [[1900]]. Hy het onsuksesvol probeer om die [[Tweede Vryheidsoorlog]] te keer.

In [[1908]] het sy South African Party saam met die [[Afrikanerbond (party)|Afrikanerbond]] beheer van die Kaapse Wetgewende Vergadering verkry, en hy het as eerste minister van die [[Kaapkolonie]] gedien van 1908 tot en met [[Uniewording]] op [[31 Mei]] [[1910]].

Hy was 'n vooraanstaande figuur in die Nasionale Konvensie wat die [[Uniewording|Unie tot stand gebring het]], en was 'n moontlike keuse vir die amp van eerste minister van die nuwe Unieunie. [[Lord Gladstone]], die eerste [[goewerneur-generaal]], het egter vir die Afrikanerstaatsman genl. [[Louis Botha]] gevra om 'n regering te vorm. Merriman het 'n aanbod van 'n pos in die eerste Uniekabinet van die hand gewys.

Hy het voortgegaan om te dien in die [[Parlement van Suid-Afrika]], waar hy eers die kiesafdeling van [[Victoria-Wes]], en toe [[Stellenbosch (kiesafdeling)|Stellenbosch]] verteenwoordig het. Hy het 'n lewendige briefwisseling met [[Jan Smuts|Jan Christiaan Smuts]] voortgehou, waarin hy hom herhaaldelik gewaarsku het van die risiko van [[Opstand|rebellie]] en [[burgeroorlog]] tussen die gemeenskap van Britse herkoms en die [[Afrikaner]]s, wat opspraak gemaak het teen die Suid-Afrikaanse samewerking met Groot-Brittanje teen [[Duitsland]] in die [[Eerste Wêreldoorlog]], veral die Suid-Afrikaanse inval van [[Suidwes-Afrika|Duits Suidwes-Afrika]], tans [[Namibië]]. Hy was een van slegs 'n paar parlementslede wat die [[Native Land Act]]<!--Vertaling? Naturelle Grondgebiedwet?--> van [[1913]] teengestaan het, wat drasties die landeienaarskap deur die inheemse bevolking beperk het.

In [[1874]] is hy met Agnes Vintcent, dogter van mnr. L. Vintcent, 'n lid van die Kaapse Wetgewende Raad, getroud. In [[1892]] het hy 'n plaas gekoop, wat later Rustenberg Wines geword het. Rustenberg Wines het hom later vereer deur 'n wynsoort na hom te vernoem.