Argeologie: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
k Wysigings deur 82.75.249.197 teruggerol na laaste weergawe deur Alias |
Artikel uitgebrei - datering |
||
Lyn 29:
Hierdie tegnieke verskaf dikwels inligting wat andersins nie bekend sou wees nie en daarom grootliks bydra tot die verstaan van 'n argeologiese terrein.
== Datering ==
Datering is een van die belangrikste take van die argeoloog, maar dit is ongelukkig nie altyd moontlik om die ouderdom van 'n voorwerp presies te bepaal nie. Argeoloë moet dikwels tevrede wees met 'n globale skatting, wat beteken dat hulle in so 'n geval van die relatiewe chronologie gebruik maak. Volgens dié metode kan 'n mens vasstel of een voorwerp ouer as 'n ander is, maar nie hoeveel ouer nie. Die eerste poging tot relatiewe tydsbepaling is deur O. Montelius (1843-1921) gedoen. Gebruiksartikels is dikwels as gevolg van handelsverbindinge van die een gebied na 'n ander gebring. Waar die een gebied reeds 'n kalender gehad het en die voorwerp na 'n gebied gebring is waar geen skrif nog bestaan het nie, kan die gebeure gesinchroniseer word. Indien 'n mens dan 'n ingevoerde, gedateerde stuk vanuit Egipte of die Nabye Ooste in 'n Europese vindplaas vergelyk met prehistoriese artikels wat byvoorbeeld in dieselfde aardlaag aangetref is, is dit moontlik om die datum van die ou voorwerp naastenby te bepaal. Ook die ontwikkeling van gebruiksvoorwerpe en die tegniese gevorderdheid daarvan, dui op chronologie. Die bestudering van die verskillende aardlae waarin argeologiese vondste gevind word, bied nog 'n metode vir datering. Hierdie metode berus op die aanname dat voorwerpe in ouer, laer lae ouer voorwerpe is.
'''''Absolute chronologie'''''
Sedert dieTweede Wêreldoorlog is 'n natuurwetenskaplike beginsel gebruik om die ouderdom van voorwerpe te bepaal. Kort na die oorlog het die Amerikaner B.F. Libby (geb. 1908) die radioaktiewe koolstofmetode ontdek.
Kosmiese strale uit die buitenste ruim dring die atmosfeer binne en vervaardig in die proses radioaktiewe koolstofatome met die massagetal 14. Koolstof 14 of C14 wat so gevorm word, is 'n isotoop van gewone koolstof met die massagetal 12 (C12). Koolsuurgas word deur plante opgeneem, en aangesien alle diere, selfs karnivore, hulle liggaamsmaterie (direk of indirek) uit plantmateriaal opbou, word koolsuurgas universeel in alle lewende organiese materiaal gevind. Om dié rede is die verhouding C14/C12 in lewende organismes dieselfde as dié in die atmosfeer. Sodra 'n organisme doodgaan, hou dit op om koolstof uit die atmosfeer op te neem; trouens, die C14-inhoud begin dan stelselmatig verminder en word omgesit in stikstof. Die vermindering geskied sodanig dat na ongeveer 5 600 jaar, slegs die helfte van die oorspronklike inhoud oorbly (die halflewe genoem). Na nog 'n periode van genoemde tydperk is daar slegs 'n kwart van die oorspronklike C14 in die organisme aanwesig. In dooie organiese materiaal word die C14-inhoud ten opsigte van C12 al hoe kleiner met verloop van tyd, en teen 'n vasgestelde tempo. Die oorblywende proporsie C14/C12 kan in 'n laboratorium bepaal word en die tyd dat die organisme reeds dood is, kan dus ook bereken word.
Die verbranding van steenkool en olie en kernbomontploffings het in die laaste eeu die hoeveelheid koolstof (in die vorm van CO2) en die radioaktiwiteit in die atmosfeer laat toeneem. Daar het met ander woorde 'n verandering in die verhouding C12/C14 plaasgevind en dit beteken dat by datering hierdie afwyking in berekening gebring moet word. Buiten dit, het dit ook aan die lig gekom dat die halfwaarde wat deur Libby opgestel is (5 568 jaar) te kort is.
By nog 'n dateringsmetode word van die beginsel uitgegaan dat die magnetiese veld van die aarde gedurig van rigting en intensiteit verander. By die vervaardiging van erdewerk word die klei gebak en die oomblik dat die klei gebak word, word ook die rigting van die aarde se magnetiese veld vasgelê. Magnetiese veldskommelings het, soos reeds vasgestel, in spesifieke periodes plaasgevind. 'n Stuk erdewerk sal met ander woorde 'n sekere magneetveld-rigting aandui wat vergelykbaar is met 'n bepaalde periode.
Die natuurwetenskaplike beginsel by die bepaling van die ouderdom van artefakte help die argeoloog nie alleen om redelik na aan die ware ouderdom van 'n voorwerp te kom nie, maar ook om te bepaal of hy werklik met 'n antieke voorwerp te doen het. 'n Basiese metode wat hiervoor gebruik word, is die fluoorbeginsel. Menslike en dierlike beendere is gedurig in aanraking met die grondwater en die fluoor- en uraniuminhoud neem met die verloop van tyd toe. Deur die fluoorinhoud in beendere te meet. kan die argeoloog vasstel of hy werklik met 'n antieke artefak te doen het.
== Geskiedenis van argeologie ==
Line 41 ⟶ 56:
== Plundery ==
Die plundery van argeologiese terreine deur mense op soek na skatte is 'n oer-oue probleem. Baie van die grafkelders van die Egiptiese [[farao]]s is al in die antieke tye geplunder. Die aanvang van argeologie het belangstelling deur wetenskaplikes en die algemene publiek in die antieke terreine baie laat groei, maar ook onwelkome aandag gelok. 'n Lewendige kommersiële vraag na oudhede bevorder plundery en die onwettige handel in oudhede, waar voorwerpe uit 'n land gesmokkel word vir private versamelaars. Plunderaars beskadig nie net die integriteit van 'n geskiedkundige terrein nie maar beroof ook die plaaslike bevolking van hul erfenis en hulle ontneem ook argeoloë van die geleentheid om waardevolle inligting te bekom oor die uitgrawing.
== Bronnelys ==
* Wêreldspektrum, Volume 2, bl.63-64, ISBN 0908409419
== Sien ook ==
| |||