Ludwig van Beethoven: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
k Geboorte- en sterftejaarkategorieë bygevoeg |
artikel uitgebrei met sy werke |
||
Lyn 26:
}}
'''Ludwig
Van Beethoven het in [[Bonn]] groot geword en het in sy vroeë twintigerjare na Wene verhuis, waar hy by [[Joseph Haydn|Franz Joseph Haydn]] studeer het. Beethoven se gehoor het begin verswak in die laat 1790's, maar hy het steeds aangehou om musiek te komponeer, om te dirigeer en om optredes te lewer, selfs nadat hy heeltemal doof geraak het. Van sy bekendste werke sluit in die ''Vyfde Simfonie'' en die ''Vyfde Klavierkonsert'' (die Keiserkonsert).<ref name="HAT Taal-en-feitegids">HAT Taal-en-feitegids, Pearson, Desember 2013, ISBN 978-1-77578-243-8</ref>
Lyn 56:
Veral sedert die [[Eerste Wêreldoorlog]] is 'n groeiende verset merkbaar teen die oordrewe voorstellings van die sogenaamde Beethoven-mite (wat in die dae van die Romantiek bygedra het tot ongesonde kommentaar op sy komposisies).
== Werke ==
Tydens sy afskeid in Bonn het graaf Waldstein die volgende aan Beethoven gesê: "Deur onafgebroke vlyt sal u [[Wolfgang Amadeus Mozart|Mozart]] se erfenis uit [[Haydn]] se hande ontvang." Hierdie woorde het nie net die drie komponiste wat in die musiekgeskiedenis die Weense klassieke genoem word, bymekaar gebring nie, maar was waarskynlik ook bedoel as 'n vermaning aan die jong musikus, wat al vroeër die neiging getoon het om sy eie romantiese koers in te slaan.
Beethoven het sy jeugwerke in Bonn geskryf. Onder hulle tel die drie sogenaamde Keurvors-sonates, drie klavierkwartette, ''Musik zu einem Ritterballett,'' fragmente van 'n klavierkonsert en twee sogenaamde Keiser-kantates. Hierdie jeugwerke toon duidelik die invloed van die Mannheim-skool en die onderrig van Neefe.
Die drie klaviertrio's uit 1795, die eerste werk wat Beethoven 'n opusnommer waardig geag het, het die eerste Weense periode ingelui. Gedurende hierdie periode het Beethoven die sonatevorm van Mozart en Haydn oorgeneem en verder uitgebou. Die klaviersonates tot en met opus 13 (die ''Sonate Pathétique),'' die ses strykkwartette, opus 18, en die septet, opus 20, die eerste twee simfonieë en die eerste drie klavierkonserte word ook tot hierdie periode gereken.
Met sy Derde Simfonie (1803, aanvanklik ''Bonaparte'' en later ''Eroica'' genoem) begin 'n volgende periode. Hy het die sonatevorm bly handhaaf. Beethoven het dié gebruik nie net in sy kamermusiek, simfonieë en konserte nie, maar ook in sy overtures en selfs in sy liedere gebruik. Beethoven se werk was gelaai met uitgebreide, sterk dramaties- ekspressiewe temas. In sy meerdelige werke het hy dikwels afgewyk van die tradisionele opeenvolging en die gebruiklike aantal dele. Die menuet het hy dikwels vervang deur 'n scherzo. Soms het die stadige deel, wat by Beethoven gekenmerk word deur 'n eenvoudige, innige melodie, ontbreek. Hy het al hoe meer vrye vorme begin aanwend in die vorm van 'n soort instrumentale resitatief en fantasie. Ook die variasievorm, wat by Beethoven nie meer net op die versieringstegniek berus het nie, het hy verder ontwikkel tot karakter- of vrye variasie, wat hy dikwels as onderdeel van 'n meerdelige werk gebruik het. Hierdie variasiebeginsel het kenmerkend geword vir Beethoven se komposisiestyl.
In sy latere werke tree 'n kontrapuntale element sterker op die voorgrond, hoewel 'n nuwe vorm, waarin die begeleidende stemme, alhoewel harmonies gebind, 'n groot selfstandigheid verkry. Hierdie tweede periode in Beethoven se oeuvre omvat onder andere die klaviersonates, opus 14 tot en met 90 (waaronder die "Maanlig"-sonate, opus 27, die Waldsteinsonate, opus 53, en die ''Sonata Appassionata,'' opus 57, die Derde tot en met die Agtste Simfonie (waarvan die Sesde, opus 68, die Pastorale genoem word), die Vierde en die vyfde (Keiser-) Klavierkonsert, die Vioolkonsert, die kwartette opus 59, 74 en 95, en die opera ''Fidelio,'' wat ten opsigte van onderwerp en musikale vormgewing aanbetref duidelik beïnvloed is deur die Franse revolusie-opera. Beethoven het hierdie opera twee keer verwerk en van vier verskillende ouvertures voorsien. Onder hierdie ouvertures tel al drie ''Leonore-ouvertures.''
Die ''Missa Solemnis,'' die Negende Simfonie (Koorsimfonie), die klaviersonates opus 101 tot en met 111, die Diabelli-variasies en die strykkwartette opus 127, 130, 131, 132, 133 ''(Grosse Fuge)'' en 135 verteenwoordig 'n derde periode (ná 1817), waarin Beethoven alle tradisionele grense oorskry. Die Koorsimfonie word só genoem omdat Beethoven in die finale 'n magtige toonsetting (vir 4 soliste, koor en orkes) van die Duitse digter Schiller se ode ''An die Freude'' ("Aan die Vreugde") gebruik. Die ''Missa Solemnis'' was aanvanklik bedoel vir liturgiese gebruik, maar het ten slotte 'n intense, persoonlike gebed om innerlike en uiterlike vrede geword.
Sy laaste werke het 'n sterk polifoniese inslag en 'n skynbaar volslae vrye vorm en stel buitengewoon hoë eise aan diegene wat dit moet uitvoer. Met hierdie laaste werke het Beethoven die tendens wat sy hele oeuvre bepaal, tot die uiterste konsekwensies deurgevoer. Die bande tussen sy musiek en die eise van die praktyk het steeds losser geword, en hy het die vorm steeds meer diensbaar aan die inhoud gemaak. Die inhoud het die karakter van 'n persoonlike bekentenis gekry. Hierdeur het Beethoven, wat homself graag 'n toondigter genoem het, die skakel geword tussen die Weense Klassisisme en die Romantiek.
Behalwe die werke wat reeds genoem is, behoort die volgende werke ook nog vermeld te word: 10 vioolsonates; 5 tjello-sonates; 'n groot aantal klein klavierwerke (onder andere 25 bagatelles); kamermusiek in verskillende instrumentkombinasies, ook met blaasinstrumente; die Konsert in C-majeur vir viool, tjello, klavier en orkes; ''die Geschöpfe des Prametheus'' (ballet); toneelmusiek vir Goethe se ''Egmont;'' die overture ''Coriolan;'' tallose liedere, waaronder die siklus ''An die ferne Geliebte;'' ruim 200 bewerkings van volksliedere en liedere op die tekste van Metastasio; verskeie konsert-arias; 'n mis in C; die oratorium ''Christus'' am ''Ölberg'' ("Christus op die Olyfberg"); enkele geleentheidswerke en verwerkinge.
Die eerste volledige uitgawe van al sy werk het van 1862 tot 1865 by Breitkopf & Härtel verskyn.
== Bronnelys ==
* Wêreldspektrum, Volume 2, bl.221-222, ISBN 0908409419
== Verwysings ==
| |||