Oog: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
KMRJ (besprekings | bydraes)
Die bou van die oog met subafdelings
kNo edit summary
Lyn 2:
Die '''oog''' is die orgaan in die menslike (of enige dierlike) liggaam wat inligting uit die ligomgewing aan die [[brein]] oordra.
 
[[Lig]] word op die [[netvlies]] (ook [[retina]] genoem) gefokus deur die [[lens]]. Die netvlies is 'n laag gespesialiseerde senuweeselle wat [[lig]] omskakel in senuwee-seine. Die oog kan sy fokusafstand verander deur spiere wat die vorm van die lens verander. Hierdie proses word ''akkommodasie'' genoem. Meeste mense het twee, en hulle is albei kante van die [[neus]]. Die konkawe lense in die oog is verantwoordelik vir die beeld se vorming.
 
[[Lêer:Eye-diagram no circles border.svg|links|duimnael|400px|Diagram van 'n mens se oog]]
Lyn 33:
 
=== So werk die retina ===
Die keëls en die stafies verrig verskillende funksies. Die stafies is gevoelig vir swak lig en tree dus in werking die in swak lig. Hulle is egter nie gevoelig vir kleur nie en is ook nie in staat om besonder skerp visuele bee1debeelde te verskaf nie. Die keëls, daarenteen, werk slegs doeltreffend in skerp lig, wanneer hulle in staat is om skerp omlynde beelde te verskaf. Hulle is ook gevoelig vir kleur. Die meganisme waardeur lig in die retina in senu-impulse omgeskep word, hang gedeeltelik van 'n natuurlike pigment, ''gesigspurper'' (netvliespurpur, rodopsien), af. Hierdie pigment word in die staties aangetref en word deur [[lig]] verander in ''retinien'' en ''opsien.'' Vanweë hierdie verandering word vermoedelik klein molekules vrygestel wat die metabolisme van die stafies verander en veroorsaak dat hulle elektriese impulse uitstraal. Hierdie impulse beweeg dan langs die gesigsenuwee na die brein. Dit word aangeneem dat 'n soortgelyke pigment as gesigspurper dieselfde rol in die keëls speel.  
 
=== Die oordra van visuele beelde na die brein ===
Die senu-impulse wat deur die stafies en die keëls veroorsaak word, word deur die buitenste uitsteeksels van die ''bipolêre selle'' in die middelste lae van die retina opgevang en na die binneste uitsteekse1suitsteeksels oorgedra. Hier bereik hulle die eindpunt van die gesigsenuwee waarlangs hulle na die brein vervoer word. Die rigting van die lig wat deur die verskillende lae van die retina dring om die keëls en stafies te prikkel, is teenoorgesteld aan die rigting van die senu-impulse. Die twee gesigsenuwees verenig aan die onderkant van die voorste deel van die brein om die ''gesigsenukruising'' te vorm (sien bl. 262). Hier verdeel die senuvesels sodat die vesels van die regterhelfte van elke oog langs die regterkantse gesigsbaan en die van die linkerhelfte van elke oog langs die linkerkantse gesigsbaan beweeg. Die visuele impulse word nou na die ''agterhoofse skors'' aan ooreenstemmende kante van die brein oorgedra, waar hulle as visuele beelde waargeneem word.
 
=== Hoe neem ons visuele beelde waar? ===
Aangesien die lensstelsel van ons oë konvergerend is, is die beelde wat op die retina val omgekeerd en onderstebo. Die beelde van voorwerpe regs van die waarnemer val op die linkerhelftes van die retinas en word oorgedra na die visuele skors aan die linkerkant van die agterhoofse lob van die brein. Op dieselfde wyse word voorwerpe links van die waarnemer na die regterkant van die agterhoofse lob oorgedra. Sodoende ontvang die visuele skors in elke agterhoofse lob slegs impulse wat veroorsaak word deur voorwerpe aan die teenoorgestelde kant van die gesigsveld. Die situasie is egter nog ingewikkelder, want nie alleen word die retinabeelde verdeel en van links na regs en van regs na links oorgeplaas nie, maar hulle word ook onderstebo gedraai. Die visue1evisuele skors verenig egter die beelde van die twee kante en draai hulle ook regop. Die gevolg is dat hulle as 'n geheel en regop waargeneem word.
 
Sien ook
* [[Optika]]
* [[Lig]]
* [[Rooi]]
 
== Bronnelys ==
* KennisKENNIS, Volume 2, 1980, bl.240-241, ISBN 0-7981-0824-X
* KENNIS, 1980, vol 5, bl. 876-877, ISBN 0 7981 0827 4
[[Kategorie:Oë| ]]