Johann Wolfgang von Goethe: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
k Geboorte- en sterftejaarkategorieë bygevoeg
toevoeg Herder invloed
Lyn 28:
}}
 
'''Johann Wolfgang von Goethe''' ([[28 Augustus]] [[1749]] – [[22 Maart]] [[1832]]) was 'n [[Duitsland|Duitse]] [[skrywer]], [[digter]], [[dramaturg]], [[Skilderkuns|skilder]], [[regsgeleerde]] en [[filosoof]]. Die veelsydige Goethe is in [[Frankfurt am Main]] (Duitsland) gebore. Sy vader was hoogstaande en het persoonlik na Goethe se opvoeding omgesien.
 
Goethe het onderskeidelik aan die Universiteite van [[Leipzig]] en [[Straatsburg]] studeer. InHier is hy beïnvloed deur die filosoof en digter [[1772Herder]]. Herder het hyGoethe sylaat loopbaankennis aanmak met die hoogsteletterkunde geregshofwat inhy bewonder het: die werke van [[WetzlarHomeros|Homero]]<nowiki/>s begin. Inen [[1775Shakespeare|Shakespear]]. isMaar hydit opwas uitnodigingveral vandie Karel Augustusongekunstelde, hertog van Saksen-Weimar-Eisenach naegte [[WeimarVolkslied|volksliedere]] vertrekvan waaralle hynasies jarewat lankGoethe asgeïnspireer diehet hertogom sevan raadgewerdie gedienmooiste het.[[poësie]] Inin 1782die wordDuitse hy tot dietaal adelstandte verhefdig.
 
In [[1772]] het hy sy loopbaan aan die hoogste geregshof in [[Wetzlar]] begin. In [[1775]] is hy op uitnodiging van Karel Augustus, hertog van Saksen-Weimar-Eisenach na [[Weimar]] vertrek waar hy jare lank as die hertog se raadgewer gedien het. In 1782 word hy tot die adelstand verhef.
Van 1786 tot 1788 het hy na [[Italië]] gereis en vir 'n tyd lank in [[Rome]] vertoef. Sy reise na dié land is in sy werk ''Italienische Reise'' (Italiaanse Reise) opgeteken. In Italië het hy met Duitse skilder Johann Heinrich Wilhelm Tischbein bevriend geraak. Tischbein het hom na [[Napels]] vergesel en daar sy bekendste portret nog van Goethe geskilder, met die titel ''Goethe in die Campagna''.
 
Van 1786 tot 1788 het hy na [[Italië]] gereis en vir 'n tyd lank in [[Rome]] vertoef. Sy reise na dié land is in sy werk ''Italienische Reise'' (Italiaanse Reise) opgeteken. In Italië het hy met Duitse skilder [[Tischbein|Johann Heinrich Wilhelm Tischbein]] bevriend geraak. Tischbein het hom na [[Napels]] vergesel en daar sy bekendste portret nog van Goethe geskilder, met die titel ''Goethe in die Campagna''.
 
[[Lêer:Johann Heinrich Wilhelm Tischbein - Goethe in der roemischen Campagna.jpg|duimnael|links|J. H. W. Tischbein: ''Goethe in die Campagna'', 1787]]
Goethe het na sy terugkeer 1788 in [[Weimar]] in die [[Napoleontiese Oorloë]] teen die Eerste Franse Ryk deelgeneem. Daarna het hy bevriend geraak met digter, skrywer en filosoof [[Friedrich Schiller]]. Hierdie hegte vriendskap het geduur tot Schiller se dood in [[1805]]. In [[1806]] het Goethe met [[Christiane Vulpius|Christiane Vulpiu]]<nowiki/>s getrou. Sedert [[1794]] het hy hom hoofsaaklik met [[letterkunde]] bemoei. Hy sterf hy in Weimar op [[22 Maart]] [[1832]].
 
Goethe was een van die belangrikste figure uit die Duitse letterkunde en die beweging wat in die laat 18de en 19de eeu as die Duitse [[Klassisisme]] bekend gestaan het. Hierdie beweging het met die [[Verligting]], [[Sturm und Drang]], Verstandigheid ("Empfindsamkeit"), en Romantisisme saamgeval. Hy was die skrywer van, onder andere, ''Die Leiden des Jungen Werthers'', ''Iphigenia auf Tauris'', ''Egmont'', ''Wilhelm Meister'', ''Der Zauberlehrling'' en ''Faust''.
 
Goethe het verder ook 'n noemenswaardige bydra tot die [[Wetenskap|wetenskappe]] gemaak. Sy teorie oor plante metamorfose[[plantmetamorfose]] behels dat alle plantformasies uit die modifikasie van die [[blaar]] spruit. Daarbenewens word hy erken vir die ontdekking van die tussenkaakbene in mense gedurende 1784. Goethe het sy ''Teorie oor Kleure'' as een van sy belangrikste werk geag.
 
Goethe se nalatenskap is merkwaardig. Sy werke het as inspirasie gedien vir filosowe, onder meer [[Friedrich Nietzsche]], [[Arthur Schopenhauer]] en [[Rudolf Steiner]]. Sy gedigte is deur [[Wolfgang Amadeus Mozart]] en [[Gustav Mahler]] getoonset en sy werke het [[Komponis|komponiste]] soos [[Franz Liszt]] en [[Ludwig van Beethoven]] geïnspireer. Hy word met reg onthou as een van die grootste skrywers van alle tye.
 
== Sien ook ==
Line 67 ⟶ 69:
== Bronne ==
* Armstrong, J. 2006. ''Love, Life, Goethe: How to be Happy in an Imperfect World''. Penguin Books: Londen.
* KENNIS, 1980, vol 5, bl. 980-981, ISBN 0 7981 0827 4
 
== Eksterne skakels ==