Galileo Galilei: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
k →‎Sien ook: mikroskoop
k Uitleg verbeter
Lyn 1:
{{Inligtingskas Wetenskaplike
'''Galileo Galilei''' ([[15 Februarie]] [[1564]] – [[8 Januarie]] [[1642]]) was 'n [[Italië|Italiaanse]] [[fisikus]], [[wiskundige]], [[sterrekundige]] en [[filosoof]] wat 'n groot rol in die Wetenskaplike Revolusie gespeel het. Sy prestasies sluit die ontwikkeling van die [[teleskoop]] en die daaropvolgende sterrekundige waarnemings in. Hy was ook 'n ondersteuner van [[Nicolaas Copernicus]] se teorieë. Daar is na Galileo verwys as die "vader van moderne waarnemende sterrekunde",<ref>{{Citation | title = A Short History of Science to the Nineteenth Century | first = Charles | last = Singer | year = 1941 | publisher = Clarendon-uitgewers| url = http://www.google.com.au/books?id=mPIgAAAAMAAJ&pgis=1 }} (bl. 217)</ref> die "vader van moderne fisika",<ref name="Einstein">{{cite book|last=Weidhorn|first=Manfred|title=The Person of the Millennium: The Unique Impact of Galileo on World History|year=2005|publisher=iUniverse|isbn=0-595-36877-8|pages=155}}</ref> en die "vader van (moderne) wetenskap".<ref name="Einstein" /><ref name="finocchiaro2007">{{Citation | last = Finocchiaro | first = Maurice A. | title = Book Review—The Person of the Millennium: The Unique Impact of Galileo on World History | journal =The Historian | volume = 69 | issue = 3 | pages = 601–602 | date = Fall 2007 | doi = 10.1111/j.1540-6563.2007.00189_68.x}}</ref> Volgens die Britse teoretiese fisikus [[Stephen Hawking]] was "Galileo, miskien meer as enige ander persoon, verantwoordelik vir die geboorte van moderne wetenskap".<ref>Oorspronklike Engelse aanhaling: "Galileo, perhaps more than any other single person, was responsible for the birth of modern science." uit ''Galileo and the Birth of Modern Science'', deur Stephen Hawking in ''American Heritage's Invention & Technology''. Lente-uitgawe van 2009, Vol. 24, Nr. 1, bl. 36n</ref>
 
Die eerste teleskoop en [[mikroskoop]] het heel waarskynlik in [[Nederland]] ontstaan iewers tussen 1590 en [[1610]]. Hierdie kennis het gou reeds na ander lande versrpei, en teen 1610 het Galileo reeds sy eie teleskope en mikroskope in [[Italië]] gebou. Die lensstelsel wat hy gebruik het, het verskil van die van die Nederlandse uitvinders, en hoewel dit doeltreffend gewerk het, was Galileo se mikroskope maar taamlik onhanteerbaar.
 
Galileo is ook een van die wetenskaplikes wat die fondamente vir kinematika (ook genoem "bewegingskuns"), die studie van beweging, gelê het. Onder sy bydrae tot sterrekunde was die teleskopiese bevestiging van die fases van [[Venus (planeet)|Venus]], die ontdekking van [[Jupiter (planeet)|Jupiter]] se vier grootste mane: [[Callisto (maan)|Callisto]], [[Europa (maan)|Europa]], [[Ganymedes (maan)|Ganymedes]] en [[Io (maan)|Io]] (ook bekend as die "[[Mane van Galilei]]" ter ere aan hom) en die waarneming en analise van [[sonvlek]]ke. Galileo het ook bydraes tot toegepaste wetenskap en tegnologie gelewer en die ontwerp van die [[kompas]] verbeter.
 
Galileo se ondersteuning van Copernicus se teorieë was omstrede tydens sy leeftyd, waartydens 'n groot meerderheid filosowe en sterrekundiges die geosentriese siening dat die Aarde bewegingloos in die middel van die heelal is aangehang het. Ná 1610 het Galileo Copernicus se teorie, dat die Son in die middel van die heelal is en dat die Aarde daarom wentel, openlik ondersteun en hy is sterk verset deur sommige filosowe en geestelikes. Twee geestelikes het hom selfs by die Romeinse Inkwisisie van 1615 aangekla en, alhoewel hy van alle klagtes verontskuldig is, het die [[Rooms-Katolieke Kerk]] in Februarie 1616 die teorie nietemin as "vals en in kontras met die Heilige Skrif" verklaar.<ref name="contrary to scripture">McMullin, Ernan, red. (2005). ''The Church and Galileo. Notre Dame, IN: University of Notre Dame Press''. ISBN 0-268-03483-4.</ref><ref>Sharratt, Michael (1994), ''Galileo: Decisive Innovator''. Cambridge University Press, Cambridge. ISBN 0-521-56671-1.</ref> Na waarskuwings het Galileo ingestem om sy ondersteuning van die teorie te staak, maar het sy sienings later weer 'n keer verdedig in sy bekendste werk, ''Dialogo sopra i due massimi sistemi del mondo'' ("Dialoog rakende die twee vernaamste wêreldstelsels"), wat in 1632 vrygestel is. As gevolg van hierdie boek is hy deur die [[Inkwisisie]] verhoor, geforseer om sy meningsuitings terug te trek en tot lewenslange huisarres gevonnis.{{Inligtingskas Wetenskaplike
| naam = Galileo Galilei
| beeld = Justus Sustermans - Portrait of Galileo Galilei, 1636.jpg
Line 11 ⟶ 5:
| beeldonderskrif = Portret van Galileo Galilei deur Giusto Sustermans in 1636
| geboortenaam =
| geboortedatum = [[15 Februarie]] [[{{Geboortedatum|1564]]|2|15}}
| geboorteplek = [[Pisa]], Hertogdom van Florence, [[Italië]]
| sterftedatum = {{SDEOSterfdatum en ouderdom|1564|2|15|1642|1|8}}
| sterfteplek = Arcetri, Groothertogdom van Toskane, Italië
| plek van graf =
Line 34 ⟶ 28:
| voetnotas =
}}
 
'''Galileo Galilei''' ([[15 Februarie]] [[1564]] – [[8 Januarie]] [[1642]]) was 'n [[Italië|Italiaanse]] [[fisikus]], [[wiskundige]], [[sterrekundige]] en [[filosoof]] wat 'n groot rol in die Wetenskaplike Revolusie gespeel het. Sy prestasies sluit die ontwikkeling van die [[teleskoop]] en die daaropvolgende sterrekundige waarnemings in. Hy was ook 'n ondersteuner van [[Nicolaas Copernicus]] se teorieë. Daar is na Galileo verwys as die "vader van moderne waarnemende sterrekunde",<ref>{{Citation | title = A Short History of Science to the Nineteenth Century | first = Charles | last = Singer | year = 1941 | publisher = Clarendon-uitgewers| url = http://www.google.com.au/books?id=mPIgAAAAMAAJ&pgis=1 }} (bl. 217)</ref> die "vader van moderne fisika",<ref name="Einstein">{{cite book|last=Weidhorn|first=Manfred|title=The Person of the Millennium: The Unique Impact of Galileo on World History|year=2005|publisher=iUniverse|isbn=0-595-36877-8|pages=155}}</ref> en die "vader van (moderne) wetenskap".<ref name="Einstein" /><ref name="finocchiaro2007">{{Citation | last = Finocchiaro | first = Maurice A. | title = Book Review—The Person of the Millennium: The Unique Impact of Galileo on World History | journal =The Historian | volume = 69 | issue = 3 | pages = 601–602 | date = Fall 2007 | doi = 10.1111/j.1540-6563.2007.00189_68.x}}</ref> Volgens die Britse teoretiese fisikus [[Stephen Hawking]] was "Galileo, miskien meer as enige ander persoon, verantwoordelik vir die geboorte van moderne wetenskap".<ref>Oorspronklike Engelse aanhaling: "Galileo, perhaps more than any other single person, was responsible for the birth of modern science." uit ''Galileo and the Birth of Modern Science'', deur Stephen Hawking in ''American Heritage's Invention & Technology''. Lente-uitgawe van 2009, Vol. 24, Nr. 1, bl. 36n</ref>
 
Die eerste teleskoop en [[mikroskoop]] het heel waarskynlik in [[Nederland]] ontstaan iewers tussen 1590 en [[1610]]. Hierdie kennis het gou reeds na ander lande versrpei, en teen 1610 het Galileo reeds sy eie teleskope en mikroskope in [[Italië]] gebou. Die lensstelsel wat hy gebruik het, het verskil van die van die Nederlandse uitvinders, en hoewel dit doeltreffend gewerk het, was Galileo se mikroskope maar taamlik onhanteerbaar.
 
Galileo is ook een van die wetenskaplikes wat die fondamente vir kinematika (ook genoem "bewegingskuns"), die studie van beweging, gelê het. Onder sy bydrae tot sterrekunde was die teleskopiese bevestiging van die fases van [[Venus (planeet)|Venus]], die ontdekking van [[Jupiter (planeet)|Jupiter]] se vier grootste mane: [[Callisto (maan)|Callisto]], [[Europa (maan)|Europa]], [[Ganymedes (maan)|Ganymedes]] en [[Io (maan)|Io]] (ook bekend as die "[[Mane van Galilei]]" ter ere aan hom) en die waarneming en analise van [[sonvlek]]ke. Galileo het ook bydraes tot toegepaste wetenskap en tegnologie gelewer en die ontwerp van die [[kompas]] verbeter.
 
Galileo se ondersteuning van Copernicus se teorieë was omstrede tydens sy leeftyd, waartydens 'n groot meerderheid filosowe en sterrekundiges die geosentriese siening dat die Aarde bewegingloos in die middel van die heelal is aangehang het. Ná 1610 het Galileo Copernicus se teorie, dat die Son in die middel van die heelal is en dat die Aarde daarom wentel, openlik ondersteun en hy is sterk verset deur sommige filosowe en geestelikes. Twee geestelikes het hom selfs by die Romeinse Inkwisisie van 1615 aangekla en, alhoewel hy van alle klagtes verontskuldig is, het die [[Rooms-Katolieke Kerk]] in Februarie 1616 die teorie nietemin as "vals en in kontras met die Heilige Skrif" verklaar.<ref name="contrary to scripture">McMullin, Ernan, red. (2005). ''The Church and Galileo. Notre Dame, IN: University of Notre Dame Press''. ISBN 0-268-03483-4.</ref><ref>Sharratt, Michael (1994), ''Galileo: Decisive Innovator''. Cambridge University Press, Cambridge. ISBN 0-521-56671-1.</ref> Na waarskuwings het Galileo ingestem om sy ondersteuning van die teorie te staak, maar het sy sienings later weer 'n keer verdedig in sy bekendste werk, ''Dialogo sopra i due massimi sistemi del mondo'' ("Dialoog rakende die twee vernaamste wêreldstelsels"), wat in 1632 vrygestel is. As gevolg van hierdie boek is hy deur die [[Inkwisisie]] verhoor, geforseer om sy meningsuitings terug te trek en tot lewenslange huisarres gevonnis.{{Inligtingskas Wetenskaplike
 
== Sien ook ==
Line 40 ⟶ 42:
* [[Galileo se Skewe Toring van Pisa eksperiment]]
* [[Galileo se skip]]
* [[mikroskoop]]
* [[Robert Hooke]]
* [[Antonie van Leeuwenhoek]]
 
== Bron ==
* KENNIS,  vol 6, 1980, bl. 1104-1105, ISBN 0 7981 0828 2
 
== Verwysings ==
{{Verwysings|2}}
 
== Bron ==
* KENNISKennis,  vol 6, 1980, bl. 1104-11051104–1105, ISBN 0 7981 0828 2
 
== Eksterne skakels ==
{{CommonsKategorie-inlyn}}
 
{{DEFAULTSORT:Galilei, Galileo}}
[[Kategorie:Galileo Galilei| ]]
[[Kategorie:Geboortes in 1564]]