Jeremy Bentham: Verskil tussen weergawes

'''Jeremy Bentham''' ([[Londen]], [[15 Februarie]] [[1748]] – aldaar, [[6 Junie]] [[1832]]) was 'n [[Engelse]] juris, [[filosoof]] en sosiale hervormer. Hy was 'n vooraanstaande regsfilosoof en 'n vroeë pleitbesorger vir die utilitarisme. Hy het die ontwikkeling van die [[liberalisme]] sterk beïnvloed.

 

Bentham was 'n pleitbesorger van individuele en ekonomiese [[vryheid]], skeiding van kerk en [[staat]], vryheid van meningsuiting, gelyke regte vir vroue, diereregte en die afskaffing van [[slawerny]] en fisieke straf (ook vir kinders), die reg op egskeiding en vrye handel. Hy was vir belasting op erflatings, beperking van [[monopolie]]ë, [[pensioen]]e en 'n siektekosteversekering.

 

Bentham word gebore in Houndsditch, Londen, in 'n ryk Tory-familie. Hy was 'n wonderkind en word as kleuter op 'n keer in sy vader se studeerkamer aangetref, terwyl hy 'n omvattende werk oor die [[geskiedenis]] van Engeland lees. Reeds op driejarige leeftyd begin hy byvoorbeeld ook met sy studie van [[Latyn]].

 

Bentham word gereeld geassosieer met die oprigting van die [[Universiteit van Londen]], meer spesifiek met die University College London (UCL), dit hoewel hy toe die UCL in [[1826]] geopen word al 78 jaar oud was en hy geen aktiewe rol speel in die oprigting van hierdie universiteit nie. Dit is egter waarskynlik dat sonder sy inspirasie die UCL nie op daardie tydstip sou ontstaan het nie. Bentham glo sterk dat die universiteitsonderwys bereikbaar moes word vir die breë publiek, by name vir diegene wie nie ryk is nie of vir hom diegene wie nie behoort tot die gevestigde Anglikaanse kerk nie. Studente van die Oxford en Cambridge moes aan beide voorwaardes voldoen. Die UCL was die eerste Engelse universiteit die iedereen toelaat, ongeag ras, geloof of politieke oortuiging. Dit was in ooreenstemming met die visie van Bentham.

 

Die hoofwerk van Bentham, ''An Introduction to the Principles of Morals and Legislation'' ([[1789]]) begin met die stelling dat die natuur daarvoor gesorg het dat die mens onder die mag leef van twee soewereine meesters, naamlik pyn en genot. Die nuttigheidsbeginsel wat hy daarby formuleer, geld as die beginsel waarmee dade goed word of afgekeur word op basis van die vermoeëns wat ons besit om die geluk te vermeerder of juis te verminder. Geluk staan dan gelyk met die vermeerdering van die genot en die vermindering van die pyn. Op die punt sou elke mens sy eie belang nastreef. Dit is die vernaamste rede waarom Bentham homself uitspreek teen [[asketisme]]. 'n Askeet sien die mens naamlik onafhanklik van die genot, wat uiteraard haaks is met dié stelling van Bentham.

 

* Hierdie artikel is vertaal uit die Nederlandse Wikipedia

 

[[Kategorie:Britse filosowe]]