Nikolaas II van Rusland: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
Uitgebrei, nog besig |
|||
Lyn 179:
Die adel was gekant teen sy invloed en in Desember 1916 is hy eindelik deur ’n paar Russiese adellikes vermoor.
===Europese
[[Beeld:Nicholas II and Alexei in Reval 1908.jpg|thumb|250px|Nikolaas II en sy seun, Aleksei, aan boord van die kesierlike jag, ''Standart'', tydens koning Edward VII se staatsbesoek aan Rusland (Tallinn, 1908).]]
Rusland en Brittanje het in 1907 die Anglo-Russiese Konvensie onderteken as teenvoeter vir bespeurde Duitse aggressie. Brittanje het toe reeds ’n verdrag met [[Frankryk]] onderteken, en die Anglo-Russiese verdrag het dus gelei tot die [[Drievoudige Entente]]. Die volgende jaar, in Mei 1908, het Nikolaas en Alexandra se gemeenskaplike "oom Bertie" en "tant Alix", Brittanje se koning Edward VII en koningin Alexandra, ’n staatsbesoek aan Rusland gebring – die eerste regerende Britse monarge wat dit doen. Hulle het egter nie Russiese grond betree nie en aan die kus van die hedendaagse [[Tallinn]] op hul jagte gebly. Later dié jaar is Nikolaas onkant gevang deur die nuus dat sy minister van buitelandse sake, Aleksander Izwolski, ’n geheime ooreenkoms met sy eweknie in [[Oostenryk-Hongarye]], graaf Alois von Aehrenthal, gesluit het dat Rusland nie die Oostenrykse anneksasie van [[Bosnië en Herzegowina]] sou teenstaan nie in ruil vir die Russiese vloot se toegang tot die [[Dardanelle]] en die [[Bosporus]]; dit was ’n hersiening van 1878 se Verdrag van Berlyn. Toe Oostenryk-Hongarye wel dié gebied in Oktober beset, het dit ’n diplomatieke krisis tot gevolg gehad. Toe Rusland oor die anneksasie beswaar aanteken, het Oostenryk gedreig om geheime kommunikasie tussen Izwolski en Aehernthal uit te lek. Dit het daartoe gelei dat Nikolaas in ’n brief teenoor die Oostenrykse keiser, [[Frans Josef I van Oostenryk|Frans Josef]], oor ’n breuk in vertroue gekla het.
In 1913, tydens die Balkan-oorloë, het Nikolaas persoonlik aangebied om as bemiddelaar tussen [[Serwië]] en [[Bulgarye]] op te tree. Die Bulgare het agter sy aanbod van die hand gewys. Nikolaas het in 1913 ook [[Berlyn]] besoek.<ref>Clay, Catarine (2006) ''King, Kaiser, Tsar: Three Royal Cousins Who Led the World to War'', Walker & Company, {{ISBN|0802716237}}, pp. 300–301</ref>
===300-jaarvierings===
In Februarie 1913 is die 300-jarige bestaan van die [[Huis van Romanof|Romanof-dinastie]] gevier. Op 21 Februarie is ’n ''[[Te Deum]]'' in die Kazan-katedraal en ’n staatsonthaal in die Winterpaleis gehou.<ref>[[#King2006|King (2006)]] p. 391</ref>
In Mei het Nikolaas en sy gesin ’n pelgrimstog oor die hele ryk onderneem, al met die roete aan die [[Wolga]] langs wat die tienerjarige [[Michail van Rusland|Michail Romanof]] van die [[Ipatijef-klooster]] in [[Kostroma]] na Moskou gevolg het toe hy die eerste Romanof-tsaar geword het.<ref>[[#King2006|King (2006)]] p. 397</ref>
===Eerste Wêreldoorlog===
Op 28 Junie 1914 is [[aartshertog Frans Ferdinand van Oostenryk-Este]], die erfgenaam van die Oostenryk-Hongaarse troon, in [[Sarajevo]] in ’n sluipmoordaanvan gedood. ’n Oorlog was nie onafwendbaar nie, maar die leiers, diplomate en 19de-eeuse verbondskappe het ’n klimaat vir grootskaalse konflik geskep. Die begrip [[Pan-Slawisme]] en gedeelde etnisiteit het simpatie tussen Rusland en Serwië geskep. Territoriale konflik het gelei tot mededinging tussen Duitsland en Frankryk en tussen Oostenryk en Serwië, en as gevolg daarvan het bondgenootskapsnetwerke oor Europa ontwikkel. The Drievoudige Entente en die [[Drievoudige Verbond]] is reeds voor die oorlog gevestig. Nikolaas wou nie Serwië alleen laat met die ultimatum deur Oostenryk-Hongarye nie, maar ook nie ’n oorlog ontketen nie. In ’n reeks briewe tussen hom en keiser Wilhelm II van Duitsland het albei hul hoop op vrede uitgespreek en elkeen het probeer om die ander sover te kry om terug te tree. Nikolaas het gehoop dat Rusland net aan die Oostenrykse grens sal hoef te mobiliseer om ’n oorlog met Duitsland te verhoed.
[[Beeld:Bundesarchiv Bild 183-R43302, Kaiser Wilhelm II. und Zar Nikolaus II..jpg|thumb|180px|Nikolaas II (regs) en keiser Wilhelm II van Duitsland in 1905. Nikolaas dra ’n Duitse leëruniform en Wilhelm een van die Russiese husare.]]
Op 25 Julie 1914 het die ministersraad in Krasnoje Selo vergader. Hier het Nikolaas besluit om tussenbeide te tree in die Oostenryk-Serwiese konflik, ’n stap nader aan ’n algemene oorlog. Hy het die Russiese leër op 25 Julie "paraat gestel".<ref name="ReferenceC">Merriman, John (2009) ''A History of Modern Europe Volume Two'', W. W. Norton & Company, {{ISBN|0393933857}}, p. 967</ref> Hoewel dit nie algemene mobilisasie was nie, het dit die Duitse en die Oostenrykse grens bedreig en gelyk soos ’n gereedmaking vir oorlog.<ref name="ReferenceC" /> Die leër het egter nie gebeurlikheidsplanne gehad vir ’n gedeeltelike mobilisasie nie en op 30 Julie 1914 het Nikolaas die noodlottige stap gedoen om die bevel van algemene mobolisasie te bevestig, al is hy sterk afgeraai.
Op 28 Julie het Oostenryk-Hongarye amptelik oorlog verklaar teen Serwië. Op 29 Julie 1914 het Nikolaas ’n telegram aan Wilhelm II gestuur met die voorstel dat die Oostenryk-Serwiese probleem aan die Haagse Konferensie voorgelê word. Wilhelm II het nie in sy antwoord die kwessie van die Haagse Konferensie aangeraak nie.<ref>[http://www.gutenberg.org/catalog/world/readfile?fk_files=1630347&pageno=1 The Evidence in the Case. A Discussion of the Moral Responsibility for the War of 1914, as Disclosed by the Diplomatic Records of England, Germany, Russia, France, Austria, Italy and Belgium], deur James M. Beck (James M. Beck – LL.D. Late Assistant Attorney-General of the U. S. Author of "The War and Humanity."), ([http://www.gutenberg.org/catalog/world/readfile?fk_files=1630347&pageno=81 p.81], [http://www.gutenberg.org/catalog/world/readfile?fk_files=1630347&pageno=106 p. 106])</ref><ref>Palaeologus, M.G. (1991) ''[http://militera.lib.ru/memo/french/paleologue/index.html Tsarist Russia during World War]'', Moscow: International Relations, pp. 155, 156 (Russies); 1ste uitg.: Paléologue M.G. La Russie des Tsars pendant la grande guerre.— Paris: Plon, 1922. (Chapter XII); [http://www.gwpda.org/memoir/FrAmbRus/pal1-08.htm Maurice Paléologue. An ambassador's memoirs] (Volume 1, hoofstuk VIII)</ref><ref>Buchanan, G. (1923) [https://archive.org/stream/mymissiontorussi01buchuoft#page/200/mode/1up/search/+Hague ''My Mission to Russia and other diplomatic memories'']. Londen: Cassell. p. 200. Archive.org. Besoek op on 1 Mei 2014.</ref><ref>Churchill, Winston (1931) ''The unknown war''. Londen: C. Scribner's Sons, p. 170.</ref><ref>[[#Massie1967|Massie (1967)]] pp. 84, 320 in die Russiese uitgawe</ref><ref>Martin Gilbert. The First World War: A Complete History, 1994, p. 27</ref><ref>John Keegan. The First World War, 1998, p. 63</ref><ref>Hew Strachan, ''The First World War, Vol I: To Arms'' (2001), p. 85</ref><ref>Hamilton, Richard F. and Herwig, Holger H. (2003) ''Origins of World War One'', Cambridge University Press, {{ISBN|0521817358}}, p. 514</ref><ref>Zubov, Andrei (red.) (2010) ''History of Russia XX Century Volume I, 1894–1939'', AST Publishers, p. 291</ref> Graaf Witte het aan die Franse ambassadeur, Maurice Paléologue, gesê die Russiese oogpunt van die oorlog was malligheid; Slawiese solidariteit was eenvoudig nonsens en Rusland sou nie enige baat by die oorlog vind nie.<ref>[[#Tames|Tames]], p. 43</ref>
Rusland het op 30 Julie opdrag gegee vir algemene mobilisasie, maar wou steeds nie aanval as vredesonderhandeling sou plaasvind nie. Duitsland het uit reaksie op Russiese mobilisasie sy eie mobilisasieplanne aangekondig. Duitsland het Rusland gevra om binne die volgende 12 uur te demobiliseer.<ref>{{cite web|author=Josef und Ulli |url=http://www.geocities.com/Athens/Rhodes/6916/ww1.htm |title=Germany during World War One |publisher= |date= |accessdate=7 September 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20091018191920/http://geocities.com/Athens/Rhodes/6916/ww1.htm|archivedate=18 Oktober 2009 }}</ref> Toe die altimatum om 19:00 in Sint Petersburg verval, het die Duitse ambassadeur in Rusland met die Russiese minister van buitelandse sake, Sergei Sazonof, vergader en drie keer gevra of Rusland nie wou heroorweeg nie. Toe, met ’n handdruk, het hy die nota oorhandig waarin Rusland se uitdaging aanvaar word. Op 1 Augustus is oorlog verklaar. Binne minder as ’n week, op 6 Augustus, het Frans Josef die Oostenryk-Hongaarse oorlogsverklaring teen Rusland onderteken.
Met die uitbreek van oorlog op [[1 Augustus]] [[1914]] was Rusland heeltemal onvoorbereid.<ref name="tames42">[[#Tames|Tames]], p. 42</ref> Voor die oorlog het die weermag 1 400 000 soldate gehad; met die mobilisasie het nog 3 100 000 reserwes bygekom en nog miljoene is op ’n gereedheidsgrondslag geplaas. In elke ander opsig was Rusland egter onvoorbereid vir oorlog. Duitsland het 10 keer meer treinspore per vierkante kilometer as Rusland gehad, en terwyl Russiese soldate gemiddeld 1 290 km moes reis na die front, het Duitse soldate minder as ’n kwart van dié afstand gereis. Rusland se swaarnywerheid was nog te klein om die enorme leërs toe te rus wat die tsaar op die been gebring het en die land se ammunisiereserwes was jammerlik klein. Daar was ’n tekort aan enigiets van wapens en vervoermiddels tot stewels.
Met die Baltiese See wat deur Duitse duikbote afgesny is en die Dardanelle deur wapens van Duitsland se bondgenoot, [[Turkye]], kon Rusland aanvanklik net hulp kry via [[Archangelsk]], wat toegevries was in die winter, of via [[Wladiwostok]], wat meer as 6 400 km van die frontlinie was. Teen 1915 is ’n treinspoor noord van [[Petrozawodsk]] na die Kolagolf gebou en hierdie verbinding het die grondslag gelê vir die ysvrye hawe van wat eindelik [[Moermansk]] genoem sou word. Die Russiese magte is verder grootliks verswak deur die wedersydse minagting tussen die oorlogsminister, Wladimir Soechomlinof, en die aanvoerder van die leërs in die veld, groothertog Nikolaas Nikolajewitsj.<ref name="tames42" />
Desondanks is ’n onmiddellike aanval gelas op die Duitse provinsie [[Oos-Pruise]]. Die Duitsers het met groot doeltreffendheid daarheen opgeruk en die twee invallende Russiese leërs verslaan. Die Slag van Tannenberg, waar ’n hele Russiese leër uitgewis is, het ’n groot skadu gegooi oor die tsaar se toekoms. Die Russiese leërs het aan die begin van die oorlog groot sukses behaal teen beide die Oostenryk-Hongaarse en die Ottomaanse leërs, maar was nie opgewasse teen die magtige Duitse weermag nie. In September 1914, om druk op Frankryk te verlig, is die Russe gedwing om ’n geslaagde aanval op [[Galisië]] in Oostenryk-Hongarye te staak en eerder die Duits-besette [[Silesië]] aan te val.<ref>Massie, Robert K. ''Nicholas and Alexandra: The Last Tsar and His Family'' (1967) p. 309-310</ref>
[[Beeld:Russian prisoners tannenberg.jpg|thumb|Russiese gevangenes by die Slag van Tannenberg, waar die Russiese Tweede Leër deur Duitse magte uitgewis is.]]
Geleidelik het ’n uitputtingsoorlog begin vorm aanneem aan die groot Oosterse Front, waar die Russe te staan gekom het teen die gekombineerde magte van Duitsland en Oostenryk-Hongarye, en hul verliese was enorm. Generaal Denikin, wat teruggeval het uit Galisië, het geskryf: "Die Duitse swaar geskut het hele rye loopgrawe weggevee, en hul verdedigers saam daarmee. Ons het skaars gereageer. Daar was niks waarmee ons kon reageer nie. Ons regimente, hoewel hulle uitgeput was, het die een aanval ná die ander met bajonette afgeweer... Bloed het sonder ophou gevloei; die manskappe het minder en minder en minder geword."<ref name="tames46">[[#Tames|Tames]], p. 46</ref> Totale verliese vir die lente en somer van 1915 was 1 400 000 gesneuweldes en gewondes, terwyl 976 000 soldate gevange geneem is.
Nederlae aan die front het wanorde tuis gekweek. Eers was Duitsers die teiken, en drie dae lank in Junie is winkels, bakkerye, fabrieke, privaat huise en langoedere van mense met Duitse vanne geplunder en afgebrand. Die woedende skare het hulle tot die regering gewend en geëis die keiserin moet in ’n klooster toegesluit, die tsaar afgesit en Raspoetin gehang word.
In Julie 1915 het koning [[Christiaan X van Denemarke]], ’n kleinneef van die tsaar, Hans Niels Andersen na Tsarskoje Selo gestuur met ’n aanbod om as bemiddelaar op te tree. Hy het verskeie kere tussen Londen, Berlyn en [[Petrograd]] gereis en in Julie die tsaar se ma, Maria Fjodorowna, gespreek. Nikolaas het koning Christian se aanbod van die hand gewys omdat hy gevoel het dit sou veraad wees om ’n aparte vredesooreenkoms met die [[Sentrale Moondhede]] te teken terwyl sy bondgenote Brittanje en Frankryk in die oorlog bly.<ref>Hall, C (2006) ''Little Mother of Russia'', Holmes and Meier, {{ISBN|0841914222}}, p. 264</ref>
Die energieke en bekwame generaal Aleksei Poliwanof het Soechomlinof as oorlogsminister vervang, maar dit het nie die strategiese posisie verbeter nie.<ref name="tames42" /> Ná die groot Russiese terugval en die verlies van [[Pole]] het Nikolaas die rol van hoofbevelvoerder in September 1915 oorgeneem nadat hy sy kleinneef groothertog Nikolaas afgedank het. Dit was ’n fout, want die tsaar is daarna persoonlik verbind met die voortdurende verliese aan die front. Hy was ook meestal ver weg van Sint Petersburg by die hoofkwartier in Mogilef, en toe die rewolusie in Petrograd uitbreek, kon hy dit nie keer nie. Eintlik was dit grootliks ’n simboliese stap, want alle belangrike militêre besluite is deur die stafhoof, generaal Michail Aleksejef, geneem en Nikolaas het nie veel meer gedoen as om die troepe en hospitale te inspekteer nie.<ref>King, Greg and Wilson, Penny (2003) ''The Fate of the Romanovs'', John Wiley & Sons, {{ISBN|0471207683}}</ref>
[[Beeld:Nicholas II with his family in Yevpatoria.jpg|thumb|250px|Nikolaas en sy gesin in die [[Krim]] (Mei 1916).]]
Die Doema het steeds ’n beroep gedoen om politieke hervormings, en politieke onrus het deur die oorlog voortgeduur. Nikolaas was afgesny van die openbare mening en het nie besef hoe sake agteruitgaan nie. Met Nikolaas aan die front is binnelandse sake en beheer oor die hoofstad in die hande van keiserin Alexandra gelaat. Aleksandra se verhouding met Raspoetin en haar Duitse agtergrond het die gesag van die dinastie egter skade berokken. Nikolaas is verskeie kere oor Raspoetin se skadelike invloed gewaarsku, maar het niks daaraan gedoen nie. Gerugte oor en beskuldigings teen Aleksandra en Raspoetin was volop; Aleksandra is selfs daarvan beskuldig dat sy verraadagtige simpatie met Duitsland het. Woede oor Nikolaas se gebrek aan optrede en die groot skade wat Raspoetin se invloed aan Rusland se oorlogspogings en aan die monargie aanrig, het eindelik gelei tot Raspoetin se moord deur ’n groep adellikes onder leiding van prins [[Feliks Joesoepof]] en [[Groothertog Dmitri Pawlowitsj van Rusland|groothertog Dmitri Pawlowitsj]], ’n neef van die tsaar, vroeg die oggend van {{OuVormDatum|30 Desember|1916|17 Desember}}.
== Dood ==
| |||