Kasteel: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
kNo edit summary |
No edit summary |
||
Lyn 23:
Die kastele in Europa verskil ten opsigte van hulle grondplan van mekaar. Die tipiese [[Frankryk|Franse]] kasteel, wat ook in Engeland baie gewild geraak het, is meestal deur 'n groot ''donjon'' of woontoring gekenmerk. Hierdie toring is danksy sy hoogte en sy massiewe mure byna oninneembaar gemaak. Selfs sy ingang was gewoonlik twintig tot veertig voet bo-oor die grond, sodat [[leer (toestel)|lere]], beweeglike trappe of 'n ophaalbrug op dieselfde hoogte benodig is. Die torings was rond, vierkantig of meerkantig. Die laagste verdieping benede die ingang was van binne toeganklik deur trappe of lere. Aangesien dit nie oor vensters beskik het nie, was luggatjies die enigste ligbronne. Gewoonlik het dit 'n bron bevat, of dit is as wynkelder, voorraadkamer, skatkamer of kerker vir doodsvyande en misdadigers gebruik.
[[Lêer:Dolwyddelan Castle from the south.jpg|duimnael|200px|Dolwyddelan Kasteel, 'n kasteel in [[Wallis]] waar, volgende legende, Llewellyn die Grote gebore is]]
'n Tweede tipe van Franse oorsprong is deur 'n vierkantige grondplan met vier hoektorings gekenmerk. Danksy die sterk Franse invloed op die res van Europa het hierdie tipes kastele ook in ander Europese lande voorgekom. Ook die meeste argitektoniese vakterme soos [[Nederlands]] en [[Afrikaans]] ''kasteel'', [[Duits (taal)|Middelhoogduits]] ''kastêl'' of ''schastel'' en [[Engels]] ''castle'' is ontleen aan die [[Franse taal|Middel-Franse]] woord ''chastel''. Veral in Duitsland het kastele in die [[12de eeu|12de]] en [[13de eeu]] naas die toring ook oor 'n aparte woonhuis vir die adellike gesin beskik, die sogenaamde ''palas''. Sodoende het die toring 'n suiwer militêre funksie vervul. Die middelpunt van die woonhuis of woongeboue was die fees- of riddersaal.
Line 35 ⟶ 36:
== Binneversiering ==
[[Lêer:Iwein Rodenegg.jpg|duimnael|250px|regs|'n Fresko met 'n toneel uit die Iwein-siklus, kasteel Rodenegg, Suid-Tirool (Italië)]]
Die feessaal het soms oor 'n oppervlak van enkele honderd vierkante meter beskik, en indien daar geen gevaar van aanvalle was, is dit ook van pragtige groot vensters voorsien. Welvarende adellikes het die mure met marmer of versierde muurteëls verfraai. Saans is die feessale met kroonligte, kandelaars of fakkels helder verlig. In die winter is die feessale met kaggels verwarm; nogtans was hulle taamlik koud. Dit verklaar ook waarom mense destyds baie na die lente uitgesien en sy begin uitbundig gevier het.
[[Lêer:SpiralStairs CaernarfonCastle.jpg|duimnael|150px|links|Tipiese kasteel internetrappe (Caernarfon Kasteel, [[Wallis]]).]]
Die tipiese binneversierings soos muurskilderye en muurtapyte het meestal verlore gegaan. Veral in Frankryk was blomme of tonele uit die mitologie, die Bybel, die hoofse helde-epiek en die ridderlewe baie gewild as motiewe vir muurskilderye. Dikwels is ook wapens en wapenskilde opgehang. Die muurtapyte was uiters kosbaar en deurweef met goud en sy; die [[Tapyt van Bayeux]] uit die 11de eeu gee 'n indruk van hierdie tapyte, alhoewel dit nie kan meeding met die pragtige voorbeelde wat later vervaardig is. Hulle is gewoonlik net tydens 'n fees opgehang en daarna weer verwyder. Die vloere is tydens 'n fees bedek met wonderlike tapyte, ondanks die feit dat groot hoeveelhede blomme gestrooi en daarop platgetree is. Tafels, sitbanke en stoele is slegs tydens die feesmaal na die saal gebring en daarna weer verwyder; belangrike persone het gedurende 'n oudiënsie op leunstoele gesit.
Line 62 ⟶ 65:
== Bronne ==
{{Wikt|kasteel}}
* Johnson, Paul: ''The National Trust Book of British Castles''. Londen: Book Club Associates 1978
| |||