Dier: Verskil tussen weergawes

| image = Animal diversity.png

| image_width = 275px

| domain = [[Eukaryote|Eukaryota]]

| unranked_regnum= [[Opisthokonta]]

| subdivision_ranks = Onderkoninkryke

| subdivision =

}}

 

 

 

Die studie van diere word [[dierkunde]] of soölogie genoem.

 

Die naam "Animalia" kom van die [[Latyn]]se ''animalis'', wat beteken "het asem", "het ’n siel" of "lewende wese".<ref>{{cite book|last=Cresswell|first=Julia|title=The Oxford Dictionary of Word Origins|year=2010|publisher=Oxford University Press|location=New York|edition=2nd|isbn=978-0-19-954793-7|quote= 'having the breath of life', from anima 'air, breath, life'.}}</ref> Die [[Afrikaans]]e woord "dier" sluit oor die algemeen [[mens]]e uit – gewoonlik word soogdiere en ander gewerweldes bedoel. Die [[biologie]]se definisie verwys na alle lede van die koninkryk Animalia – so uiteenlopend soos sponse, jellievisse, insekte en mense.<ref name=americanheritage_animal>{{cite encyclopedia |year=2006 |title=Animal |encyclopedia=The American Heritage Dictionary |publisher=Houghton Mifflin Company |edition=4de}}</ref>

 

 

[[Aristoteles]] het die lewende wêreld in diere en [[plant]]e verdeel, en [[Carl Linnaeus]] het dit in die eerste hiëragiese klassifikasie nagevolg.<ref name=Linn1758>{{cite book |last=Linnaeus |first=Carl |authorlink=Carl Linnaeus |title=Systema naturae per regna tria naturae :secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. |edition=10de |publisher=Holmiae (Laurentii Salvii) |year=1758 |url=http://www.biodiversitylibrary.org/bibliography/542 |accessdate=22 September 2008 |language=Latyn | archiveurl=https://web.archive.org/web/20081010032456/http://www.biodiversitylibrary.org/bibliography/542 |archivedate=10 Oktober 2008 |deadurl=no}}</ref> In Linnaeus se oorspronklike skema was diere een van drie koninkryke, en dit is verdeel in Vermes, [[Insecta]], [[Vis|Pisces]], [[Amphibia]], [[Aves]] en [[Mammalia]]. Sedertdien is die laaste vier verenig onder die filum [[Chordata]].

In 1874 het [[Ernst Haeckel]] die diereryk in twee subkoninkryke verdeel: Metazoa (meerselliges) en Protozoa (eenselliges).<ref>{{cite book|last1=Haeckel|first1=Ernst|title=Anthropogenie oder Entwickelungsgeschichte des menschen|date=1874|location=Leipzig|page=202|language=Duits}}</ref> Die Protozoa is later na die koninkryk [[Protista]] geskuif, en Metazoa word nou beskou as ’n [[sinoniem]] vir Animalia.<ref>{{Harvard citation|Hutchins|2003|page=3}}</ref>

 

 

Alle diere is beweeglik,<ref name=Concepts>{{cite web |url=http://employees.csbsju.edu/SSAUPE/biol116/Zoology/digestion.htm |last=Saupe |first=S. G. |title=Concepts of Biology |accessdate=30 September 2007}}</ref>al is dit net in sekere lewenstadiums. By die meeste gaan [[Embrio|embrio's]] deur ’n [[blastula]]stadium<ref>{{cite book |last=Minkoff |first=Eli C. |title=Barron's EZ-101 Study Keys Series: Biology |year=2008 |publisher=Barron's Educational Series |isbn=978-0-7641-3920-8 |edition=2nd, revised |page=48}}</ref> (’n kiemblasiestadium wanneer die embrio die vorm het van 'n sfeer waarvan die wand uit een sellaag bestaan),<ref>WAT aanlyn, VivA (intekening benodig)</ref> ’n eienskap wat eie aan diere is.

 

 

 

 

 

Baie diere kan ook aseksueel voortplant.<ref>{{cite book |last1=Adiyodi |first1=K. G.|last2=Hughes |first2=Roger N. |last3=Adiyodi |first3=Rita G. |title=Reproductive Biology of Invertebrates, Volume 11, Progress in Asexual Reproduction |date=July 2002 |publisher=Wiley |page=116}}</ref> Dit kan geskied deur middel van [[partenogenese]], waar bevrugte eierselle geproduseer word sonder paring, knopvorming of verdeling.<ref>{{cite book |last=Kaplan |title=GRE exam subject test |year=2008 |publisher=Kaplan Publishing |isbn=978-1-4195-5218-2 |page=233}}</ref>

 

’n Sigoot ontwikkel aanvanklik in ’n hol sfeer, wat ’n [[blastula]] genoem word;<ref>{{cite book|last=Tmh|title=Study Package For Medical College Entrance Examinations|year=2006|publisher=Tata McGraw-Hill|isbn=978-0-07-061637-0|page=6.22}}</ref> dit ondergaan herrangskikking en differensiasie. In sponse swem blastulalarwes na ’n nuwe ligging en ontwikkel in ’n nuwe spons.<ref>{{cite book |last1=Ville |first1=Claude Alvin |last2=Walker |first2=Warren Franklin |last3=Barnes |first3=Robert D. |title=General zoology |year=1984 |publisher=Saunders College Pub |isbn=978-0-03-062451-3 |page=467}}</ref> In die meeste ander groepe ondergaan die blastula ’n meer ingewikkelde herrangskikking.<ref>{{cite book |last1=Hamilton |first1=William James |last2=Boyd |first2=James Dixon |last3=Mossman |first3=Harland Winfield |title=Human embryology: (prenatal development of form and function) |year=1945 |publisher=Williams & Wilkins |page=330}}</ref> Dit vorm eers ’n [[invaginasie]] en dan ’n [[gastrula]] met ’n spysverteringskamer en twee aparte [[Kiemlaag|kiemlae]] – ’n eksterne [[ektoderm]] en ’n interne [[endoderm]].<ref>{{cite book |last=Philips |first=Joy B. |title=Development of vertebrate anatomy |year=1975 |publisher=Mosby |isbn=978-0-8016-3927-2 |page=176}}</ref> In die meeste gevalle ontwikkel daar ook ’n [[mesoderm]] tussenin.<ref>{{cite book |title=The Encyclopedia Americana: a library of universal knowledge, Volume 10 |year=1918 |publisher=Encyclopedia Americana Corp. |page=281}}</ref> Hierdie kiemlae differensieer dan om weefsel en organe te vorm.<ref>{{cite book |last1=Romoser |first1=William S. |last2=Stoffolano |first2=J. G. |title=The science of entomology |year=1998 |publisher=WCB McGraw-Hill |isbn=978-0-697-22848-2 |page=156}}</ref>

 

By seksuele voortplanting lei inteling (met ’n nabye familielid) gewoonlik tot ’n afname in biologiese gehalte, soos die voorkoms van ’n vroeë dood by sekere spesies.<ref name="pmid7043080">{{cite journal |vauthors=Ralls K, Ballou J |title=Effect of inbreeding on juvenile mortality in some small mammal species |journal=Lab. Anim. |volume=16 |issue=2 |pages=159–66 |date=April 1982 |pmid=7043080 |doi= 10.1258/002367782781110151|url=}}</ref> Diere het verskeie maniere ontwikkel om inteling te vermy en uitkruising te bevorder.<ref name=Pusey>{{cite journal |vauthors=Pusey A, Wolf M |title=Inbreeding avoidance in animals |journal=Trends Ecol. Evol. (Amst.) |volume=11 |issue=5 |pages=201–6 |year=1996 |pmid=21237809 |doi= 10.1016/0169-5347(96)10028-8|url=}}</ref> [[Sjimpansee]]s gebruik byvoorbeeld verspreiding om te voorkom dat nabye familielede paar;<ref name=Pusey /> individuele diere versprei na verskillende groepe en weg van die groep waarin hulle gebore is.

 

In verskeie spesies paar wyfies met verskillende mannetjies en bring dus kleintjies voort van ’n hoër genetiese gehalte. Dit gebeur veral by wyfies wat ’n paartjie gevorm het met ’n mannetjie van swak genetiese gehalte, soos ’n nabye familielid.<ref name="Petrie">{{cite journal | last1 = Petrie | first1 = M. | last2 = Kempenaers | first2 = B. | year = 1998 | title = Extra-pair paternity in birds: Explaining variation between species and populations | url = | journal = Trends in Ecology and Evolution | volume = 13 | issue = 2| pages = 52–57 | doi=10.1016/s0169-5347(97)01232-9 | pmid=21238200}}</ref>

 

Diere is heterotrofies, wat beteken hulle eet ander organismes, direk of indirek.<ref>{{cite book|last=Rastogi|first=V. B.|title=Modern Biology|year=1997|publisher=Pitambar Publishing|isbn=978-81-209-0496-5|page=3}}</ref> Hulle word gewoonlik ook verder verdeel in groepe soos [[Karnivoor|karnivore]], [[Herbivoor|herbivore]], [[Omnivoor|omnivore]] en [[parasiet]]e.<ref>{{cite book|last=Levy|first=Charles K.|title=Elements of Biology|year=1973|publisher=Appleton-Century-Crofts|isbn=978-0-390-55627-1|page=108}}</ref>

 

Diere wat naby hidrotermiese of koue bronne op die seebodem voorkom, is nie van die energie van sonlig afhanklik nie.<ref>{{cite journal|title=none|year=1996|journal=New Scientist|publisher=IPC Magazines|volume=152|issue=2050–2055|page=105}}</ref> In plaas daarvan vorm chemosintetiese [[Archaea]] en bakterieë die basis van die [[voedselketting]].<ref>{{cite book |last1=Castro |first1=Peter |last2=Huber |first2=Michael E. |title=Marine Biology |publisher=McGraw-Hill |year=2007 |edition=7th |page=376 |isbn=978-0-07-722124-9}}</ref>

 

 

 

Molekulêre studies plaas diere in ’n supergroep genaamd [[Opisthokonta]], wat ook Choanoflagellatea, die swamme en ’n paar klein parasitiese protiste insluit.<ref>{{cite book |title=Strickberger's evolution: the integration of genes, organisms and populations |year=2008 |publisher=Jones & Bartlett Learning |isbn=978-0-7637-0066-9 |last1=Hall |first1=Brian Keith |last2=Hallgrímsson |first2=Benedikt |last3=Strickberger |first3=Monroe W. |page=278}}</ref> Die naam kom van die ligging van die flagellum aan die agterkant van beweeglike selle, soos by die meeste diere se spermselle, terwyl ander eukariote se flagellum gewoonlik aan die voorkant is.<ref>{{cite book |last=Hamilton |first=Gina |title=Kingdoms of Life – Animals (ENHANCED eBook) |publisher=Lorenz Educational Press |isbn=978-1-4291-1610-7 |page=9}}</ref>

 

 

Die volgende moontlike dierefossiele was uit die einde van die [[Prekambrium]], sowat 610&nbsp;miljoen jaar gelede, en is bekend as die [[Proterosoïkum|Ediacariese]] biota.<ref>{{cite book |title=The annotated Origin: a facsimile of the first edition of On the origin of species |year=2009 |publisher=Harvard University Press |isbn=978-0-674-03281-1 |last1=Costa |first1=James T. |last2=Darwin |first2=Charles |page=308}}</ref> Dit is egter moeilik om ’n verband te vind met latere fossiele. Sommige was dalk voorlopers van moderne filums, hulle kon aparte groepe gewees het of was dalk glad nie diere nie.<ref>{{cite book |last=Schopf |first=J. William |title=Evolution!: facts and fallacies |year=1999 |publisher=Academic Press |isbn=978-0-12-628860-5 |page=7}}</ref>

Die meeste bekende filums maak hul verskyning min of meer op dieselfde tyd in die [[Kambrium]]-periode, sowat 542&nbsp;miljoen jaar gelede.<ref>{{cite book |last1=Milsom |first1=Clare |last2=Rigby |first2=Sue |title=Fossils at a Glance |year=2009 |publisher=John Wiley and Sons |isbn=978-1-4051-9336-8}}</ref> Dit is steeds onbekend of dié gebeurtenis, bekend as die Kambriese ontploffing, veroorsaak is deur ’n vinnige differensiasie tussen verskillende groepe en of dit was vanweë ’n verandering in toestande wat fossilering moontlik gemaak het.

 

 

Aan die begin van die Tonium sowat ’n miljard jaar gelede was daar ’n afname in die verskeidenheid van [[stromatoliet]]e, wat dalk daarop dui dat weidiere hul verskyning gemaak het aangesien stromatoliet-verskeidenheid toegeneem het nadat weidiere uitgesterf het met die [[Perm-Trias-uitwissing|Perm-Trias-]] en die [[Ordovisium-Siluur-uitwissing]]. Dit het weer afgeneem kort nadat die weidierbevolking herstel het. Die ontdekking dat soortgelyke spore vandag geskep word deur die reusagtige, eensellige protis ''Gromia sphaerica'', werp egter ’n skadu oor die vertolking van die fossiele as bewyse van ’n vroeë evolusie van diere.<ref name=Matz2008>{{cite journal |last1=Matz |first1=Mikhail V. | last2=Frank |first2=Tamara M. |last3=Marshall |first3=N. Justin |last4=Widder |first4=Edith A. |last5=Johnsen |first5=Sönke |title=Giant Deep-Sea Protist Produces Bilaterian-like Traces |journal=Current Biology |volume=18 |issue=23 |pages=1–6 |date=9 December 2008| url=http://www.biology.duke.edu/johnsenlab/pdfs/pubs/sea%20grapes%202008.pdf |doi=10.1016/j.cub.2008.10.028 |accessdate=2008-12-05 |pmid=19026540 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20081216211211/http://www.biology.duke.edu/johnsenlab/pdfs/pubs/sea%20grapes%202008.pdf |archivedate=16 Desember 2008 |deadurl=no}}</ref><ref name=MSNBC200811>{{cite news |last=Reilly |first=Michael |title=Single-celled giant upends early evolution |publisher=MSNBC |date=20 November 2008 |url=http://www.nbcnews.com/id/27827279/ |accessdate=2008-12-05}}</ref>

 

Beide tradisionele morfologiese en moderne molekulêre [[Filogenie|filogenetiese]] ontledings dui op ’n groot [[Evolusie|evolusionêre]] oorgang van diere sonder ’n bilaterale simmetrie ([[Porifera]], [[Ctenophora]], [[Cnidaria]] en [[Placozoa]]) na dié wat wel bilateraal simmetries is ([[Bilateria]]). Laasgenoemde word verder geklassifiseer in óf [[Deuterostomia]] (waarby die eerste opening van die spysverteringstelsel die [[anus]] word en die tweede een die [[mond]]) óf [[Protostomia]] (waarby die mond eerste gevorm word). Die verwantskap tussen diere sonder ’n bilaterale simmetrie word betwis, maar alle diere met ’n bilaterale simmetrie vorm vermoedlik ’n [[monofileties]]e groep. Die huidige begrip van die verwantskap tussen die groot groepe diere word deur die volgende [[Klade|kladogram]] opgesom:<ref>{{Cite journal |last=Pisani |first=Davide|last2=Pett|first2=Walker|last3=Dohrmann|first3=Martin|last4=Feuda|first4=Roberto|last5=Rota-Stabelli|first5=Omar|last6=Philippe|first6=Hervé|last7=Lartillot|first7=Nicolas|last8=Wörheide|first8=Gert|date=2015-12-15|title=Genomic data do not support comb jellies as the sister group to all other animals|url=http://www.pnas.org/content/112/50/15402|journal=Proceedings of the National Academy of Sciences|language=en|volume=112|issue=50|pages=15402–15407|doi=10.1073/pnas.1518127112|issn=0027-8424|pmc=4687580|pmid=26621703|bibcode=2015PNAS..11215402P}}</ref>

{{Klade

|1={{clade

|1={{Clade

|label2 =Animalia

|2={{Clade

|1=[[Porifera]]

|2=[[Placozoa]]

|5={{Clade

|label1 =[[Bilateria]]

|1={{Clade

|label2 =[[Protostomia]]

|2={{Clade

}}}}

}}

}}

 

Verskeie [[Filum|dierefilums]] word gekenmerk deur die afwesigheid van bilaterale simmetrie en daar word geglo hulle het vroeg in die evolusie uit ander diere ontwikkel. Die sponse ([[Porifera]]) het vermoedelik eerste ontwikkel en word beskou as die oudste dierefilum.<ref>{{cite book |last1=Bhamrah |first1=H. S. |last2=Juneja |first2=Kavita |title=An Introduction to Porifera |year=2003 |publisher=Anmol Publications PVT. LTD. |isbn=978-81-261-0675-2 |page=58}}</ref> Hulle het nie die komplekse organisasie wat in die meeste ander filums aangetref word nie.<ref>{{cite book|last=Sumich|first=James L.|title=Laboratory and Field Investigations in Marine Life|year=2008|publisher=Jones & Bartlett Learning|isbn=978-0-7637-5730-4|page=67}}</ref> Hul selle is gedifferensieer, maar in die meeste gevalle nie in aparte soorte weefsel georganiseer nie.<ref>{{cite book|last=Jessop|first=Nancy Meyer|title=Biosphere; a study of life|year=1970|publisher=Prentice-Hall|page=428}}</ref> Sponse neem gewoonlik voedingstowwe in deur water deur gaatjies in te trek.<ref>{{cite book|last=Sharma|first=N. S.|title=Continuity And Evolution Of Animals|year=2005|publisher=Mittal Publications|isbn=978-81-8293-018-6|page=106}}</ref> ’n Reeks studies van 2008 tot 2015 ondersteun egter die mening dat [[Ctenophora]], of die ribkwalle, die [[Basale klade|basale lyn]] van diere is.<ref name="class" /><ref>{{Cite journal|title = The Genome of the Ctenophore Mnemiopsis leidyi and Its Implications for Cell Type Evolution|url = http://www.sciencemag.org/content/342/6164/1242592|journal = Science|date = 13 Desember 2013|issn = 0036-8075|pmc = 3920664|pmid = 24337300|page = 1242592|volume = 342|issue = 6164|doi = 10.1126/science.1242592|first = Joseph F.|last = Ryan|first2 = Kevin|last2 = Pang|first3 = Christine E.|last3 = Schnitzler|first4 = Anh-Dao|last4 = Nguyen|first5 = R. Travis|last5 = Moreland|first6 = David K.|last6 = Simmons|first7 = Bernard J.|last7 = Koch|first8 = Warren R.|last8 = Francis|first9 = Paul|last9 = Havlak}}</ref><ref>{{Cite journal|title = The ctenophore genome and the evolutionary origins of neural systems|url = http://www.nature.com/nature/journal/v510/n7503/full/nature13400.html|journal = Nature|date = 5 Junie 2014 |issn = 0028-0836|pmc = 4337882|pmid = 24847885|pages = 109–114|volume = 510|issue = 7503|doi = 10.1038/nature13400|first = Leonid L.|last = Moroz|first2 = Kevin M.|last2 = Kocot|first3 = Mathew R.|last3 = Citarella|first4 = Sohn|last4 = Dosung|first5 = Tigran P.|last5 = Norekian|first6 = Inna S.|last6 = Povolotskaya|first7 = Anastasia P.|last7 = Grigorenko|first8 = Christopher|last8 = Dailey|first9 = Eugene|last9 = Berezikov|bibcode = 2014Natur.510..109M}}</ref> Dié bevinding is omstrede, want dit dui daarop dat sponse dalk nie so primitief is nie,<ref name="class">{{cite journal |title=Broad phylogenomic sampling improves resolution of the animal tree of life |doi=10.1038/nature06614 |pmid=18322464 |volume=452 |issue=7188 |date=April 2008 |journal=Nature |pages=745–9 |last1=Dunn |first1=Casey W. |last2=Hejnol |first2=Andreas |last3=Matus |first3=David Q. |last4=Pang |first4=Kevin |last5=Browne |first5=William E. |last6=Smith |first6=Stephen A. |last7=Seaver |first7=Elaine |last8=Rouse |first8=Greg W. |last9=Obst |first9=Matthias |last10=Edgecombe |first10=Gregory D.

|last11=Sørensen |first11=Martin V. |last12=Haddock |first12=Steven H. D. |last13=Schmidt-Rhaesa |first13=Andreas

|last15=Kristensen |first15=Reinhardt Møbjerg |last16=Wheeler |first16=Ward C. |last17=Martindale |first17=Mark Q. |last18=Giribet |first18=Gonzalo |displayauthors=1 |bibcode=2008Natur.452..745D |last14=Okusu |first14=Akiko}}</ref> en ander navorsers meen dit is ’n statistieke ongerymdheid.<ref>{{Cite journal|title = Phylogenomics Revives Traditional Views on Deep Animal Relationships|url = http://www.cell.com/current-biology/abstract/S0960-9822(09)00805-7|journal = Current Biology|issn = 0960-9822|pmid = 19345102|pages = 706–712|volume = 19|issue = 8|doi = 10.1016/j.cub.2009.02.052|first = Hervé|last = Philippe|first2 = Romain|last2 = Derelle|first3 = Philippe|last3 = Lopez|first4 = Kerstin|last4 = Pick|first5 = Carole|last5 = Borchiellini|first6 = Nicole|last6 = Boury-Esnault|first7 = Jean|last7 = Vacelet|first8 = Emmanuelle|last8 = Renard|first9 = Evelyn|last9 = Houliston|date=April 2009}}</ref><ref>{{Cite journal|title = Improved Phylogenomic Taxon Sampling Noticeably Affects Nonbilaterian Relationships|url = http://mbe.oxfordjournals.org/content/27/9/1983|journal = Molecular Biology and Evolution|date = September 2010|issn = 0737-4038|pmc = 2922619|pmid = 20378579|pages = 1983–1987|volume = 27|issue = 9|doi = 10.1093/molbev/msq089|first = K. S.|last = Pick|first2 = H.|last2 = Philippe|first3 = F.|last3 = Schreiber|first4 = D.|last4 = Erpenbeck|first5 = D. J.|last5 = Jackson|first6 = P.|last6 = Wrede|first7 = M.|last7 = Wiens|first8 = A.|last8 = Alié|first9 = B.|last9 = Morgenstern}}</ref><ref>{{Cite journal|title = Deep metazoan phylogeny: When different genes tell different stories|url = http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1055790313000298|journal = Molecular Phylogenetics and Evolution|date = 1 April 2013|pages = 223–233|volume = 67|issue = 1|doi = 10.1016/j.ympev.2013.01.010|first = Tetyana|last = Nosenko|first2 = Fabian|last2 = Schreiber|first3 = Maja|last3 = Adamska|first4 = Marcin|last4 = Adamski|first5 = Michael|last5 = Eitel|first6 = Jörg|last6 = Hammel|first7 = Manuel|last7 = Maldonado|first8 = Werner E. G.|last8 = Müller|first9 = Michael|last9 = Nickel |pmid=23353073}}</ref>

 

 

Daar word nou geglo die [[Myxozoa]], mikroskopiese [[parasiet]]e wat aanvanklik as Protozoa beskou is, het binne Cnidaria ontwikkel.<ref>{{Cite journal|title = Genomic insights into the evolutionary origin of Myxozoa within Cnidaria|url = http://www.pnas.org/content/112/48/14912|journal = Proceedings of the National Academy of Sciences|date = 1 December 2015|issn = 0027-8424|pmid = 26627241|pages = 14912–14917|volume = 112|issue = 48|doi = 10.1073/pnas.1511468112|first = E. Sally|last = Chang|first2 = Moran|last2 = Neuhof|first3 = Nimrod D.|last3 = Rubinstein|first4 = Arik|last4 = Diamant|first5 = Hervé|last5 = Philippe|first6 = Dorothée|last6 = Huchon|first7 = Paulyn|last7 = Cartwright|pmc=4672818|bibcode = 2015PNAS..11214912C}}</ref>

 

Alle ander diere vorm ’n monofiletiese groep wat Bilateria genoem word. Hulle is meestal bilateraal simmetries en het dikwels ’n gespesialseerde kop met voedings- en sintuiglike organe. Die liggaam is triploblasties – dit beteken al drie kiemlae is goed ontwikkel – en weefsel vorm afsonderlike organe. Die spysverteringskanaal het twee openinge, ’n mond en ’n anus, en daar is ’n interne holte bekend as ’n seloom (of [[buikholte]]) of pseudoseloom (skynbuikholte). Daar is uitsonderings op al hierdie eienskappe.

 

Daar is ook ’n paar klein groepe diere met bilaterale simmetrie met relatief kriptiese morfologie waarvan die verwantskap met ander diere nog nie baie duidelik is nie. So het onlangse molekulêre studies Acoelomorpha en ''Xenoturbella'' geëien as behorende tot ’n monofiletiese groep,<ref name="Hejnol">{{cite journal | last1 = Hejnol | first1 = A. | last2 = Obst | first2 = M. | last3 = Stamatakis | first3 = A. | last4 = Ott | first4 = M. | last5 = Rouse | first5 = G. W. | last6 = Edgecombe | first6 = G. D. | display-authors = 6 | last7 = et al | year = 2009 | title = Assessing the root of bilaterian animals with scalable phylogenomic methods | journal = Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences | volume = 276 | issue = | pages = 4261–4270 | doi=10.1098/rspb.2009.0896 | pmid=19759036 | pmc=2817096}}</ref><ref name="Philippe2011" /><ref name="Edgecombe 2011">{{Cite journal|last2=Giribet|first2=G.|last3=Dunn|first3=C. W.|last4=Hejnol|first4=A.|last5=Kristensen|first5=R. M.|last6=Neves|first6=R. C.|last7=Rouse|first7=G. W.|last8=Worsaae|first8=K.|last9=Sørensen|first9=M. V.|year=2011|title=Higher-level metazoan relationships: Recent progress and remaining questions|journal=Organisms Diversity & Evolution|volume=11|issue=2|pages=151–172 |doi=10.1007/s13127-011-0044-4|pmc=|pmid=|last1=Edgecombe|first1=G. D.}}</ref> maar daar is weinig ooreenstemming oor of die groep binne Deuterostomia ontwikkel het,<ref name="Philippe2011">{{Cite journal | last1 = Philippe | first1 = H. | last2 = Brinkmann | first2 = H. | last3 = Copley | first3 = R. R. | last4 = Moroz | first4 = L. L. | last5 = Nakano | first5 = H. | last6 = Poustka | first6 = A. J. | last7 = Wallberg | first7 = A. | last8 = Peterson | first8 = K. J. | last9 = Telford | first9 = M. J. | title = Acoelomorph flatworms are deuterostomes related to ''Xenoturbella'' | journal = Nature | volume = 470 | pages = 255–258 | year = 2011 | pmid = 21307940 | doi = 10.1038/nature09676 |bibcode = 2011Natur.470..255P | issue=7333 | pmc=4025995}}</ref> en of dit ’n sustergroep van alle ander diere met bilaterale simmetrie (Nephrozoa) verteenwoordig.<ref name="Rouse 2016">{{cite journal |last=Rouse |first=Greg W. |last2=Wilson |first2=Nerida G. |last3=Carvajal |first3=Jose I. |last4=Vrijenhoek |first4=Robert C. |date=2016-02-03 |title=New deep-sea species of Xenoturbella and the position of Xenacoelomorpha |url=http://www.nature.com/nature/journal/v530/n7588/full/nature16545.html |journal=Nature |publisher= |volume= 530|issue=7588 |pages=94–97 |doi=10.1038/nature16545 |access-date=2016-02-03 |pmid=26842060|bibcode=2016Natur.530...94R }}</ref><ref name="Cannon 2016">{{cite journal |last=Cannon |first=Johanna T. |last2=Vellutini |first2=Bruno C. |last3=Smith III |first3=Julian. |last4=Ronquist |first4=Frederik |last5=Jondelius |first5=Ulf |last6=Hejnol |first6=Andreas |date=2016-02-03 |title=Xenacoelomorpha is the sister group to Nephrozoa |url=http://www.nature.com/nature/journal/v530/n7588/full/nature16520.html |journal=Nature |publisher= |volume= 530|issue=7588 |pages=89–93 |doi=10.1038/nature16520 |access-date=2016-02-03 |pmid=26842059|bibcode=2016Natur.530...89C }}</ref> Ander groepe met onsekere verwantskap sluit Rhombozoa en Orthonectida in. Een filum, Monoblastozoa, is in 1892 deur ’n wetenskaplike beskryf, maar tot dusver was daar geen verdere bewys dat dit bestaan nie.<ref>[http://www.the-scientist.com/?articles.view/articleNo/32652/title/Gone-Missing--circa-1892/ Gone Missing, circa 1892]</ref>

 

 

[[Deuterostomia]] verskil in verskeie opsigte van [[Protostomia]]. Diere van albei groepe het ’n volledige spysverteringstelsel. By laasgenoemde groep ontwikkel die eerste opening wat in die embrio verskyn, in die mond en die tweede opening in die anus. In eersgenoemde groep ontwikkel die openinge andersom.<ref>{{cite book |last1=Peters |first1=Kenneth E. |last2=Walters |first2=Clifford C. |last3=Moldowan |first3=J. Michael |title=The Biomarker Guide: Biomarkers and isotopes in petroleum systems and Earth history |volume=2 |year=2005 |publisher=Cambridge University Press |isbn=978-0-521-83762-0 |page=717}}</ref> By die meeste Protostomia vul selle eenvoudig die binnekant van die [[gastrula]] in om die [[mesoderm]] te vorm, maar by Deuterostomia vorm dit deur die [[invaginasie]] van die [[endoderm]].<ref>{{cite book|last=Safra|first=Jacob E.|title=The New Encyclopædia Britannica, Volume 1; Volume 3|year=2003|publisher=Encyclopædia Britannica|isbn=978-0-85229-961-6|page=767}}</ref> Deuterostomia-embrio's ondergaan radiale kliewing (verdeling) en Protostomia spirale kliewing.<ref>{{cite journal|last=Valentine|first=James W.|date=July 1997|title=Cleavage patterns and the topology of the metazoan tree of life|journal=PNAS|publisher=The National Academy of Sciences|volume=94|pages=8001–8005|bibcode = 1997PNAS...94.8001V |doi = 10.1073/pnas.94.15.8001|pmid=9223303|pmc=21545|issue=15}}</ref>

Deuterostomia sluit ook [[Hemichordata]], of die kraagdraers, in.<ref>{{cite book |last1=Tobin |first1=Allan J.|last2=Dusheck |first2=Jennie |title=Asking about life |year=2005 |publisher=Cengage Learning |isbn=978-0-534-40653-0 |page=497}}</ref><ref>{{Cite journal|title = Hemichordate genomes and deuterostome origins|url = http://www.nature.com/nature/journal/v527/n7579/full/nature16150.html|journal = Nature|date = 26 November 2015|issn = 0028-0836|pages = 459–465|volume = 527|issue = 7579|doi = 10.1038/nature16150|first = Oleg|last = Simakov|first2 = Takeshi|last2 = Kawashima|first3 = Ferdinand|last3 = Marlétaz|first4 = Jerry|last4 = Jenkins|first5 = Ryo|last5 = Koyanagi|first6 = Therese|last6 = Mitros|first7 = Kanako|last7 = Hisata|first8 = Jessen|last8 = Bredeson|first9 = Eiichi|last9 = Shoguchi|pmid=26580012|pmc=4729200|bibcode = 2015Natur.527..459S}}</ref> Hoewel hulle nie vandag juis volop is nie, behoort die belangrike fossiele [[graptoliet]]e dalk tot hierdie groep.<ref>{{cite book|last=Safra|first=Jacob E.|title=The New Encyclopædia Britannica, Volume 19|year=2003|publisher=Encyclopædia Britannica|isbn=978-0-85229-961-6|page=791}}</ref>

 

 

Die [[Ecdysozoa]] behoort tot Protostomia en is genoem na die algemene eienskap van groei deur vervelling.<ref>{{cite book |last=Dawkins |first=Richard |title=The Ancestor's Tale: A Pilgrimage to the Dawn of Evolution |year=2005 |publisher=Houghton Mifflin Harcourt |isbn=978-0-618-61916-0 |page=381}}</ref> Dit sluit die grootste dierefilum, die [[Arthropoda]], in en bevat [[insek]]te, [[spinnekop]]pe, [[krap]]pe, ens. Al dié diere se liggaam is in herhalende segmente verdeel wat gewoonlik in pare voorkom. Twee kleiner filums, Onychophora en Tardigrada, is nabye verwante en deel dié eienskappe. Ecdysozoa sluit ook die [[Nematoda]], of rondewurms, in wat dalk die tweede grootste dierefilum is. Rondewurms is meestal mikroskopies en kom voor in feitlik elke omgewing waar daar water is.<ref>{{cite book |last1=Prewitt |first1=Nancy L. |last2=Underwood |first2=Larry S. |last3=Surver |first3=William |title=BioInquiry: making connections in biology |year=2003 |publisher=John Wiley |isbn=978-0-471-20228-8 |page=289}}</ref> ’n Paar is belangrike parasiete.<ref>{{cite book |title=Parasites in social insects |year=1998 |publisher=Princeton University Press |isbn=978-0-691-05924-2 |last=Schmid-Hempel |first=Paul |page=75}}</ref> Kleiner filums wat aan hulle verwant is, is Nematomorpha, of die perdehaarwurms, Kinorhyncha, Priapulida en Loricifera. Hierdie groepe het ’n klein buikholte, wat ’n skynbuikholte genoem word.

 

 

 

 

[[Platyzoa]] sluit die filum [[Platyhelminth]], of die platwurms, in.<ref name="Gilson">{{cite book|last=Gilson|first=Étienne|title=El espíritu de la filosofía medieval|year=2004|publisher=Ediciones Rialp|isbn=978-84-321-3492-0|page=384}}</ref> Hulle is eers as van die mees primitiewe Bilateria beskou, maar dit lyk nou of hulle uit meer komplekse voorouers ontwikkel het.<ref>{{cite journal |last1=Ruiz-Trillo |first1=Iñaki |last2=Riutort |first2=Marta |last3=Littlewood |first3=D. Timothy J. |last4=Herniou |first4=Elisabeth A. |last5=Baguña |first5=Jaume |title=Acoel Flatworms: Earliest Extant Bilaterian Metazoans, Not Members of Platyhelminthes |date=19 March 1999 |journal=Science |volume=283 |issue=5409 |pages=1919–1923 |doi=10.1126/science.283.5409.1919 |pmid=10082465 |bibcode=1999Sci...283.1919R}}</ref> Die groep bevat ’n paar parasiete, soos suigwurms and lintwurms.<ref name="Gilson" /> Platwurms het nie ’n seloom of buikholte nie, nes hul naaste verwante, die mikroskopiese Gastrotricha.<ref name="umodena">{{cite web |url=http://www.gastrotricha.unimore.it/overview.htm |title=Gastrotricha: Overview |accessdate=2008-01-26 |last=Todaro |first=Antonio |work=Gastrotricha: World Portal |publisher=University of Modena & Reggio Emilia}}</ref> Die ander Platyzoa-filums is meestal mikroskopies en het skynbuikholtes. Die belangrikste groep is [[Rotifera]], of die raderdiertjies, wat algemeen in wateromgewings voorkom. Hulle sluit ook Acanthocephala, Gnathostomulida, Micrognathozoa en moontlik Cycliophora in.<ref name="IntroCyclio">{{cite journal |last=Kristensen |first= Reinhardt Møbjerg |date=July 2002 |title=An Introduction to Loricifera, Cycliophora, and Micrognathozoa |journal=Integrative and Comparative Biology |volume=42 |issue=3 |pages=641–651 |doi =10.1093/icb/42.3.641 |pmid=21708760}}</ref> Hierdie groepe het almal komplekse kake en behoort tot die filum Gnathifera.

 

Diere kan in die algemeen in twee breë groepe verdeel word: [[gewerweldes]] (diere met ’n ruggraat) en [[ongewerweldes]] (sonder ’n ruggraat). Die helfte van alle gewerweldes wat beskryf is, is visse. Driekwart van alle ongewerweldes wat beskryf is, is insekte. Die volgende lys is van die bestaande spesies wat beskryf is vir elke groot subgroep van diere, soos beraam vir die [[IUBN-rooilys|IUBN-rooilys van bedreigde spesies]], 2014.3.<ref name=IUCN1014>The World Conservation Union. 2014. ''IUCN Red List of Threatened Species'', 2014.3. Summary Statistics for Globally Threatened Species. [http://cmsdocs.s3.amazonaws.com/summarystats/2014_3_Summary_Stats_Page_Documents/2014_3_RL_Stats_Table_1.pdf Table 1: Numbers of threatened species by major groups of organisms (1996–2014)].</ref>

 

 

{| class="wikitable"

|-

! rowspan=6 | Gewerweldes

| [[Vis]]se

| align=right | 32 900

|-

| [[Amfibie|Amfibieë]]

| align=right | 7 302

|-

| [[Reptiel]]e

| align=right | 10 038

|-

| [[Voël]]s

| align=right | 10 425

|-

| [[Soogdier]]e

| align=right | 5 513

|-

! rowspan=9 | Ongewerweldes

| [[Insek]]te

| align=right | 1 000 000

|-

| [[Weekdier]]e

| align=right | 85 000

|-

| [[Skaaldier]]e

| align=right | 47 000

|-

| [[Korale]]

| align=right | 2 000

|-

| [[Spinnekopagtiges]]

| align=right | 102 248

|-

| [[Fluweelwurm]]s

| align=right | 165

|-

| [[Koningkrap]]pe

| align=right | 4

Meer as 95% van alle dierespesies in die wêreld wat beskryf is, is ongewerweldes.

 

Die Metazoa (diere) is verwant aan die swamme (Fungi) en het uit dieselfde groep eensellige eukariote ontstaan: die Ophistokonta. 'n Vereenvoudigde kladogram sien so uit:<ref>The origin of Metazoa: a unicellular perspective {{Outeur| Arnau Sebé-Pedrós, Bernard M. Degnan, Iñaki Ruiz-Trillo}} Nature Reviews Genetics (2017)</ref>

{{clade

* [[Onmoontlike vyf]]

 

{{Verwysings|3}}

 

{{refbegin|3}}

* {{cite book|first=Claus|last=Nielsen|title=Animal Evolution: Interrelationships of the Living Phyla|edition=3rd|location=New York|publisher=[[Oxford University Press]]|year=2012|isbn=978-0-19-960602-3|ref=harv}}

{{refend}}

 

* [http://tolweb.org/ Tree of Life Project]

* [http://animaldiversity.org/ Animal Diversity Web]. Databasis met diere, klassifikasie, foto's en inligting

* {{Wikispecies-inlyn|Animalia}}

 

[[Kategorie:Diere| ]]